Nadwrażliwość zębów: skuteczne sposoby. Jak zapobiegać?

Nadwrażliwość zębów jest bardzo częstym problemem, który powstaje na skutek uszkodzenia szkliwa lub recesji dziąseł, co prowadzi do odsłonięcia kanalików zębinowych. Objawia się ostrym bólem przy spożywaniu gorących, zimnych, słodkich, czy kwaśnych pokarmów. Istnieje wiele metod zarówno domowych, jak i profesjonalnych, które mogą przynieść ulgę i zapobiegać pogarszaniu się zdrowia jamy ustnej.

Czym jest nadwrażliwość zębów? 

Nadwrażliwość zębów jest problemem dotykającym wiele osób. Objawia się krótkotrwałym ostrym bólem podczas jedzenia i picia gorących oraz zimnych dań i napojów. 

Jej powodem jest uszkodzenie lub zużycia szkliwa i cementu korzeniowego oraz odsłonięcie kanalików zębinowych. Są to malutkie kanały biegnące od zębiny do miazgi, w której znajdują się nerwy. Uszkodzenie szkliwa powoduje odsłonięcie zębiny oraz kanalików zębinowych, co umożliwia bodźcom zewnętrznym bezpośredni dostęp do nerwów w zębie, powodując ból. Do jego uszkodzenia może dojść z różnych powodów, takich jak zbyt intensywne szczotkowanie, bruksizm, recesja dziąseł, a nawet częste spożywanie napojów gazowanych, które rozpuszczają szkliwo. 

Wrażliwe zęby podczas jedzenia mogą doprowadzić do zmiany nawyków żywieniowych i unikania ciepłych oraz zimnych potraw. W późniejszych etapach ból może pojawiać się także w trakcie mycia zębów, a nawet oddychania.

Nadwrażliwość zęba zazwyczaj objawia się bólem przy jedzeniu oraz piciu, dlatego łatwo ją odróżnić od próchnicy, czy chorób przyzębia, które charakteryzują się długotrwałym bólem lub obrzękiem dziąseł. 

Nadwrażliwość zębów: przyczyny 

Nadwrażliwość zębów ma wiele przyczyn zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Głównym czynnikiem jest erozja zębów, którą powoduje dieta bogata w kwasy. Produkty spożywcze, takie jak owoce cytrusowe, soki i napoje gazowane przyczyniają się do powstania kwaśnego środowiska w jamie ustnej, które doprowadza do rozpuszczania się szkliwa, osłabienia jego struktury i odsłonięcia zębiny.

Kolejnym powodem jej powstania może być recesja dziąseł. Jest to proces cofania się linii dziąseł, który odsłania niepokryte szkliwem korzenie zębów. Jej przyczyną są choroby przyzębia, naturalne procesy starzenia, a także zbyt intensywne szczotkowanie. Nieprawidłowe mycie zębów może prowadzić do ścierania szkliwa, a zbyt duża siła może powodować recesję dziąseł i odsłonięcie korzeni zębów. Podobnie dzieje się w przypadku nawykowego ścierania zębów, inaczej zwanego bruksizmem, które może prowadzić do uszkodzenia szkliwa i odsłonięcia kanalików zębowych.

Nadwrażliwość może także wystąpić pozabiegowo, na przykład po wybielaniu zębów, usuwaniu kamienia, szlifowaniu, plombowaniu czy leczeniu kanałowym. Jednak w tym przypadku jest ona chwilowa i zwykle ustępuje w przeciągu dwóch tygodni.

Niektóre osoby są bardziej narażone na tę dolegliwość, ze względu na swoją dietę i codzienne nawyki oraz stan zdrowia jamy ustnej.

Nadwrażliwość zębów: objawy  

Objawy nadwrażliwości zębów mogą być bardzo uciążliwe i powodować znaczny dyskomfort. Pierwszym symptomem, jaki można zauważyć, jest nagły krótkotrwały ból, który jest powodowany przez różne bodźce.

Najczęściej prowadzi do niego nadwrażliwość zębów na zimno, szczególnie spożywanie zimnych napojów, jedzenie lodów, a w późniejszych etapach nawet kontakt z zimnym powietrzem. Czasami mogą go powodować gorące pokarmy i napoje, takie jak kawa czy herbata.

W momencie, kiedy zębina jest odsłonięta, a szkliwo uszkodzone, cukry zawarte w ciastach, słodyczach czy słodzonych napojach mogą wywołać ból. Podobnie działają napoje gazowane, kwaśne owoce oraz soki, które nie przyczyniają się tylko do erozji szkliwa, ale także mogą powodować dyskomfort. W miarę rozwoju tej dolegliwości nawet delikatne szczotkowanie, dotknięcie i oddychanie mogą powodować ból, szczególnie wtedy, kiedy linia dziąseł jest cofnięta i odsłonięte są korzenie zębów.

Nadwrażliwość zębów jest łatwa do rozpoznania, przez swoje charakterystyczne objawy. Ból w przypadku tej dolegliwości jest nagły i trwa tylko w momencie działania bodźców go wywołujących, np. podczas jedzenia, kiedy bodziec przestaje działać, ból znika. W przeciwieństwie do tego związanego z próchnicą lub zapaleniem miazgi, który jest ciągły i pulsujący. Dlatego bardzo ważne jest zwracanie uwagi na czas trwania i charakter bólu.

Charakterystyka bólu przy nadwrażliwości zębów 

Aby odróżnić nadwrażliwość zębów od innych dolegliwości stomatologicznych, należy zwrócić uwagę na pojawiający się ból, który może mieć różną długość i intensywność. 

Najczęściej jest to nagły, ostry ból, który pojawia się w odpowiedzi na konkretny bodziec, taki jak ciepło, zimno, słodkie lub kwaśne napoje. Zazwyczaj jest on krótki i trwa tylko w momencie działania bodźca, a następnie szybko znika. Opisywany jest jako przebiegający lub kłujący. W późniejszych etapach może przybierać na intensywności i pojawiać się nawet przy zimnym powietrzu.

Rzadziej spotykany przy nadwrażliwości zębów jest tępy, ciągły ból. Może on wystąpić w przypadku, kiedy ta dolegliwość jest bardziej zaawansowana. Ten rodzaj dyskomfortu często jest mylony z innymi dolegliwościami, dlatego w tym przypadku konieczna jest konsultacja stomatologiczna.

Zazwyczaj przy nadwrażliwości ból pojawia się w odpowiedzi na konkretny bodziec. W przypadku próchnicy jest bardziej stały, może pulsować i nasilać się w nocy. Natomiast jeśli dyskomfort jest odczuwany przy nacisku lub gryzieniu może być spowodowany pęknięciem zęba. W takiej sytuacji ból może być bardziej intensywny i utrzymywać się dłużej, zwłaszcza jeśli pęknięcie dotarło do miazgi zęba.

Jeśli oprócz typowych objawów występują obrzęk dziąseł, wyciek ropy, gorączka, ból staje się bardziej intensywny, pojawia się w nocy lub dłużej się utrzymuje, należy natychmiast skonsultować się z dentystą, aby wykluczyć poważniejsze problemy stomatologiczne.

Co na nadwrażliwość zębów? Leczenie u dentysty 

Profesjonalne leczenie nadwrażliwości zębów w gabinecie stomatologicznym obejmuje różne techniki, które są stosowane w zależności od nasilenia oraz przyczyny problemu. Polega ono na zmniejszeniu średnicy i zamknięciu kanalików zębinowych. 

Jedną z najczęściej stosowanych metod jest nałożenie specjalnych preparatów na powierzchnię zębów, które poprzez blokowanie otwartych kanalików przerywają odpowiedź nerwową na bodziec i zmniejszają ból. Środki te zawierają substancje, takie jak fluorek sodu, chlorek strontu, czy hydroksyapatyt. Ich aplikacja jest bezbolesna i może przynieść natychmiastową ulgę. Stosowane są zazwyczaj w początkowych stadiach nadwrażliwości, szczególnie, gdy problem dotyczy kilku zębów.

Proces fluoryzacji wzmacniającej szkliwo może zwiększyć jego odporność na kwasy i wspomóc remineralizację powierzchni zębów, na którą nakładany jest skoncentrowany preparat fluorkowy. Zabieg jest stosowany u pacjentów z erozją szkliwa lub niewielkiej recesji dziąseł, ma długotrwały efekt i zapobiega próchnicy.

Lakierowanie zębów przy nadwrażliwości polega na nałożeniu na ich powierzchnię specjalnego lakieru ochronnego z żywicą, która tworzy na ich powierzchni cienką warstwę chroniąc zębinę przed działaniem bodźców zewnętrznych. Ochrona może utrzymywać się nawet do kilku miesięcy.

Laserowe leczenie nadwrażliwości to nowoczesna metoda, która powoduje przemianę krystalicznej struktury zębiny, a w rezultacie zamknięcie kanalików zębinowych i zapewnia długotrwały efekt leczenia. Jest to precyzyjna technika, zalecana w zaawansowanych stadiach tej dolegliwości. Pacjent odczuwa ulgę niemal natychmiast po zabiegu, który jest bezbolesny.

W skrajnych przypadkach stosowane są materiały glass – jonomerowe, kompozyty oraz korony ceramiczne, które zastępują utracone tkanki i izolują zębinę od środowiska jamy ustnej. 

Leczenie nie wymaga specjalnych przygotowań, jednak powinno się unikać dodatkowego podrażniania zębów i stronić od spożywania gorących lub bardzo zimnych dań i napojów. Podczas wizyty stomatolog najpierw ocenia stan zębów i identyfikuje źródło problemu. Wybiera odpowiednią metodę leczenia, na podstawie swoich obserwacji i informacji uzyskanych od pacjenta. 

Nadwrażliwość zębów: domowe sposoby 

Domowe sposoby na nadwrażliwość zębów mogą znacząco poprawić komfort życia i złagodzić objawy bólu oraz dyskomfortu. Istnieje wiele metod i produktów, które można stosować samodzielnie. 

Na początek należy wymienić szczoteczki do zębów na te z miękkim włosiem i unikać zbyt mocnego nacisku podczas szczotkowania. Aby nie powodować dalszej recesji dziąseł, należy wykonywać ruchy okrężne lub wymiatające. Ponadto powinno się unikać pożywienia, które podrażnia zęby, w szczególności kwaśnych pokarmów, które powodują erozję szkliwa. 

Dodatkowo stosując regularnie specjalne pasty na nadwrażliwość zębów można stopniowo ją zmniejszać. Działają one poprzez zamykanie otwartych kanalików zębinowych, co blokuje bodźce powodujące ból. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na składniki aktywne w nich zawarte. Azotan potasu przenika przez zębinę i zmniejsza wrażliwość nerwów na bodźce. Fluorek sodu wzmacnia szkliwo i pomaga w jego remineralizacji, a chlorek strontu tworzy na powierzchni zębów barierę chroniącą. Takie pasty do zębów nadwrażliwych należy stosować przynajmniej 2 razy dziennie, delikatnie szczotkując zęby.

Oprócz past do zębów zalecane są płukanki do jamy ustnej dla zębów wrażliwych zawierające sole potasu, które wzmacniają szkliwo i zmniejszają wrażliwość. Co więcej można stosować specjalne żele na nadwrażliwość, które nakłada się bezpośrednio na zęby. Tworzą one barierę ochronną i przynoszą szybką ulgę w bólu.

Istnieją również naturalne metody, które można stosować w domu. Płukanki z soli mogą zneutralizować kwasy w jamie ustnej, co może zmniejszyć ból i erozję szkliwa. Wystarczy rozpuścić jedną łyżeczkę soli w szklance ciepłej wody i wypłukać usta.

Stosowanie oleju kokosowego, który ma właściwości przeciwzapalne i antybakteryjne pomaga w zwalczaniu objawów nadwrażliwości i poprawie zdrowia dziąseł. Ta metoda polega na przepłukiwaniu ust olejem kokosowym przez 10-20 minut.

Odpowiednia, regularna i delikatna higiena jamy ustnej jest kluczowa do utrzymania zdrowych zębów. Jeśli objawy nadwrażliwości się nasilają, konieczna jest konsultacja stomatologiczna.

Zapobieganie nadwrażliwości zębów 

Dbanie o zdrowie jamy ustnej pozwala uniknąć bolesnych dolegliwości wynikających z nadwrażliwości zębów i cieszyć się zdrowym uśmiechem przez długie lata. Prawidłowa higiena jest najistotniejsza w zapobieganiu przykrym przypadłościom stomatologicznym.

Bardzo ważna jest technika szczotkowania zębów. Jak prawidłowo myć zęby? Zalecane jest stosowanie techniki wymiatającej lub okrężnej, co minimalizuje ryzyko recesji dziąseł i erozji szkliwa. Należy wykonywać ją delikatnie, z użyciem szczoteczki o miękkim włosiu i pasty do zębów wrażliwych.

Sprawdź też, jak dbać o zęby najmłodszych.

Znacząca jest także dieta, w której należy ograniczyć produkty kwaśne powodujące erozję szkliwa oraz słodkie, które mogą sprzyjać powstawaniu próchnicy. Ponadto po zjedzeniu kwaśnych produktów należy wypłukać usta wodą w celu zneutralizowania kwasów. 

Dieta może także wspierać zdrowie zębów i dziąseł. Spożywanie pokarmów bogatych w wapń, fosfor i witaminę D, jak i woda bogata w fluor i produkty zawierające błonnik stymulują produkcję śliny, która pomaga neutralizować kwasy i remineralizować szkliwo.

Aby zapobiegać nadwrażliwości zębów, należy systematyczne dbać o zdrowie i higienę jamy ustnej. W tym celu zalecane są regularne kontrole u dentysty, które pozwalają na wczesne wykrycie problemu i uniknięcie przykrych dolegliwości. Warto też stosować odpowiednie narzędzia i preparaty do higieny jamy ustnej dobrane do potrzeb i problemów zębów.

Nadwrażliwość zębów: często zadawane pytania

W sekcji poniżej zebrano zwięzłe wyjaśnienia kwestii, które często nurtują osoby cierpiące na nadwrażliwość zębów.

Jak pozbyć się nadwrażliwości zębów?

W wielu przypadkach wystarcza zmiana nawyków dotyczących higieny jamy ustnej, np. wybieranie szczoteczki z miękkim włosiem, delikatna technika szczotkowania, stosowanie past do nadwrażliwych zębów czy wprowadzenie specjalnych płukanek. Jednak gdy domowa pielęgnacja nie przynosi poprawy, nadwrażliwość jest nasilona, obejmuje wiele zębów albo współistnieje z recesją dziąseł, ubytkami klinowymi czy starciem szkliwa – warto rozważyć leczenie stomatologiczne.

O czym świadczy nadwrażliwość zębów?

Nadwrażliwość nie zawsze oznacza, że szkliwo jest zniszczone. To sygnał ostrzegawczy, żeby zatrzymać proces, zanim dojdzie do większych ubytków i starć. Czasem problem wynika z miejscowego odsłonięcia zębiny lub cofnięcia dziąseł.

Czy nadwrażliwość zębów mija?

Tak, zdarza się, że nadwrażliwość zębów mija samoistnie, zwłaszcza gdy pojawia się po zabiegu. Jeśli jednak utrzymuje się, wraca cyklicznie lub narasta, zwykle wymaga zmiany nawyków i czasem leczenia w gabinecie.

Ile trwa nadwrażliwość zębów?

Pozabiegowa nadwrażliwość zębów zazwyczaj mija w ciągu 2 tygodni. Jeśli jednak przyczyna nadwrażliwości jest inna, dolegliwość prawdopodobnie nie ustąpi do momentu zmiany nawyków higienicznych albo podjęcia leczenia.

Dlaczego najbardziej boli nadwrażliwość zębów na zimno?

Zimno to bardzo silny bodziec dla odsłoniętej zębiny. Gdy kanaliki zębinowe są „otwarte”, bodziec szybciej dociera do struktur odpowiedzialnych za odczucie bólu.

Czy jest możliwa nadwrażliwość jednego zęba?

Tak. Nadwrażliwość może dotyczyć tylko jednego zęba, np. gdy w konkretnym miejscu doszło do odsłonięcia zębiny albo po zabiegu wykonanym punktowo.

Co robić w przypadku nadwrażliwości pod koroną?

Najbezpieczniej potraktować nadwrażliwość pod koroną jako sygnał do kontroli, szczególnie gdy objawy są nowe lub szybko się nasilają. Sama korona nie przewodzi bodźców tak jak naturalne szkliwo, a dyskomfort może wynikać z kilku różnych sytuacji. Jeśli ból pojawia się krótko i tylko przy zimnie lub gorącu, czasem jest to reakcja tkanek na bodźce przenoszone w okolicy szyjki zęba lub na granicy korony i dziąsła. Zdarza się też, że problem dotyczy sąsiedniego zęba, a ból jest odczuwany jakby „spod korony”.

Jak sobie poradzić z nadwrażliwością zębów przy aparacie ortodontycznym?

Najważniejsza jest prawidłowa i delikatna higiena jamy ustnej. Jednak w razie wątpliwości najlepiej skonsultować się z ortodontą albo dentystą. W przypadku aparatu łatwo przeoczyć problem rozwijający się punktowo, a szybka kontrola pozwala odróżnić przejściową nadwrażliwość od sytuacji wymagającej leczenia.

Nadwrażliwość zębów: podsumowanie

Nadwrażliwość zębów najczęściej pojawia się wtedy, gdy szkliwo ulega osłabieniu albo dochodzi do recesji dziąseł i odsłonięcia zębiny. Daje charakterystyczny, ostry ból wywoływany bodźcami, takimi jak zimno, ciepło, słodkie i kwaśne produkty. W wielu przypadkach poprawę przynosi delikatna higiena jamy ustnej, ograniczenie czynników nasilających (zwłaszcza kwasów) oraz regularne stosowanie past i preparatów do zębów wrażliwych. Jeśli jednak objawy narastają albo pojawiają się nietypowe dolegliwości, potrzebna jest konsultacja stomatologiczna.

Bibliografia:

1. Z. Jańczuk, U. Kaczmarek, M. Lipski, Stomatologia zachowawcza z endodoncją, Wydanie IV, Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa 2014
2. J. Einwag, W. Geurtsen, D. Heidemann, R. Hickel, W. Ketterl, B. Klaiber, K. G. Kónig, H.-J. Maiwald, A. Motsch, R. Naujoks, Stomatologia zachowawcza I, Urban & Partner, Wrocław 1994
3. A. Mielczarek, R. Kowalik, M. Najman, Podręcznik dla asystentek i higienistek stomatologicznych, Wydawnictwo lekarskie PZWL, 2018
4. K. M. Lehmann, E. Hellwig, Propedeutyka stomatologii zachowawczej i protetyki, Urban & Partner, Wrocław 1994