Leki na refluks bez recepty można podzielić na kilka grup. Są wśród nich wybrane inhibitory pompy protonowej, a także lek prokinetyczny oraz tzw. blokery receptorów histaminowych. Jak działają poszczególne środki, które należy wybrać, jakie są przeciwwskazania?
Leki na refluks bez recepty
Podstawową grupę leków na chorobę refluksową, a także wrzody żołądka stanowią tak zwane inhibitory pompy protonowej (IPP). Na czym polega ich działanie? Tak zwana pompa protonowa to białka znajdujące się w błonie śluzowej żołądka. Ich rolą jest wytwarzanie kwasu solnego, który jest niezbędny do trawienia pokarmów, ale w nadmiarze powodować może powodować zgagę w przebiegu choroby refluksowej oraz wrzodowej.
Leki z grupy IPP hamują aktywność pompy protonowej, zmniejszając tym samym produkcję soków trawiennych. Farmaceutyki tego typu, w zależności od postaci oraz siły działania, dostępne są w aptekach na receptę, ale też bez recepty. W tej drugiej grupie znajdziemy środki zawierające takie substancje, jak omeprazol oraz pantoprazol.
Popularny lek na refluks bez recepty
Omeprazol był pierwszym inhibitorem pompy protonowej wprowadzonym na rynek (w 1988 roku w Stanach Zjednoczonych). Substancja ta jest pochodną benzimizadolu. Jej działanie polega na blokowaniu pompy protonowej, skutkujące zmniejszonym wydzielaniem jonów wodorowych do jamy żołądka, a co za tym idzie – redukcją kwaśnego odczynu (na podobnej zasadzie działa pantoprazol). W aptekach dostępnych jest w sumie aż kilkadziesiąt rozmaitych leków zawierających omeprazol, większość w kapsułkach. Część z nich można kupić bez recepty, pozostałe wydawane są jedynie z przepisu lekarza. Szczegółowych informacji powinien udzielić specjalista z zakresu gastrologii, ewentualnie – farmaceuta.
Na co uważać stosując leki na refluks bez recepty?
Wbrew pierwotnym twierdzeniom dotyczącym całkowitego bezpieczeństwa stosowania inhibitorów pompy protonowej, dziś coraz powszechniej mówi się o skutkach ubocznych, szczególnie w sytuacji długiego używania (nadużywania) owych środków. W dużej mierze wynikają z samej istoty działania leków. Podstawowym problemem jest ryzyko wystąpienia niedokwasoty żołądka. Jest to zaburzenie, jak sama nazwa wskazuje, którego istotą jest zbyt mało kwaśny odczyn pH żołądka. W konsekwencji zaburzone zostaje trawienie. Na krótką metę, niedokwasota objawia się podobnie jak refluks czy wrzody (ból brzucha, zgaga, nudności). W dłuższej perspektywie może prowadzić do rozwoju niedokrwistości z braku żelaza, a także zmian nowotworowych.
Inhibitory pompy protonowej są też powodem takich niepożądanych działań, jak:
- hamowanie działania innych leków,
- niedobory wapnia, magnezu, witaminy B12,
- nudności, zawroty głowy, wymioty, biegunki,
- zwiększone ryzyko zakażeń bakteryjnych.
Leki na refluks w ciąży i okresie karmienia
Nawet jeśli w ulotce inhibitora pompy protonowej nie zostanie sformułowany bezwzględny zakaz jego stosowania w czasie ciąży, przyjętą praktyką jest używanie leków z tej grupy jedynie w wyjątkowych przypadkach, wyłącznie na podstawie lekarskiego wskazania.
Podobnie rzecz wygląda w okresie karmienia. Leki z grupy IPP mogą wraz z pokarmem przedostać się organizmu dziecka.
Leki prokinetyczne na refluks (bez recepty)
W leczeniu refluksu żołądkowo-przełykowego, a także stosunkowo rzadkiego refluksu dwunastniczo-żołądkowego, stosuje się też niekiedy tak zwane leki prokinetyczne.
Są to środki przyspieszające opróżnianie żołądka, a także zwiększające napięcie dolnego zwieracza przełyku. Utrudnia to przedostawanie się treści pokarmowej do przełyku, a także skraca czas zalegania żółci w żołądku. Bez recepty można w Polsce kupić lek prokinetyczny będący de facto środkiem ziołowym – główne jego komponenty bowiem, to mieszanka 9 ziół o działaniu:
- łagodzącym,
- rozkurczowym,
- pobudzającym perystaltykę.
Leki blikujące receptor histaminowy
Ostatnią grupę leków na refluks dostępnych bez recepty stanowią preparaty z ranitydyną. Jest to substancja blokująca połączenie histaminy z receptorami histaminowymi. Pobudzenie owych receptorów powoduje zwiększone wydzielenie soków żołądkowych. Ich blokada zatem prowadzi do obniżenia kwasowego odczynu w układzie pokarmowym.
Leki na refluks bez recepty dla dzieci
W przypadku dzieci wyróżniamy dwie zasadnicze postaci refluksu.
- Fizjologiczny, powszechnie występujący w okresie niemowlęcym, związany z niedojrzałością układu pokarmowego. W tym przypadku mówimy o stanie, który niejako jest naturalny, w związku z czym nie wymaga leczenia. Jego głównym objawem jest tzw. ulewanie, któremu możemy zaradzić zmniejszając porcje podawanego pokarmu, przy jednoczesnym zwiększeniu częstotliwości karmienia.
- Patologiczny, związany z nieprawidłową pracą zwieracza przełyku. Występuje u dzieci starszych niż rok. Do drugich urodzin leczenie skupia się na zmianie nawyków żywieniowych, potem (po konsultacji lekarskiej) można skorzystać z jednego z inhibitorów pompy protonowej.
Autor: Piotr Brzózka
Czytaj też:
- Zioła na trawienie - domowe sposoby na niestrawność
- Zioła na wakacyjne problemy trawienne
- Domowe sposoby na zgagę
Źródła:
- Andrzej Dąbrowski, Problem nadużywania inhibitorów pompy protonowej, Medycyna po dyplomie, 2015/6
- Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, Bartosz Romańczuk, Choroba refluksowa przełyku u dzieci i młodzieży, 2010 Via Medica
Podziel się artykułem ze znajomymi
