Czerwone oczy u dziecka: czego są objawem i co na nie stosować?

Czerwone oczy u dziecka budzą niepokój u rodziców – nic więc dziwnego, że jest to jeden z najczęstszych powodów wizyt u pediatry. Na szczęście zazwyczaj nie oznacza to niczego poważnego, choć w niektórych sytuacjach może wymagać pilnej konsultacji okulistycznej. Sprawdź, o czym może świadczyć zaczerwienienie oczu u Twojej pociechy i jak sobie z nim poradzić.

Czerwone oczy u dziecka: przyczyny

Zaczerwienienie i przekrwienie oczu u dziecka może wynikać z różnych przyczyn, zwykle niegroźnych i łatwych do leczenia. Czego objawem są czerwone oczy u malucha? Najczęściej jest to efekt nieprawidłowości lub patologii w obrębie spojówki, rogówki i głębszych warstw gałki ocznej, oczodołu lub powiek.

• Najczęstszą przyczyną czerwonych oczu u dzieci jest zapalenie spojówek – wirusowe, bakteryjne lub alergiczne.
• Bywa też, że zaczerwienienie to skutek urazu albo podrażnienia przez ciało obce (np. soczewki kontaktowe). Czasem dochodzi nawet do wynaczynienia, czyli niewielkiego krwotoku (jasnoczerwona plama w białku oka).
• A co może oznaczać „czerwone pod oczami” u dziecka (jak to opisują rodzice)? Zaczerwieniona skóra wokół oczu może być objawem chorób powiek lub takich schorzeń, jak jęczmień, gradówka, zapalenie brzegów powiek czy atopowe zapalenie skóry.

Jak widać, przyczyn przekrwionych oczu u dziecka może być wiele, dlatego należy zwracać uwagę na objawy dodatkowe.

Sprawdź też, co może oznaczać spuchnięte oko u dziecka.

Czerwone oczy u noworodka: rodzaje zapalenia spojówek

Czerwone oczy u noworodków wymagają zachowania szczególnej ostrożności.

• Najczęstszą przyczyną infekcyjnego zapalenia spojówek u noworodków jest Chlamydia trachomatis. Maluszek zaraża się bakterią w czasie porodu poprzez kontakt z zakażonymi drogami rodnymi matki. Objawem infekcji jest śluzowo-ropna lub ropna wydzielina z oczu, pojawiająca się zazwyczaj 4-10 dni po porodzie.
• Inną przyczyną może być zakażenie bakterią Neisseria gonorrhoeae. Objawy infekcji pojawiają się w 1. tygodniu życia dziecka (2-4 dni po porodzie) i wiążą się z obfitą, ropną wydzieliną z oczu.
• Zapalenie piorunujące (gonorrhoeae) jest niebezpieczne ze względu na ryzyko owrzodzenia i perforacji rogówki.
• Zakażenia bywają również spowodowane wirusem HSV (wirus opryszczki pospolitej). Na powiekach lub spojówkach mogą się pojawić pęcherzyki.

Czerwone oczy u dziecka a choroby ogólnoustrojowe

Niektóre choroby ogólnoustrojowe mogą się objawiać zapaleniem spojówek. Najważniejsze z nich to:

• młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów,
• choroba Kawasakiego (obserwuje się niewysiękowe zapalenie spojówek obu oczu),
• zespół Stevensa-Johnsona,
• ospa wietrzna,
• półpasiec,
• nieswoiste zapalenie jelit,
• kolagenozy.

Czerwone oczy u dziecka: objawy dodatkowe, które trzeba wziąć pod uwagę

Oprócz zaczerwienienia oczu u dziecka mogą wystąpić:

• objawy infekcji (np. katar, kaszel, gorączka) – katar i czerwone oczy u dziecka to typowe objawy zapalenia spojówek występującego jako element infekcji wirusowych układu oddechowego (np. przekrwione oczy przy przeziębieniu, grypie, zakażeniu adenowirusami, wirusem HSV). Rzadziej obserwuje się to przy infekcjach bakteryjnych,
• wydzielina z oka – wodnista sugeruje zapalenie wirusowe lub alergiczne, a śluzowo-ropna – bakteryjne (zwłaszcza jeśli rano dziecko ma mocno sklejone rzęsy). Z kolei brak wydzieliny może wskazywać na zapalenie błony naczyniowej lub inne choroby,
• świąd i łzawienie – częste objawy u dzieci z czerwonymi oczami przy alergii,
• ból i światłowstręt oraz upośledzenie widzenia – mogą pojawić się przy stanach zapalnych głębszych warstw gałki ocznej i wymagają pilnej konsultacji okulistycznej,
• zaczerwienienie i obrzęk powiek – wskazują np. na zapalenie brzegów powiek, zapalenie przedprzegrodowe tkanek oczodołu lub inne lokalne zakażenia,
• zmiany skórne – małe guzki na powiekach, rzadziej na spojówce, to typowy objaw wirusowego zakażenia mięczakiem zakaźnym (infekcje dotyczą głównie dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym oraz z niedoborami odporności),
• wytrzeszcz (proptoza) – alarmujący objaw, który wymaga pilnej konsultacji,
• zmętnienie rogówki – kolejny niepokojący objaw, świadczący m.in. o zapaleniu rogówki lub błony naczyniowej, jaskrze bądź zakażeniu wirusem HSV.

Kiedy zatem zaczerwienienie oczu dziecka powinno zacząć niepokoić? Przede wszystkim przy:

• towarzyszącym mu bólu (szczególnie o dużym nasileniu),
• zaburzeniach widzenia,
• nieprawidłowych odruchach,
• ograniczonej ruchomości gałek ocznych. 

Co więcej, u dzieci poniżej 2 lat z czerwonym okiem lub u noworodków poniżej 28 dni rekomenduje się kontakt z lekarzem w ciągu 24 godzin.

Czerwone oczu u dziecka: diagnostyka

Wstępną diagnostyką czerwonych oczu u dziecka zajmuje się lekarz POZ lub pediatra. Podstawę stanowi dokładny wywiad lekarski oraz badanie przedmiotowe, m.in. badanie za pomocą fluoresceiny (w celu dokładnej oceny rogówki). 

• W przypadku braku możliwości zakroplenia fluoresceiny lub wystąpienia objawów alarmujących lekarz skieruje pacjenta na konsultację okulistyczną w trybie ambulatoryjnym.
• Przy wystąpieniu objawów zagrażających wzrokowi oraz u noworodków wskazana jest pilna konsultacja okulistyczna na oddziale ratunkowym lub w przychodni okulistyki.

Warto zaznaczyć, że rogówka to warstwa powierzchniowa oka, dlatego pediatra lub lekarz POZ może zauważyć jej zmętnienie. Dokładniejsza ocena stanu rogówki wymaga jednak wizyty u okulisty.

Czerwone oczy u dziecka: jak leczyć?

Leczenie czerwonych oczu u dziecka zależy od przyczyny dolegliwości.

• Przy wirusowym zapaleniu spojówek stosuje się m.in. sztuczne łzy, zimne okłady na oczy, krople do oczu z glikokortykosteroidami, leki obkurczające naczynia krwionośne.
• W zapaleniach spojówek o podłożu bakteryjnym podaje się antybiotyki o szerokim spektrum działania.
• Alergiczne zapalenie spojówek leczy się m.in. preparatami przeciwhistaminowymi i sztucznymi łzami, choć największe znaczenie ma unikanie czynników wyzwalających.
• W chorobach powiek (zapalenie brzegów powiek, jęczmień, gradówka) stosuje się ciepłe okłady (nawet 4 razy dziennie), przemywanie powiek, czasami antybiotyki i/lub glikokortykosteroidy (jako krople, żele i maści do oczu). W najcięższych przypadkach lekarz może podjąć decyzję o zabiegu chirurgicznym.

Inne choroby wymagają bardziej specjalistycznej terapii, o której zawsze decyduje lekarz. Warto też pamiętać, że dzieci z zakaźnymi zapaleniami spojówek powinny unikać korzystania z przyborów toaletowych, ręczników czy pościeli razem z pozostałymi domownikami. Oprócz tego nie wolno pocierać oczu ani nosić soczewek kontaktowych.

Co na czerwone oczy u dziecka? Domowe sposoby

Co zrobić, gdy dziecko ma czerwone oczy? Jeśli przyczyną jest zapalenie spojówek lub podrażnienie o łagodnym przebiegu, można wspomagająco zastosować domowe sposoby:

• przemywanie powiek ciepłą lub bieżącą wodą (od wewnętrznego do zewnętrznego kącika oka), np. za pomocą czystej gazy – jeśli występuje wydzielina, należy zmienić gazik przy każdym oku;
• okłady na oczy – zimne w celu złagodzenia obrzęku i świądu, a ciepłe dla wspomagania drenażu;
• sztuczne łzy – koniecznie bez konserwantów.

Sprawdź preparaty do higieny powiek.

Czerwone oczy u dziecka: zapobieganie

Aby zapobiegać czerwonym oczom u dziecka, a także rozprzestrzenianiu się zakaźnych chorób oczu, należy przestrzegać kilku zasad.

• Zachowanie odpowiedniej higieny oczu i rąk (częste mycie rąk, unikanie dotykania brudnymi rękami oczu dziecka, korzystanie z osobnych ręczników i poduszek).
• Unikanie pocierania i drażnienia oczu oraz czynników drażniących (dym tytoniowy, kurz, pyłki, zimne, klimatyzowane powietrze).
• Odpowiednie nawilżenie powietrza w pomieszczeniach, w których przebywa dziecko.
• Zapewnienie odpowiedniej ilości snu i odpoczynku dla oczu (np. ograniczenie czasu spędzanego przed komputerem czy innymi ekranami).
• Edukacja dziecka na temat unikania dzielenia się przyborami toaletowymi i higieny okolic oczu.

Te proste środki profilaktyczne pomagają zmniejszyć ryzyko wystąpienia czerwonych oczu i zapalenia spojówek u dzieci.

Przekrwione oczy u dziecka: podsumowanie

Czerwone oczy u dziecka to częsta przypadłość, która zwykle wynika z niegroźnych przyczyn, takich jak wirusowe zapalenie spojówek. Aby odróżnić przypadki łagodne od poważnych i zagrażających wzrokowi, potrzebna jest konsultacja ze specjalistą. Lekarz powinien dokładnie zbadać każde dziecko do 2. roku życia, u którego występuje zaczerwienienie oczu. Jest to konieczne, zwłaszcza jeśli towarzyszą temu objawy alarmujące, jak np. silny ból, ropna wydzielina lub trudności w otwieraniu oczu.