Jakie badania należy wykonać w ciąży? Sprawdź dokładny kalendarz

Regularne badania w ciąży pozwalają na szybkie wykrycie nieprawidłowości, monitorowanie rozwoju płodu, co przekłada się m.in. na zmniejszenie ryzyka ewentualnych powikłań dla matki i dziecka, a nawet niezwłoczne podjęcie leczenia operacyjnego płodu jeszcze w ciąży. Jakie badania wykonać w I, II, a jakie w III trymestrze? Które z nich objęte są refundacją przez NFZ? 

Pierwsza wizyta i karta ciąży 

Każda kobieta, która podejrzewa ciążę, powinna zgłosić się do ginekologa, by potwierdzić swoje przypuszczenie. Z taką wizytą nie należy zwlekać, ponieważ pierwsze tygodnie mają kluczowe znaczenie dla rozwoju płodu. 

Kiedy zatem umówić pierwszą wizytę w ciąży? Najlepiej udać się na nią zaraz po pozytywnym wyniku testu ciążowego, a ostateczna granica czasowa to 10 tygodni ciąży. Pierwsza wizyta to także moment, kiedy zakłada się kartę ciąży. 

W jej trakcie lekarz przeprowadza wywiad lekarski, by zdobyć informacje dotyczące tego, w jakim stanie jest organizm kobiety. Ginekolog zapyta m.in. o: 

Przeprowadzi też podstawowe badania takie jak: ocena gruczołów sutkowych, pomiar ciśnienia krwi, posiew z pochwy, cytologia czy biocenoza pochwy. Na pierwszej wizycie specjalista wykona także USG dopochwowe, które umożliwi: 

Badania w pierwszym trymestrze ciąży 

Jakie wykonać w pierwszym trymestrze ciąży? Przyszła mama zwykle opuszcza gabinet po pierwszej wizycie z listą badań do wykonania, tj. badanie: 

Do ok. 13 tygodnia ciąży jest także zalecane, by wykonać nieinwazyjne badanie prenatalne -test PAPP-A lub tzw. test podwójny (PAPP-A plus wolna podjednostka beta-hCG). Jeżeli wyniki będą budzić zastrzeżenia specjalisty, kobieta otrzyma rekomendację wykonania inwazyjnych testów, np. biopsji kosmówki albo amniopunkcji. 

Badania w drugim trymestrze ciąży 

Jakie badania należy wykonać w 2 trymestrze ciąży? Między 14. a 26. tygodniem ciąży lekarz zleca kobiecie ciężarnej morfologię krwi oraz badanie ogólne moczu. To także najwyższy czas na realizację doustnego testu tolerancji glukozy - pozwoli on na ustalenie ewentualnych nieprawidłowości w gospodarce węglowodanowej organizmu i wykluczenie cukrzycy ciążowej. 

Jeżeli w I trymestrze wynik w kierunku toksoplazmozy był ujemny, należy go powtórzyć. U kobiet z ujemną grupą krwi przeprowadza się także badanie przeciwciał anty-D, który ma na celu wykluczenie konfliktu serologicznego. 

Między 18. a 22. tygodniem ciąży obowiązkowo trzeba wykonać USG połówkowe, które pozwala na dokładną ocenę narządów płodu i ich analizę pod względem ewentualnych wad wrodzonych. Takie USG umożliwi również rozpoznanie płci dziecka, ale także analizę łożyska czy pępowiny. 

W 22. tygodniu można zrealizować badanie biometryczne z wykorzystaniem ultradźwięków - na podstawie zebranych wymiarów, tj. obwodu główki, brzucha i długości kości udowej, pozwala ono określić, ile waży płód. 

W II trymestrze można też zrealizować badania genetyczne pod kątem wykluczenia zespołu Downa, Turnera, Patau, Edwardsa, a także mukowiscydozy czy niedokrwistości sierpowatej. 

Badania w trzecim trymestrze ciąży 

Na jakie badania należy się nastawić w 3 trymestrze? W okresie od 27 do 32 tygodnia wykonuje się ostatnie badanie ultrasonograficzne – w jego trakcie specjalista ocenia czynność serca płodu. Kobieta wykonuje także podstawowe testy laboratoryjne oraz ma przeprowadzane badanie pod kątem poziomu przeciwciał odpornościowych. 

Gdy poród zbliża się wielkimi krokami, niezbędne jest także badanie położnicze, które ma na celu zmierzenie wymiarów miednicy. Na tym etapie ocenia się też tętno płodu. W 3 trymestrze ponownie wykonuje się: 

Bezpośrednio przed porodem przyszła mama poddawana jest badaniom położniczym i ginekologicznym. Ginekolog wykonuje badanie ultrasonograficzne z oceną masy ciała dziecka oraz KTG. 

Badania w ramach NFZ 

Podstawowe badania w ciąży, takie jak m.in.: morfologia krwi, badanie grupy krwi, badanie moczu, są refundowane przez NFZ. Chcąc je wykonać należy jednak okazać skierowanie od lekarza prowadzącego ciążę. 

Co istotne, od czerwca 2024 roku każda kobieta w ciąży bez względu na wiek może wykonać także badania prenatalne w ramach NFZ. Diagnostyka obejmuje nieinwazyjne badania USG płodu, które są przeprowadzane na przełomie I i II trymestru oraz w III trymestrze, a także badania biochemiczne, np. PAPP-A. Taka możliwość pozwala na m.in. szybsze postawienie diagnozy w zakresie wad płodu - leczenie nierzadko można rozpocząć już w ciąży lub lepiej przygotować się do terapii już po porodzie. 

Aby skorzystać z tego typu badań niezbędne jest skierowanie od lekarza prowadzącego ciążę wraz ze wskazaniem zaawansowania ciąży. 

Bibliografia: