Ostropest plamisty: na co pomaga? Właściwości, działanie i zastosowanie

Ostropest plamisty przypomina z wyglądu zwykły oset. Podobnie, jak swój bliski „kuzyn”, ostropest odstrasza kolczastymi liśćmi. Od wieków ceniony jest jednak za lecznicze właściwości. Ostropest plamisty chroni wątrobę przed działaniem alkoholu, będąc polecanym zarówno w przypadku marskości wątroby, jak i… zwykłego kaca. Zobacz, jak działa ostropest plamisty: dawkowanie, zastosowanie, właściwości.

Co to jest ostropest plamisty?

Ostropest plamisty to roślina należąca do rodziny astrowatych, podobnie jak oset, łopian, karczoch czy chaber. Pierwotnie dziko rósł w rejonie Morza Śródziemnego oraz w Azji, obecnie spotkać można ostropest plamisty w dużej części globu, także w Polsce, gdzie jest rośliną uprawną, choć miejscami dziczejącą.

Jak wygląda ostropest plamisty? 

Bywa często mylony z ostem, ale zazwyczaj wyższy – może osiągać do 2 metrów wysokości. Ostropest plamisty  charakteryzuje się kolczastymi liśćmi. Kwitnąc wypuszcza kwiaty w kolorze purpury.

Zamów najlepsze: Zioła i herbaty

Ostropest plamisty: uprawa

W Polsce ostropest plamisty jest rośliną hodowlaną. Uprawiana jest głównie jego odmiana o nazwie Silma, osiągająca przeciętną wysokość nieco powyżej 1,5 metra. Ostropest sieje się w kwietniu, a plony zbiera w lipcu i sierpniu. Ostropest plamisty jest hodowany głównie na potrzeby przemysłu farmaceutycznego.

Ostropest plamisty: właściwości

Ostropest plamisty działanie zawdzięcza głównie zawartej w jego nasionach sylimarynie, która ma właściwości antyhepatotoksyczne, antyoksydacyjne, przeciwzapalne i przeciwwirusowe.

Ostropest plamisty: na co można go stosować?

Ostropest plamisty zastosowanie znajduje współcześnie głównie w leczeniu i regeneracji wątroby. W medycynie ostropest plamisty znany jest od czasów starożytnych. W antycznej Grecji korzeń ostropestu stosowany był na trawienie, wymioty, a także pobudzenie wydzielania żółci, również w Chinach doceniany był za właściwości odtruwające.  Niektóre badania sugerują skuteczność tej rośliny w leczeniu cukrzycy czy nowotworów. Warto jednak podkreślić, że dowody są ograniczone i wymagają kolejnych eksperymentów.

Ostropest plamisty na wątrobę

Wraz z rozwojem europejskiej medycyny, w XVIII wieku ostropest plamisty zaczął być postrzegany jako skuteczny lek na dolegliwości wątroby. Obecnie, mimo rozwoju farmakologii, wciąż jest ceniony przez zwolenników medycyny naturalnej i nie tylko.

Sylimaryna chroni miąższ wątroby, oczyszcza i chroni wątrobę przed toksynami i działaniem alkoholu. Zapobiega marskości oraz zwłóknieniu wątroby, pobudza zdolności regeneracyjne tego narządu. Co ważne, nie udało się jednoznacznie wykazać, że substancje aktywne zawarte w ostropeście leczą choroby wątroby albo im zapobiegają, zwłaszcza przy niezdrowym stylu życia.

Zobacz też: Olej z wiesiołka – właściwości, dawkowanie i działanie

Ostropest plamisty na cholesterol

Ostropest plamisty wpływa też na obniżenie stężenia cholesterolu, spowalnia produkcję blaszek miażdżycowych. Pamiętaj, źe jeśli przyjmujesz leki na cholesterol przepisane przez lekarza, nie należy odstawiać ich na własną rękę. Ze względu na brak zadowalających dowodów klinicznych ziołolecznictwo ciągle pozostaje najczęściej uzupełnieniem terapii, a nie terapią samą w sobie.

Ostropest plamisty na oczyszczanie organizmu i odchudzanie

Ostropest plamisty bywa wykorzystywany wspomagająco także w procesie odchudzania, jako że jedną z jego właściwości jest regulacja pracy jelit. Ostropest plamisty może mieć działanie lekko przeczyszczające.

Sprawdź też: preparaty na odchudzanie.

Ostropest plamisty a nowotwory

Jeśli chodzi o leczenie nowotworów, zawsze trzeba podchodzić z ogromną ostrożnością do użyteczności czy skuteczności surowców ziołowych. Ostropest plamisty nie należy do wyjątków. Jednak niektóre badania sugerują, że sylimaryna może zwiększać skuteczność chemioterapii, a także łagodzić jej skutki uboczne. Niestety, wciąż nie wiadomo, w jaki sposób wykorzystać tę substancję w leczeniu ludzi chorych na raka.

Ostropest plamisty a cukrzyca

Według badań jeden ze związków zawartych w ostropeście plamistym wykazuje działanie podobne do niektórych leków na cukrzycę, poprawiając wrażliwość na insulinę i obniżając poziom cukru we krwi. Poza tym dzięki właściwościom antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym ostropest może zmniejszać ryzyko powikłań cukrzycowych, np. chorób nerek. Jednak również w tym przypadku potrzebne są dalsze badania.

Ostropest plamisty na skórę

Również dermatologia zna ostropest plamisty. Właściwości oczyszczające, łagodzące stany zapalne, a także regulujące wydzielanie łoju są wykorzystywane w walce z trądzikiem. Olej z nasion ostropestu nawilża skórę, zaś flawonoidy występujące w jego nasionach wykorzystywane są w celu opóźniania procesów starzenia skóry.

Sprawdź: Jak dobrać kosmetyki odpowiednie dla rodzaju i wieku skóry?

Ostropest plamisty: jak stosować w kuchni?

Ostropest plamisty możemy spożywać w kilku postaciach, między innymi w preparatach zawierających sylimarynę, a także w oleju z nasion. Dostępne są także same nasiona ostropestu, do kupienia albo w całości, albo już zmielone. Jest to świetny dodatek do jogurtów, czy mleka. Możliwe jest również jedzenie liści ostropestu, aczkolwiek nie można zapominać o ostrych kolcach, które przed spożyciem należy usunąć nożem lub nożyczkami. Liście ostropestu w smaku przypominają sałatę, można je spożyć w postaci duszonej, ale również surowej.

Zobacz: suplementy na poprawę apetytu.

Ostropest plamisty: dawkowanie

Zaleca się, aby ostropest w postaci mielonych nasion spożywać w ilości 2-3 łyżeczek dziennie. Jeżeli chodzi o olej z ostropestu plamistego – dawkowanie powinno wyglądać tak samo: do 3 łyżeczek dziennie. Mimo leczniczych właściwości, z ostropestem, tak jak i z innymi ziołami, nie należy przesadzać.

Ostropest plamisty: skutki uboczne i przeciwwskazania

Nie mówi się wiele o skutkach ubocznych spożywania ostropestu, ale jest możliwe wystąpienie po jego spożyciu bólu głowy, mięśni, brzucha, reakcji alergicznej. Ostropest obniża też skuteczność niektórych tabletek antykoncepcyjnych.

Przeciwwskazaniem do stosowania ostropestu jest uczulenie zarówno na tę roślinę, jak i na inne gatunki z rodzaju astrowatych. Ostrożność powinny też zachować kobiety w ciąży, diabetycy oraz osoby cierpiące na niektóre stany zależne od hormonów (np. niektóre rodzaje raka piersi).

Zobacz także: Witamina B12 (kobalamina) - niedobór, występowanie i dawkowanie

Ostropest plamisty: często zadawane pytania

W tej sekcji odpowiemy na kilka pytań, które często pojawiają się w związku ze stosowaniem ostropestu plamistego.

Ostropest plamisty: czy zalewać wrzątkiem?

Do przygotowania naparu wrzątek nie jest konieczny. Często poleca się użyć gorącej, lekko przestudzonej wody i parzyć pod przykryciem. Jednak sylimaryna słabo rozpuszcza się w wodzie, dlatego herbatka z ostropestu nie należy do najlepszych form dostarczenia sylimaryny w sensownej ilości.

Ostropest plamisty a alkohol: czy można łączyć?

Nie warto traktować ostropestu jako „tarczy” na alkohol. Popularne przekonania o „zabezpieczaniu wątroby” lub działaniu na kaca nie mają mocnych potwierdzeń – najlepszą metodą ograniczenia kaca pozostaje mniejsze spożycie alkoholu. Jeśli ktoś sięga po preparaty z ostropestu z myślą o wątrobie (rekonwalescencja, przeciążenie, problemy trawienne), to zwykle zaleca się unikać alkoholu w trakcie kuracji, bo sam alkohol dodatkowo obciąża wątrobę.

Czy kobiety karmiące piersią mogą stosować ostropest plamisty?

Niektóre kobiety spożywają ostropest plamisty, żeby zwiększyć produkcję mleka. Nie ma jednak jednoznacznych dowodów ani na takie działanie tej rośliny, ani na bezpieczeństwo jej stosowania w czasie laktacji.

Ostropest plamisty: z jakimi lekami trzeba uważać?

Najważniejsze grupy leków, przy których warto zachować czujność, to:

• leki na cukrzycę (i insulina) – ostropest może obniżać poziom glukozy, więc w połączeniu z lekami przeciwcukrzycowymi przyczynia się do podwyższonego ryzyka hipoglikemii;
• leki metabolizowane przez CYP2C9 (m.in. warfaryna, fenytoina, diazepam i inne) – istnieją dane, że ostropest może zmieniać stężenia wybranych leków;
• antykoncepcja hormonalna – ostropest może wpływać na gospodarkę estrogenową i metabolizm w wątrobie, dlatego należy skonsultować regularną suplementację z lekarzem.

Ostropest plamisty: podsumowanie

Ostropest plamisty uchodzi za bezpieczny suplement diety, który wykazuje działanie wspomagające w leczeniu niektórych chorób, np. zaburzeń funkcjonowania wątroby, nowotworów czy cukrzycy. Warto jednak pamiętać, że dane doświadczalne są ograniczone, a badania – prowadzone na niewielką skalę. Trudno więc o całkowicie pewne i jednoznaczne zalecenia dotyczące dawkowania albo sposobów zastosowania tego zioła w medycynie. Przed podjęciem decyzji o suplementacji (w jakimkolwiek celu) najlepiej skonsultować się z lekarzem.