Grypa jelitowa to potoczne określenie wirusowej infekcji przewodu pokarmowego, zwanej jelitówką. Charakteryzuje się szybkim początkiem, intensywnymi objawami gastrycznymi i ogólnymi osłabieniem. Dla zdrowych osób nie stanowi zagrożenia, ale może być niebezpieczna dla małych dzieci, seniorów i osób z chorobami współistniejącymi.
Co to jest jelitówka?
Grypa jelitowa to potoczne określenie wirusowej infekcji przewodu pokarmowego. Nazywana jest też jelitówką. Nie ma nic wspólnego z grypą, która sezonowo atakuje układ oddechowy.
Charakteryzuje się szybkim początkiem, objawami gastrycznymi i ogólnymi występującymi z dużą intensywnością i silnym osłabieniem organizmu. Dla zdrowych osób nie stanowi zagrożenia. Dla małych dzieci, seniorów, osób z chorobami współtowarzyszącymi i dla kobiet w ciąży może stanowić niebezpieczeństwo rozwoju odwodnienia. Odwodnienie może prowadzić do poważnych komplikacji, niewydolności wielu układów, groźnych zaburzeń elektrolitowych.
Grypę jelitową, czyli wirusową infekcję przewodu pokarmowego, wywołują różne rodzaje wirusów. Najczęściej odpowiedzialne za jej wystąpienie są:
- rotawirusy – szczególnie powszechne u dzieci, powodują ciężką biegunkę, wymioty, gorączkę i bóle brzucha,
- rorowirusy – powodują nagłe wystąpienie wymiotów, biegunki, nudności i bólów brzucha.
- adenowirusy – kojarzone głównie z infekcjami układu oddechowego mogą powodować biegunkę, wymioty i gorączkę.
Wszystkie przenoszą się drogą fekalno-oralną, co oznacza, że zakażenie może nastąpić poprzez spożycie skażonej żywności lub wody, bezpośredni kontakt z zakażoną osobą lub dotknięcie skażonych powierzchni (klamek, sztućców, zabawek), a następnie dotknięcie ust.
Jakie objawy daje grypa jelitowa?
Grypa żołądkowa charakteryzuje się nagłym i gwałtownym początkiem. Wśród pierwszych objawów jelitówki można wyróżnić takie symptomy jak:
- wysoka gorączka – pojawia się nagle, może przekraczać 39–40 stopni Celsjusza,
- wymioty – obfite i częste, mogą być pierwszym objawem,
- biegunka, najczęściej wodnista i obfita prowadząca wraz z wymiotami do odwodniania,
- silne osłabienie,
- bóle w całej jamie brzusznej,
- dreszcze i poty,
- bóle mięśniowe i stawowe,
- ból głowy,
- utrata apetytu lub jadłowstręt.
Jak leczyć jelitówkę u dorosłych, jakie leki stosować?
Grypa jelitowa przechodzi samoistnie. Większość niepowikłanych infekcji wirusowych ma charakter samoograniczający. Po około 72 godzinach od początku infekcji widać wyraźną poprawę.
Leczenie ma charakter objawowy, co oznacza, że terapia polega głównie na przeciwdziałaniu odwodnieniu.
Można stosować leki hamujące biegunkę. Najbardziej popularny jest loperamid. Nie jest wskazane stosowanie farmaceutyków, które wykorzystuje się w leczeniu infekcji bakteryjnych układu trawiennego – np. nifuroksazydu.
Znacznie trudniejsze jest hamowanie wymiotów. Jedynym środkiem dostępnym bez recepty są preparaty na bazie imbiru, te same, które stosowane są przy objawach choroby lokomocyjnej.
Najważniejszą formą leczenia jelitówki jest nawadnianie. Oprócz wody stosować można elektrolity. Dostępne są w postaci tabletek musujących i saszetek gotowych do rozpuszczenia.
Skutecznym wsparciem terapii są probiotyki. Dbają o równowagę flory bakteryjnej jelit oraz przyspieszają proces zdrowienia. Szczepy bakterii Lactobacillus rhamnosus skracają czas występowania biegunki. Sprawiają, że objawy takie ja ból brzucha, wzdęcia, gazy są mniej dokuczliwe w przebiegu infekcji i okresie zdrowienia.
Jeżeli występuje gorączka, a wymioty nie są nasilone, można zastosować doustnie lek przeciwgorączkowy.
Jelitówka u dziecka – jak leczyć?
W sposób szczególny na jelitówkę narażone są dzieci, zwłaszcza najmniejsze i w wieku przedszkolnym. Szybko postępujące odwodnienie powodowane wymiotami, biegunką i wysoką gorączką powoduje widoczne objawy utraty płynów, głównie w obrębie śluzówek, skóry. Do tego z czasem pogarsza się stan neurologiczny małego pacjenta.
W przypadku maluchów nieleczona lub źle leczona jelitówka kończy się hospitalizacją i nawadnianiem dożylnym. Objawy odwodnienia mogę pojawiać i rozwijać w tempie piorunującym, zaledwie w ciągu kilku godzin.
Objawy dehydratacji widoczne są od razu:
- wysuszenie warg, błony śluzowej języka i podniebienia,
- zmniejszona elastyczność skóry,
- niepokój, splątanie, płaczliwość.
Najistotniejsze w przypadku dzieci jest więc niedopuszczenie do odwodnienia. Nawet jeśli maluch ma zaburzenia łaknienia i nie chce jeść, bezwzględnie przez cały okres choroby należy podawać mu duże ilości płynów. Jeśli jest to niemożliwe, trzeba z dzieckiem zgłosić się do szpitala.
Jelitówka w ciąży – co można stosować?
Ciąża znacznie ogranicza możliwość wprowadzenia farmakoterapii. Stosowanie znacznej większości środków farmakologicznych wymaga uzgodnienia z lekarzem, nawet jeżeli są to suplementy diety.
Dlatego też leczenie jelitówki u kobiet w ciąży opiera się głównie na nawadnianiu i odpoczynku. Zaleca się spożywanie doustnych płynów nawadniających, które można nabyć w aptekach w postaci saszetek, rozpuszczanych w określonej ilości wody. Ważne jest picie elektrolitów małymi porcjami, aby zapewnić odpowiednie nawodnienie organizmu. Alternatywnie, można nawadniać się w domu używając wody średniozmineralizowanej, słabej herbaty lub naparów ziołowych. Należy unikać mocnej herbaty, soków owocowych oraz słodzonych, gdyż mogą nasilić objawy odwodnienia.
W okresie ciąży nie zaleca się stosowania powszechnie używanego leku na biegunkę, jakim jest loperamid czy nifuroksazyd. Również nie zaleca się zażywania węgla aktywnego ze względu na brak potwierdzonej skuteczności tych substancji w leczeniu jelitówki u kobiet w ciąży.
Dieta przy grypie jelitowej
Zalecane płyny to wspomniana już woda, elektrolity. Unikać należy napojów kofeinowych, alkoholowych, gazowanych oraz soków owocowych, które mogą nasilać biegunkę.
Dieta powinna być lekkostrawna, by dodatkowo nie podrażniać błon śluzowych żołądka i nie powodować dłuższego zalegania pokarmu. Głodówka nie jest wskazana.
Gdy stan zdrowia zaczyna się poprawiać, można wprowadzić dietę BRAT, która jest lekkostrawna i łagodna dla przewodu pokarmowego:
- banan,
- ryż,
- aplesauce (mus jabłkowy),
- toast (sucharki, grzanki).
W pierwszych dniach można przyjmować lekkie pieczywo, gotowany drób, gotowane warzywa, ziemniaki, ryż.
Jak się nawadniać przy jelitówce?
Biegunka i wymioty o dużym natężeniu potrafią doprowadzić do utraty nawet kilku litrów wody z organizmu. Dodatkową zaś konsekwencją jest wypłukanie cennych elektrolitów, co z kolei może prowadzić do zaburzenia pracy układu krwionośnego, czy systemu mięśniowego. O tym, że doszło do odwodnienia, świadczyć będzie między innymi wygląd skóry oraz błon śluzowych.
W większości przypadków wystarczającym środkiem zaradczym będzie zwykła woda. Osoba chora powinna pić przynajmniej 2 litry dziennie, najlepiej w małych dawkach, za to w bardzo niewielkich odstępach czasu (nawet co 10-15 minut). Pozwoli to na równomierne zaopatrzenie komórek ciała w życiodajny płyn. Jeżeli efekty będą niezadowalające, skorzystać można z dostępnych w aptekach płynów nawadniających, pozwalających dodatkowo uzupełnić niedobory elektrolitów.
Zioła na jelitówkę
Dolegliwości związane z grypą żołądkową powodują nie tylko odwodnienie, ale też silne podrażnienie błon śluzowych żołądka, jelit oraz przełyku, a nawet jamy ustnej (w przypadku wymiotów). Konieczne może więc być zastosowanie środków łagodzących stany zapalne, przyspieszających gojenie się śluzówki oraz redukujących objawy takie, jak ból czy skurcze brzucha. W grę wchodzą w tym przypadku głównie różnego rodzaju surowce zielarskie.
W tym kontekście wymienić można między innymi takie rośliny, jak:
- rumianek – najpowszechniej używana w Europie roślina lecznicza. Działa przeciwzapalnie i rozkurczowo,
- podbiał - łagodzi podrażnienia błon śluzowych, przydatny szczególnie w przypadku wymiotów,
- nagietek – uznana roślina lecznica o działaniu przeciwzapalnym,
- czarny bez – skutecznie pozwala zbijać gorączkę, jeśli nie chcemy, albo nie możemy stosować środków farmaceutycznych.
Źródła:
- Krzysztof Gutkowski, Marek Hartleb, Biegunka – Algorytmy diagnostyczne i zasady leczenia, Medycyna po dyplomie, 2012/09
- Dennis L. Kasper; Anthony S. Fauci, Choroby zakaźne, rozdział 91: Umesh D. Parashar, Roger I. Glass. Wirusowe zapalenia żołądka i jelit. (biegunki wirusowe). polskie: Lublin 2012, Czele
Podziel się artykułem ze znajomymi
