Laktoferyna: ważny składnik w żywieniu noworodków i niemowląt

Laktoferyna, inaczej zwana jako laktotransferyna, to jedno z najważniejszych białek serwatkowych obecnych w mleku ludzkim i w mniejszej ilości w mleku innych ssaków. Chemicznie jest to glikoproteina, składająca się z ok. 700 aminokwasów. Ma ona wiele korzystnych dla zdrowia właściwości, m.in. przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, immunomodulacyjne. Laktoferyna, jako białko wiążące żelazo, odpowiada również za jego transport z krwi do odpowiednich tkanek. Homeostaza żelaza u noworodka ma duże znaczenie dla prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka. Nieprzypadkowo natura uczyniła mleko matki szczególnie bogatym w to białko.

Laktoferyna – działanie

Niektórzy autorzy publikacji wskazują, że laktoferyna jest jednym z głównych czynników odpowiedzialnych za ochronne działanie mleka matki. Doniesienia naukowe wskazują, że zasadnym wydaje się dodawanie laktoferyny do mleka modyfikowanego (stosowanego, gdy karmienie piersią nie jest możliwe), gdyż według wyników badań dodawanie laktoferyny do mleka modyfikowanego może sprzyjać zdrowiu jelit, rozwojowi mózgu oraz zdolnościom poznawczym, a także wiązać się z mniejszą częstością objawów infekcyjnych.

Laktoferyna wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe oraz immunomodulujące. Może hamować rozwój patogenów (zgodnie z wynikami badań in vitro i in vivo) oraz wspierać odporność noworodków, co według autorów badań może mieć znaczenie dla dojrzewania układu odpornościowego dziecka.

Laktoferyna a zdrowie jelit

Badania przedkliniczne in vitro wykazują, iż laktoferyna promuje wzrost korzystnych dla zdrowia jelit drobnoustrojów, takich jak Bifidobacterium longum. Co więcej, poprzez silne wiązanie żelaza, laktoferyna ogranicza rozwój szkodliwych bakterii (działa bakteriostatycznie wobec patogenów), które bez żelaza nie mogłyby funkcjonować, wspierając jednocześnie rozwój korzystnych bakterii, które są składowymi mikrobioty jelit. Badania wskazują, że laktoferyna może ograniczać ryzyko infekcji przewodu pokarmowego.

Laktoferyna a infekcje dróg oddechowych

Według Timby i wsp., wzbogacenie mleka modyfikowanego laktoferyną zmniejsza ryzyko wystąpienia w pierwszym roku życia infekcji dolnych dróg oddechowych – dotyczy to noworodków urodzonych po 34. tygodniu ciąży. Co więcej, podawanie mleka modyfikowanego z obecną w składzie laktoferyną niemowlętom do 12 m.ż. wiązało się z odpowiednim w stosunku do wieku przyrostem masy ciała, jak również mniejszą liczbą biegunek i zmniejszeniem występowania infekcji górnych dróg oddechowych do 545. dnia życia.

Laktoferyna a rozwój mózgu

Badania przedklinicznie wykazały, że laktoferyna wpływa na poprawę zdolności zapamiętywania i uczenia się. U dzieci karmionych mlekiem matki większa zawartość laktoferyny koreluje ze zwiększoną objętością mózgu i istoty szarej u dzieci. Sugeruje to, że laktoferyna może mieć znaczenie dla rozwoju i wzrostu mózgu.

Neutralizacja toksycznego lipopolisacharydu (LPS)

Mleka modyfikowane mogą zawierać znaczne ilości lipopolisacharydów (LPS), które są odporne na wysoką temperaturę i mogą wywoływać reakcje zapalne u niemowląt. LPS powstaje w wyniku neutralizacji i eliminacji żywych organizmów bakteryjnych, najczęściej w procesach pasteryzacji mleka krowiego, koziego itp., które to procesy są nieuniknione w procesie przetwórstwa i produkcji. LPS działa jako endotoksyna zdolna do wywołania ostrego stanu zapalnego, uszkodzenia bariery jelitowej i aktywacji prozapalnych mediatorów, zwiększając ryzyko sepsy. Laktoferyna może wiązać i sekwestrować LPS, co w badaniach sugeruje możliwość ograniczenia aktywacji procesów zapalnych i związanych z nim uszkodzeń tkanek. W związku z doniesieniami o wiązaniu LPS przez laktoferynę, tym bardziej zasadne wydaje się wzbogacanie mleka modyfikowanego dla niemowląt w laktoferynę, celem neutralizacji potencjalnej zawartości enterotoksyn w proszkach mlecznych.

Laktoferyna w ciąży

Rola laktoferyny w przebiegu ciąży i płodności jest obecnie przedmiotem badań. Badania wskazują, że laktoferyna może odgrywać rolę w ograniczaniu skutków stanów zapalnych w okresie ciąży i przed nią, jednak zagadnienie to wymaga dalszych badań.

Laktoferyna – gdzie występuje?

Najbogatszym źródłem laktoferyny jest siara ludzka, a następnie mleko przejściowe i dojrzałe mleko kobiece, gdzie jej stężenie sięga 0,6 – 1,0 g / l. Stężenie laktoferyny w mleku ludzkim jest najwyższe w siarze matek zarówno tych dzieci, które zostały urodzone w terminie, jak i tych urodzonych jako wcześniaki. Ponadto laktoferyna występuje w mleku innych ssaków np. krów czy kóz, jednak w znacznie mniejszym stężeniu niż w mleku ludzkim (w mleku krowim jest to około 0,08 – 0,1 g / l). Należy zwrócić uwagę, iż laktoferyna jest białkiem wrażliwym na temperaturę i traci ona swoje unikalne właściwości pod wpływem wysokiej temperatury. Dlatego powszechnie dostępne mleka UHT i inne produkty mleczarskie nie zawierają w sobie praktycznie w ogóle laktoferyny, gdyż w procesie przetwórstwa mleko każdorazowo poddawane jest działaniu wysokiej temperatury celem pasteryzacji i sterylizacji.

Laktoferyna w mleku modyfikowanym

Mając na uwadze wielokierunkowe działanie laktoferyny, niezwykle zasadnym wydaje się jej suplementowanie u dzieci żywionych preparatami zastępującymi mleko kobiece. Pomimo uznania laktoferyny bydlęcej przez FDA jako bezpieczną, potwierdzonej wynikami badań jej wysokiej zawartości w mleku ludzkim oraz jej niezwykle ważnej funkcji związanej z neutralizacją toksycznych lipopolisacharydów (LPS) występujących powszechnie w mlekach modyfikowanych, producenci żywności wciąż bardzo rzadko biorą ją pod uwagę przy tworzeniu składów preparatów do początkowego, jak i następnego żywienia niemowląt. Brak laktoferyny w mleku modyfikowanym oznacza, że żelazo pozostaje w nim mniej związane, co – jak sugerują badania – może sprzyjać większej podatności na stres oksydacyjny. W literaturze naukowej podkreśla się znaczenie stresu oksydacyjnego m.in. w kontekście chorób wieku niemowlęcego, takich jak martwicze zapalenie jelit czy retinopatia wcześniacza.

Obecnie na rynku polskim istnieje tylko jedna marka mleka modyfikowanego zawierającego dodatek laktoferyny – jest to polskie mleko, które wyróżnia się wysoką zawartością tego składnika, zbliżoną do ilości spotykanej w dojrzałym mleku ludzkim (0,6 g / l).

Laktoferyna w mleku Laktowit jest pozyskiwana z mleka krowiego, oczyszczana i dodawana w odpowiedniej ilości w niskotemperaturowym procesie, który zapewnia jej wysoką jakość i bioaktywność. Dzięki temu dzieci karmione mlekiem Laktowit Laktoferyna+MFGM otrzymują laktoferynę najwyższej jakości, która dzięki zachowanej strukturze i bioaktywności może spełniać swoją naturalną rolę w mleku.