Alergia na białko mleka krowiego: objawy i leczenie. Jak pozbyć się negatywnych skutków uczulenia?

Alergia na białko mleka krowiego to jedna z najczęstszych alergii pokarmowych wieku dziecięcego. Wymaga wielu zmian w sposobie żywienia. W przypadku dzieci karmionych piersią, mama musi przejść na dietę bezmleczną. Taką dietę należy stosować też u starszych dzieci, u których alergia na mleko nie przejdzie samoistnie wraz z wiekiem. W tym artykule wyjaśniamy, jak objawia się i kiedy mija alergia na białko mleka krowiego oraz czy możliwe jest uczulenie na nabiał u dorosłych.

Co to alergia na białko mleka krowiego?

Alergia na białko mleka krowiego to jedna z wielu alergii pokarmowych. Polega na nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego na białka (alergeny) obecne w mleku i wytwarzanych z niego produktach. Wywołują je dwa rodzaje białek mlecznych: kazeina i serwatka. 

Mimo że tak naprawdę każdy produkt może powodować alergie, to właśnie białka mleka krowiego są odpowiedzialne za większość alergii pokarmowych w szczególności u dzieci do 3 roku życia. Jest to problem, który budzi sporo obaw, niepokoju i stresu u rodziców i opiekunów, ponieważ wymaga wielu zmian w diecie oraz dużej ostrożności podczas gotowania, jedzenia na mieście, a nawet wybierania żłobka, przedszkola, czy szkoły dla dziecka. 

Czy alergia na białko mleka krowiego mija? Tak, dobra wiadomość jest taka, że w wielu przypadkach samoistnie ustępuje ona wraz z wiekiem i nie pozostawia po sobie żadnych trwałych uszczerbków na zdrowiu. Zdarza się jednak również alergia na mleko u dorosłych, która trwa przez całe życie i wymaga trwałych zmian w diecie.

Nietolerancja laktozy a alergia na mleko 

Czy uczulenie na mleko to nietolerancja laktozy? Jak odróżnić nietolerancję laktozy od uczulenia na białko mleka krowiego? To kwestia, która zaprząta głowę wielu osobom borykającym się z objawami po spożyciu produktów mlecznych. Uczulenie na nabiał a nietolerancja laktozy to dwa odrębne problemy.

Uczulenie na nabiał jest alergią pokarmową związaną z nieprawidłową pracą układu immunologicznego i jego nadmierną aktywacją po kontakcie z białkiem alergizującym. Natomiast nietolerancja pokarmowa, w tym nietolerancja laktozy, nie ma związku z układem immunologicznym. Najczęściej jest konsekwencją niedoboru enzymów, które trawią laktozę, czyli cukier mleczny. 

Objawy nietolerancji są dużo łagodniejsze, często ograniczają się wyłącznie do dyskomfortu żołądkowo-jelitowego i nie stwarzają ryzyka dla zdrowia, ani życia. Osoby z nietolerancją laktozy mogą włączać do diety produkty mleczne w wersji bezlaktozowej, natomiast osoby z alergią na białka mleka krowiego muszą całkowicie wyeliminować produkty mleczne ze swojej diety.

Alergia na nabiał: przyczyny

Skąd się bierze alergia pokarmowa na mleko? Nie istnieje jedna, konkretna przyczyna.  W rozwoju alergii biorą udział zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. W ostatnich latach coraz więcej uwagi poświęca się kwestii wpływu diety i stylu życia kobiety w ciąży na ryzyko wystąpienia alergii u dzieci, jednak dane te nie są wystarczające do opracowania konkretnych zaleceń. Wielu specjalistów podkreśla jednak, że rutynowa, prewencyjna eliminacja mleka z diety kobiety ciężarnej nie zmniejsza ryzyka alergii u dziecka, a wręcz może bardziej do niej predysponować.

A dlaczego alergia na mleko dotyczy głównie dzieci? Najbardziej rozpowszechniona jest ona w grupie niemowląt i małych dzieci, ponieważ w tym okresie życia ich układ pokarmowy i immunologiczny nie jest jeszcze w pełni rozwinięty. Wraz z dojrzewaniem i rozwojem organizmu u wielu osób dochodzi do jej remisji.

Alergia na mleko: objawy

Jak wygląda alergia na mleko? U każdej osoby jej przebieg i nasilenie mogą być nieco inne, a symptomy nie zawsze są specyficzne. Łagodna i umiarkowana alergia na nabiał daje objawy takie jak:

• Wymioty,
• Ulewania,
• Biegunka lub zaparcia,
• Gazy,
• Problemy ze snem, rozdrażnienie, niepokój.

Możliwe są również objawy skórne alergii na nabiał, takie jak: wysypka, świąd, pokrzywka, zaczerwienienia. Alergia skórna na mleko może przypominać atopowe zapalenie skóry. U osób z ciężką postacią alergii na białko mleka krowiego mogą pojawić się poważniejsze objawy, takie jak:

• Zaburzenia wzrastania,
• Niedowaga,
• Niedobory pokarmowe,
• Odmowa przyjmowania pokarmu,
• Ciężka postać atopowego zapalenia skóry,
• Obrzęk krtani lub oskrzeli,
• Duszności.

Najcięższym objawem alergii na mleko jest wstrząs anafilaktyczny, który stanowi bezpośrednie zagrożenia dla zdrowia i życia. W większości przypadków objawy pojawiają się natychmiast — w ciągu kilku minut od kontaktu z alergenem.

Jak rozpoznać alergię na białko mleka krowiego?

Diagnostyka alergii na białko mleka krowiego wymaga zaangażowania ze strony lekarza i pacjenta (w przypadku dziecka, jego rodziców lub opiekunów). Pierwszym, najważniejszym elementem procesu jest szczegółowy wywiad, podczas którego specjalista pyta m.in. o:

• Rodzaj objawów,
• Czas ich występowania,
• Stosowaną dietę,
• Styl życia,
• Przyjmowane leki,
• W przypadku dzieci również o sposób karmienia i drogę porodu.

Na podstawie wywiadu lekarz może podjąć decyzję o skierowaniu na specjalistyczne badania. Alergia na białko mleka krowiego może być rozpoznana m.in. dzięki punktowym testom skórnym oraz oznaczeniu swoistych immunoglobulin IgE. Często zalecana jest również czasowa eliminacja mleka z diety i obserwacja reakcji organizmu — jeśli objawy ustąpią, może stanowić to potwierdzenie występowania alergii na białka mleka krowiego. Jest to najprostsza i najbardziej przydatna w codziennej praktyce klinicznej metoda diagnostyczna. Dodatkowo możliwe jest przeprowadzenie doustnej próby prowokacji w ściśle kontrolowanych warunkach lekarskich lub szpitalnych.

Alergia na mleko: leczenie

Wytyczne ekspertów mówią jasno — jedynym skutecznym sposobem leczenia alergii na mleko jest dieta eliminacyjna. Powinna ona eliminować wszystkie produkty i posiłki zawierające nawet śladowe ilości białek mleka krowiego. Niestety nie istnieją żadne leki, ani zabiegi, które mogłyby ją zastąpić i stanowić podstawę leczenia.

Alergia na mleko krowie: co jeść?

Głównym zaleceniem diety na alergię na mleko krowie jest eliminacja białek mlecznych. Poza tym dieta powinna być różnorodna i zgodna z ogólnymi zaleceniami dla naszej populacji. Nie zaleca się żadnych dodatkowych eliminacji, które nie są niezbędne, ponieważ stwarza to ryzyko niedoborów pokarmowych. W diecie bezmlecznej mogą występować:

• Warzywa i owoce,
• Produkty zbożowe,
• Mięso i jaja  (pod warunkiem braku występowania alergii krzyżowych),
• Ryby i owoce morza,
• Zioła i przyprawy,
• Mleka roślinne,
• Tłuszcze, orzechy, pestki i nasiona.

Alergia na białka mleka krowiego: czego nie jeść?

Alergia na białko mleka krowiego wymaga całkowitej eliminacji białek mlecznych z diety. Dlatego odpowiedź na pytanie, czy przy alergii na mleko można pić mleko bez laktozy, jest negatywna, ponieważ w produktach bezlaktozowych wciąż są obecne białka mleka. Produkty, których nie należy spożywać to:

• Mleko krowie,
• Sery z mleka krowiego,
• Jogurty, kefiry, maślanki,
• Ciasta, słodycze z dodatkiem mleka,
• Produkty przetworzone z dodatkiem mleka.

Co więcej, często konieczna jest eliminacja nie tylko mleka krowiego, ale też koziego, ponieważ występujące w nich białka mają bardzo zbliżoną budowę. 

Niestety początki na diecie bezmlecznej nie są łatwe, ponieważ mleko występuje jako dodatek w bardzo wielu produktach (zwłaszcza cukierniczych i przetworzonych). Konieczne jest więc dokładne czytanie etykiet i weryfikacja składów. W przypadku dzieci karmionych piersią mama powinna przejść na dietę bezmleczną do czasu zakończenia laktacji. Natomiast w przypadku dzieci karmionych mieszankami mlekozastępczymi konieczny jest wybór mleka dla dzieci w postaci preparatów hydrolizowanych lub sojowych, zgodnie z zaleceniami pediatry. 

Poznaj właściwości koziego mleka.

Alergia na białko mleka krowiego: podsumowanie

Alergia na białka mleka krowiego to jedna z wielu alergii pokarmowych. Najczęściej dotyczy dzieci i choć na ogół mija przed ukończeniem 3 r.ż. zdarza się, że utrzymuje się przez całe życie. Jedyną metodą jej leczenia jest dieta eliminacyjna, która całkowicie wyklucza białka mleczne.