Częste przeziębienia: objawy i leczenie. Co może być przyczyną ich występowania?

Przeziębienie to najczęściej występujące schorzenie infekcyjne wywoływane przez wirusy, które atakują górne drogi oddechowe – nos, gardło, zatoki przynosowe, a często także krtań i spojówki. Zazwyczaj dorosły choruje na przeziębienie 2-4 razy w roku. Jednak niektórzy zmagają się z nawracającymi infekcjami, które znacząco wpływają na jakość życia i codzienne funkcjonowanie. Z czego mogą wynikać zbyt częste przeziębienia, o czym świadczą i jak im zapobiegać?

Częste przeziębienie: przyczyny

Mimo że przeziębienie wywołują różne wirusy, to za rozwój charakterystycznych objawów odpowiada układ odpornościowy. Jeżeli funkcjonuje bez zarzutu, człowiek co najwyżej poczuje obrzęk błony śluzowej (ponieważ w wyniku działań leukocytów zwiększa się przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych) i chwilowe nasilenie stanu zapalnego. Może nawet nie pojawi się gorączka. Jednak jeśli układ immunologiczny nie działa prawidłowo, organizm znacznie dłużej walczy z patogenami, a nawet nie pozbędzie się ich całkowicie. W konsekwencji zaczną pojawiać się nawracające przeziębienia. Faktyczną przyczynę częstych infekcji stanowią więc czynniki osłabiające układ odpornościowy, np.:

• Niewystarczająca ilość snu,
• Dieta uboga w witaminy, minerały i probiotyki, a bogata w tłuszcze i węglowodany proste,
• Życie w ciągłym stresie,
• Brak regularnej aktywności fizycznej lub – wręcz przeciwnie – intensywny wysiłek trwający 90 minut i dłużej, szczególnie na czczo, ponieważ kortyzol i adrenalina blokują aktywność białych krwinek,
• Palenie papierosów i stosowanie używek,
• Nadużywanie antybiotyków.

O czym świadczą częste przeziębienia?

Niedojrzałość układu odpornościowego i anatomicznych odrębności dróg oddechowych powoduje, że przeziębienie u dziecka (zwłaszcza do 7. roku życia) występuje znacznie częściej i jest to stan przejściowy. Z kolei nawracające przeziębienie u seniora i osoby dorosłej bardzo często świadczy o współistnieniu innych schorzeń, w tym chorób autoimmunologicznych, przewodu pokarmowego, zaburzeń układu sercowo-naczyniowego, zaburzeń metabolicznych itd.

Częste przeziębienia a tarczyca

Z jednej strony wiele chorób tarczycy rozwija się właśnie w sytuacjach, gdy układ odpornościowy jest pobudzany częstymi infekcjami. Przykładowo choroba Gravesa i Basedowa rozwija się z nadmiernej produkcji jej hormonów w wyniku nieprawidłowego działania układu odpornościowego. Z drugiej strony zaburzenia endokrynologiczne, w tym Hashimoto, zaburzają pracę limfocytów i prowadzą do przewlekłego stanu zapalnego w organizmie. A to w dalszej kolejności sprzyja nawracającym przeziębieniom.

Częste przeziębienia a alergia

Również alergia może zwiększać podatność na wirusy wywołujące przeziębienia. Przewlekłe podrażnienie błon śluzowych przez alergeny zwiększa jej podatność na infekcje wirusowe.

Częste przeziębienia a HIV

Zakażenie wirusem HIV prowadzi do stopniowego osłabienia układu odpornościowego, co manifestuje się zwiększoną podatnością na różne infekcje. W ostrym okresie zakażenia HIV objawy mogą przypominać przeziębienie lub mononukleozę.

Częste przeziębienia po COVID-19

Częste przeziębienia można również zauważyć po przebytym, nawet lekkim, COVID-19. Zarówno atak wirusa, jak i izolacja społeczna mocno osłabiają organizm (fizycznie i psychicznie). Niektórzy nawet przez kilka lat po chorobie zauważają większą częstotliwość infekcji wirusowych i bakteryjnych.

Nerwica a częste przeziębienia

Podobnie na organizm działają nerwica i inne zaburzenia psychiczne, którym towarzyszy silne uczucie lęku, stresu oraz nagłe zmiany nastroju. Występują wówczas zmiany stężenia neuroprzekaźników oraz określonych hormonów, które także biorą udział w kontrolowaniu stanu zapalnego. Nie tylko kortyzol, ale też noradrenalina i adrenalina oraz inne katecholaminy (dopamina) wpływają na odpowiedź immunologiczną, działając m.in. na proliferację komórek, wytwarzanie cytokin i przeciwciał, aktywność cytolityczną komórek i ich migrację w organizmie.

Częste przeziębienia a rak

Warto też dodać, że uporczywe, długotrwałe objawy przypominające przeziębienie mogą być wczesnym sygnałem niektórych nowotworów, szczególnie chłoniaków. Sygnały alarmowe to:

• Objawy utrzymujące się dłużej niż 2-3 tygodnie,
• Powiększone węzły chłonne,
• Obfite nocne poty,
• Niewyjaśniona utrata masy ciała,
• Przewlekłe zmęczenie i osłabienie,
• Świąd skóry,
• Gorączka niewiadomego pochodzenia.

Jakie badania przy ciągłych przeziębieniach?

Aby odkryć przyczynę częstych przeziębień, lekarz może zlecić wiele podstawowych badań, a w razie konieczności rozszerzyć diagnostykę. Zazwyczaj wykonuje się:

• Morfologię krwi obwodowej z rozmazem, który pozwala wykryć zaburzenia w krwinkach białych,
• Poziom białka C-reaktywnego (CRP) i OB,
• Poziom immunoglobulin (IgG, IgA, IgM, IgE),
• Subpopulacje limfocytów T i B,
• Aktywność komórek NK,
•  Badanie układu dopełniacza,
• Posiew z gardła i nosa,
• Badania wirusologiczne,
• Panel alergenów wziewnych (x-atopowy),
• Badania nadwrażliwości pokarmowych (IgG-zależne),
• Badanie mikrobioty jelit.

Co na częste przeziębienia pomoże? Profilaktyka!

Przeziębienia, bez względu na to, jak często występują, leczy się w podobny sposób. Warto oczywiście skonsultować się z lekarzem, ponieważ grypa a przeziębienie to co innego i dostępne bez recepty produkty na przeziębienie mogą ulżyć w objawach, ale na pewno nie zwalczą pierwotnej przyczyny choroby.

Zmniejszenie częstotliwości zwykłych przeziębień wiąże się z odkryciem rzeczywistej przyczyny osłabienia układu odpornościowego i dokonaniem zmian w życiu mających na celu jego wzmocnienie. Nie będzie dla nikogo zaskoczeniem, jeśli podkreślimy znaczenie odpowiedniej diety i aktywności fizycznej. Witamina A, D, E, C to nie tylko antyoksydanty zwalczające stan zapalny, ale też wsparcie wydolności organizmu. To samo można powiedzieć o produktach zawierających probiotyki (jogurty, kefir), ponieważ 70% odporności pochodzi z jelit. Nie chodzi jednak tylko o to, by jeść więcej owoców i warzyw, ale żeby dostarczać organizmowi makro- i mikroelementy (cynk, miedź, selen i inne) oraz białka i tłuszcze w odpowiedniej ilości, ponieważ uczestniczą one w tworzeniu hormonów, neuroprzekaźników, przeciwciał itd.

Zdrowy tryb życia obejmuje natomiast świadome korzystanie z używek, regularny ruch i właściwą higienę snu. Badania wykazują, że 1-2 godziny dziennie umiarkowanej aktywności fizycznej zmniejszają ryzyko infekcji górnych dróg oddechowych o 1/3, bo powoduje to wzrost liczby i aktywności makrofagów oraz limfocytów Th. Ponadto czynniki te pomagają radzić sobie ze stresem.

Mając tendencję do częstych przeziębień, należy także zachować większą ostrożność oraz unikać:

• Przebywania w dużych skupiskach ludzi (żłobki, przedszkola, szkoły, biura), a jeśli to niemożliwe – nakładania maseczki i/lub zachowywanie dystansu minimum 1 metra od chorego,
• Biernego palenia oraz – o ile to możliwe – zanieczyszczenia powietrza i smogu,
• Częstych zmian klimatu,
• Klimatyzowanych pomieszczeń (ewentualnie utrzymywać wilgotność powietrza na poziomie 40-60%),
• Przegrzewania i przesuszania powietrza w sezonie grzewczym (warto regularnie wietrzyć pomieszczenia).

Szczególnie starannie powinno się także podchodzić do zasad higieny. Epidemia COVID-19 pokazała, że najskuteczniejszą ochroną przed wirusami jest mycie rąk ciepłą wodą i mydłem przez minimum 15-20 sekund przed jedzeniem i po skorzystaniu z toalety, po kontakcie z chorymi osobami i po powrocie do domu z miejsc publicznych.

Częste przeziębienia: podsumowanie

Częste przeziębienia stanowią poważny problem społeczny. Jedna czy dwie infekcje w roku mogą być uciążliwe i pokrzyżować plany, np. wypoczynkowe. Jednak regularne, zbyt częste przeziębienia zmniejszają wydolność organizmu i powodują znaczące straty finansowe. Warto jednak pamiętać, że tak samo, jak proste mogą być przyczyny problemu, tak samo proste jest zapobieganie im: zdrowy tryb życia połączony z podstawowymi zasadami higieny, ewentualnie świadoma suplementacja i domowe sposoby na przeziębienie.