Częste infekcje u dziecka w wieku szkolnym – jak im zapobiegać?

Justyna Dystrych

Pierwszy dzień w szkole i dziecko już pociąga nosem, kaszle albo ma biegunkę - wielu rodziców wciąż boryka się z takim problemem. Ledwo udało się wyleczyć jedno przeziębienie, a ewidentnie zaczyna się kolejne… Czy częste infekcje u dziecka w wieku szkolnym są czymś normalnym? Kiedy ich występowanie należy uznać za alarmujące? Jakie badania zrobić dziecku, które ciągle choruje? Na te i inne pytania odpowiadamy w poniższym artykule.

mama i chore dziecko w lozku

Częste infekcje u dzieci w wieku szkolnym, czyli kiedy liczba infekcji powinna zaniepokoić

Przeziębienie u dziecka w wieku szkolnym, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, nie jest raczej zaskoczeniem. Maluchy uczęszczające do przedszkola chorują nawet 8 razy w roku, ale uczniowie podstawówek także często łapią różne infekcje. Ponieważ jednak zachorowania u dzieci zazwyczaj kumulują się w okresie kilku miesięcy, rodzicom może się wydawać, że ich pociecha jest ciągle chora. Oczywiście wątpliwości warto rozwiać u lekarza lub pediatry, jednak należy też zwracać uwagę na symptomy świadczące o zaburzeniach odporności. Należą do nich:

Brak przyrostu masy ciała i zahamowany wzrost,

Zbyt częste infekcje: zapalenie płuc i zakażenia tkanek miękkich, m.in. posocznica (minimum dwa razy w roku), zakażenia ucha (minimum cztery razy w roku),

Infekcje o ciężkim przebiegu, czyli trwające dwa miesiące i dłużej, mimo leczenia (np. antybiotykami) albo wymagające zastosowania długotrwałej dożylnej antybiotykoterapii,

Powtarzające się głębokie ropnie skórne lub narządowe,

Przewlekająca się grzybica jamy ustnej i/lub skóry,

Niedobory odporności w wywiadzie rodzinnym.

Częste infekcje u dziecka – przyczyny

Dlaczego dziecko często łapie infekcje? Ma to związek z niedojrzałością jego układu immunologicznego. Od przyjścia na świat niemowlę uczy się walki z różnymi patogenami, wytwarza przeciwciała i zaczyna kontrolować drobnoustroje. Im dziecko starsze, tym więcej ma „doświadczenia” i łatwiej zwalcza infekcje. Dlatego zakażenia przytrafiające się kilka razy w roku, zwłaszcza jeśli pociecha reaguje na leczenie, nie powinny stanowić większego powodu do zmartwienia. Do 15. roku życia problem częstych infekcji zazwyczaj znika.

Częste infekcje a alergia – jaki jest związek?

W wielu przypadkach nawracające infekcje dróg oddechowych u dzieci współistnieją z alergią. Objawy uczulenia, takie jak długotrwały katar lub kaszel, bywają mylnie diagnozowane jako zapalenie płuc albo oskrzeli. Z powodu alergii dziecko jest również bardziej narażone na zapalenie ucha, zatok i nosa. Na co warto zwrócić uwagę przy podejrzeniu uczulenia? Specjaliści wspominają o tzw. bruździe poprzecznej na nosie (niewielkiej zmarszczce/zagłębieniu tuż poniżej części kostnej), która powstaje w wyniku „salutu alergicznego” – pocierania nosa w górę. Co charakterystyczne, objawy „infekcji” nie ustępują po podaniu leków na przeziębienie czy antybiotyków, ale leków przeciwalergicznych.

Częste infekcje u dziecka – jakie badania warto wykonać?

Jakie badania zrobić, gdy dziecko często choruje? Oto kilka, które może zalecić pediatra:

Morfologia krwi z rozmazem,

CRP i OB,

Wymaz z nosa (wykrycie nosicielstwa paciorkowców i gronkowców),

Ogólne badanie moczu z ewentualnym posiewem,

Poziom glukozy, witaminy D, sodu, potasu, wapnia, mocznika, kreatyniny, albumin (w celu wykluczenia cukrzycy albo chorób nerek),

RTG klatki piersiowej (przy podejrzeniu zapalenia płuc),

USG jamy brzusznej (po infekcji układu moczowego).

kaszlacy chlopiec w wieku szkolnym z plecakiem na plecach

Jak leczyć częste infekcje u dziecka w wieku szkolnym?

Zazwyczaj infekcje u dzieci mają podłoże wirusowe i łagodny przebieg, dlatego stosuje się leczenie objawowe. Warto też wspomagać się domowymi sposobami, które przede wszystkim wzmacniają odporność.

Leczenie farmakologiczne częstych infekcji u dziecka

Na częste infekcje dróg oddechowych u dzieci pomagają leki na przeziębienie i grypę dla dzieci, m.in. na katar (te z pseudoefedryną dopiero od 12. roku życia!), na kaszel albo na gorączkę (najlepiej te z grupy NLPZ, np. ibuprofen, które wykazują również działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne). Przy zapaleniu krtani lekarz może zlecić wziewne, domięśniowe lub doustne podanie sterydów (jeśli u dziecka występują duszności). Antybiotyki są konieczne tylko w przypadku infekcji o podłożu bakteryjnym. Z kolei w zakażeniach powodujących dolegliwości jelitowe (np. wymioty, biegunkę), czyli tzw. „jelitówkach”, należy zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu (przydają się elektrolity).

Domowe sposoby na częste infekcje u dzieci

Łagodna infekcja wirusowa u dziecka nie zawsze wymaga sięgania od razu po preparaty z apteki. Najlepszym sposobem będzie zadbanie o odpowiedni odpoczynek i sen oraz nawodnienie organizmu – przede wszystkim wodą, ale można też podawać dziecku rozgrzewające czy łagodzące herbatki i napary ziołowe (np. z szałwii, rumianku, maliny) z dodatkiem miodu i imbiru. Do udrażniania zatkanego nosa warto posiłkować się inhalacjami. Do tradycyjnej „parówki” (czyli miski z gorącą wodą) dobrze dodać odrobinę olejku eterycznego (np. sosnowego, z drzewa herbacianego, eukaliptusowego), ale nie wolno tego robić w przypadku korzystania z inhalatora/nebulizatora ze względu na ryzyko skurczu oskrzelików.

Jak uchronić dziecko przed infekcjami? Zdrowy styl życia

Jak zadbać o odporność dziecka? Najważniejsze jest prowadzenie zdrowego, higienicznego stylu życia. Rodzice powinni dawać dobry przykład, bo dzieci najwięcej uczą się, obserwując swoich opiekunów.

Dorośli nie powinni palić papierosów przy dziecku ani narażać go na zanieczyszczenia powietrza.

Warto zadbać o zdrową dietę bogatą w warzywa i owoce, a pozbawioną cukrów prostych i przetworzonej żywności oraz odpowiednią ilość snu i umiarkowaną aktywność na świeżym powietrzu (również w deszczowe, mroźne czy chłodne dni).

Niezwykle ważne jest ubieranie dziecka odpowiednio do pogody, przede wszystkim nieprzegrzewanie go.

O większą odporność w wieku szkolnym można zadbać na długo zanim dziecko zacznie chodzić do podstawówki! Bardzo dobrze na system immunologiczny malucha wpływa karmienie piersią przez co najmniej 6 miesięcy, a najlepiej nawet do 1,5 roku.

Wspomagająco (szczególnie w okresie jesienno-zimowym) działają też produkty na odporność dla dzieci dostępne w aptece, np. suplementy z witaminą D.

W nabywaniu odporności ogromne znaczenie ma przestrzeganie kalendarza szczepień (obowiązkowych) oraz inne szczepienia ochronne, np. przeciw grypie (dziecko musi być zdrowe w momencie podania szczepionki!).

Częste infekcje u dzieci w wieku szkolnym – podsumowanie

Dziecko w wieku szkolnym łapie infekcje rzadziej niż przedszkolak czy maluch uczęszczający do żłobka, ale nadal częściej niż dorośli. Taka sytuacja nie powinna zbytnio niepokoić rodziców, chyba że zauważą u swojej pociechy objawy poważnego upośledzenia odporności. Z powracającymi zakażeniami najlepiej walczyć naturalnymi sposobami – zbilansowaną dietą zawierającą warzywa i owoce, aktywnością na świeżym powietrzu oraz dbałością o wypoczynek. Nie powinno się także narażać malca na bierne palenie.

Źródła: