Pierwszy dzień w szkole i dziecko już pociąga nosem, kaszle albo ma biegunkę - wielu rodziców wciąż boryka się z takim problemem. Ledwo udało się wyleczyć jedno przeziębienie, a ewidentnie zaczyna się kolejne… Czy częste infekcje u dziecka w wieku szkolnym są czymś normalnym? Kiedy ich występowanie należy uznać za alarmujące? Jakie badania zrobić dziecku, które ciągle choruje? Na te i inne pytania odpowiadamy w poniższym artykule.
Częste infekcje u dzieci w wieku szkolnym, czyli kiedy liczba infekcji powinna zaniepokoić
Przeziębienie u dziecka w wieku szkolnym, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, nie jest raczej zaskoczeniem. Maluchy uczęszczające do przedszkola chorują nawet 8 razy w roku, ale uczniowie podstawówek także często łapią różne infekcje. Ponieważ jednak zachorowania u dzieci zazwyczaj kumulują się w okresie kilku miesięcy, rodzicom może się wydawać, że ich pociecha jest ciągle chora. Oczywiście wątpliwości warto rozwiać u lekarza lub pediatry, jednak należy też zwracać uwagę na symptomy świadczące o zaburzeniach odporności. Należą do nich:
- Brak przyrostu masy ciała i zahamowany wzrost,
- Zbyt częste infekcje: zapalenie płuc i zakażenia tkanek miękkich, m.in. posocznica (minimum dwa razy w roku), zakażenia ucha (minimum cztery razy w roku),
- Infekcje o ciężkim przebiegu, czyli trwające dwa miesiące i dłużej, mimo leczenia (np. antybiotykami) albo wymagające zastosowania długotrwałej dożylnej antybiotykoterapii,
- Powtarzające się głębokie ropnie skórne lub narządowe,
- Przewlekająca się grzybica jamy ustnej i/lub skóry,
- Niedobory odporności w wywiadzie rodzinnym.
Częste infekcje u dziecka – przyczyny
Dlaczego dziecko często łapie infekcje? Ma to związek z niedojrzałością jego układu immunologicznego. Od przyjścia na świat niemowlę uczy się walki z różnymi patogenami, wytwarza przeciwciała i zaczyna kontrolować drobnoustroje. Im dziecko starsze, tym więcej ma „doświadczenia” i łatwiej zwalcza infekcje. Dlatego zakażenia przytrafiające się kilka razy w roku, zwłaszcza jeśli pociecha reaguje na leczenie, nie powinny stanowić większego powodu do zmartwienia. Do 15. roku życia problem częstych infekcji zazwyczaj znika.
Częste infekcje a alergia – jaki jest związek?
W wielu przypadkach nawracające infekcje dróg oddechowych u dzieci współistnieją z alergią. Objawy uczulenia, takie jak długotrwały katar lub kaszel, bywają mylnie diagnozowane jako zapalenie płuc albo oskrzeli. Z powodu alergii dziecko jest również bardziej narażone na zapalenie ucha, zatok i nosa. Na co warto zwrócić uwagę przy podejrzeniu uczulenia? Specjaliści wspominają o tzw. bruździe poprzecznej na nosie (niewielkiej zmarszczce/zagłębieniu tuż poniżej części kostnej), która powstaje w wyniku „salutu alergicznego” – pocierania nosa w górę. Co charakterystyczne, objawy „infekcji” nie ustępują po podaniu leków na przeziębienie czy antybiotyków, ale leków przeciwalergicznych.
Częste infekcje u dziecka – jakie badania warto wykonać?
Jakie badania zrobić, gdy dziecko często choruje? Oto kilka, które może zalecić pediatra:
- Morfologia krwi z rozmazem,
- CRP i OB,
- Wymaz z nosa (wykrycie nosicielstwa paciorkowców i gronkowców),
- Ogólne badanie moczu z ewentualnym posiewem,
- Poziom glukozy, witaminy D, sodu, potasu, wapnia, mocznika, kreatyniny, albumin (w celu wykluczenia cukrzycy albo chorób nerek),
- RTG klatki piersiowej (przy podejrzeniu zapalenia płuc),
- USG jamy brzusznej (po infekcji układu moczowego).
Jak leczyć częste infekcje u dziecka w wieku szkolnym?
Zazwyczaj infekcje u dzieci mają podłoże wirusowe i łagodny przebieg, dlatego stosuje się leczenie objawowe. Warto też wspomagać się domowymi sposobami, które przede wszystkim wzmacniają odporność.
Leczenie farmakologiczne częstych infekcji u dziecka
Na częste infekcje dróg oddechowych u dzieci pomagają leki na przeziębienie i grypę dla dzieci, m.in. na katar (te z pseudoefedryną dopiero od 12. roku życia!), na kaszel albo na gorączkę (najlepiej te z grupy NLPZ, np. ibuprofen, które wykazują również działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne). Przy zapaleniu krtani lekarz może zlecić wziewne, domięśniowe lub doustne podanie sterydów (jeśli u dziecka występują duszności). Antybiotyki są konieczne tylko w przypadku infekcji o podłożu bakteryjnym. Z kolei w zakażeniach powodujących dolegliwości jelitowe (np. wymioty, biegunkę), czyli tzw. „jelitówkach”, należy zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu (przydają się elektrolity).
Domowe sposoby na częste infekcje u dzieci
Łagodna infekcja wirusowa u dziecka nie zawsze wymaga sięgania od razu po preparaty z apteki. Najlepszym sposobem będzie zadbanie o odpowiedni odpoczynek i sen oraz nawodnienie organizmu – przede wszystkim wodą, ale można też podawać dziecku rozgrzewające czy łagodzące herbatki i napary ziołowe (np. z szałwii, rumianku, maliny) z dodatkiem miodu i imbiru. Do udrażniania zatkanego nosa warto posiłkować się inhalacjami. Do tradycyjnej „parówki” (czyli miski z gorącą wodą) dobrze dodać odrobinę olejku eterycznego (np. sosnowego, z drzewa herbacianego, eukaliptusowego), ale nie wolno tego robić w przypadku korzystania z inhalatora/nebulizatora ze względu na ryzyko skurczu oskrzelików.
Jak uchronić dziecko przed infekcjami? Zdrowy styl życia
Jak zadbać o odporność dziecka? Najważniejsze jest prowadzenie zdrowego, higienicznego stylu życia. Rodzice powinni dawać dobry przykład, bo dzieci najwięcej uczą się, obserwując swoich opiekunów.
- Dorośli nie powinni palić papierosów przy dziecku ani narażać go na zanieczyszczenia powietrza.
- Warto zadbać o zdrową dietę bogatą w warzywa i owoce, a pozbawioną cukrów prostych i przetworzonej żywności oraz odpowiednią ilość snu i umiarkowaną aktywność na świeżym powietrzu (również w deszczowe, mroźne czy chłodne dni).
- Niezwykle ważne jest ubieranie dziecka odpowiednio do pogody, przede wszystkim nieprzegrzewanie go.
- O większą odporność w wieku szkolnym można zadbać na długo zanim dziecko zacznie chodzić do podstawówki! Bardzo dobrze na system immunologiczny malucha wpływa karmienie piersią przez co najmniej 6 miesięcy, a najlepiej nawet do 1,5 roku.
- Wspomagająco (szczególnie w okresie jesienno-zimowym) działają też produkty na odporność dla dzieci dostępne w aptece, np. suplementy z witaminą D.
- W nabywaniu odporności ogromne znaczenie ma przestrzeganie kalendarza szczepień (obowiązkowych) oraz inne szczepienia ochronne, np. przeciw grypie (dziecko musi być zdrowe w momencie podania szczepionki!).
Częste infekcje u dzieci w wieku szkolnym – podsumowanie
Dziecko w wieku szkolnym łapie infekcje rzadziej niż przedszkolak czy maluch uczęszczający do żłobka, ale nadal częściej niż dorośli. Taka sytuacja nie powinna zbytnio niepokoić rodziców, chyba że zauważą u swojej pociechy objawy poważnego upośledzenia odporności. Z powracającymi zakażeniami najlepiej walczyć naturalnymi sposobami – zbilansowaną dietą zawierającą warzywa i owoce, aktywnością na świeżym powietrzu oraz dbałością o wypoczynek. Nie powinno się także narażać malca na bierne palenie.
Źródła:
- https://www.maly-uczen.pl/artykul/jak-wyglada-odpornosc-dziecka-w-mlodszym-wieku-szkolnym-i-jak-ja-ksztaltowac-dalej. [dostęp 14.08.2024].
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/77433,zaburzenia-odpornosci-u-dzieci. [dostęp 14.08.2024].
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/62669,przyczyna-czestych-infekcji-u-dzieci. [dostęp 14.08.2024].
- https://podyplomie.pl/pediatria/38600,czy-znamy-odpowiedz-na-pytanie-jak-wspomoc-odpornosc-dziecka. [dostęp 14.08.2024].
- https://podyplomie.pl/pediatria/31099,profilaktyka-i-leczenie-nawracajacych-infekcji-gornych-drog-oddechowych-u-dzieci. [dostęp 14.08.2024].
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/62670,jak-wzmocnic-odpornosc-u-dzieci. [dostęp 14.08.2024].
- https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/image/B42.042_4097. [dostęp 14.08.2024].