Migrena z aurą: objawy, przyczyny i leczenie

Migrena z aurą to dolegliwość, która może naprawdę utrudniać codzienne funkcjonowanie, a pierwszy napad bywa, dla wielu chorych, zdarzeniem traumatyzującym. Co to jest migrena z aurą? Jak radzić sobie z bólem i czy można mu zapobiec? Wyjaśniamy.

Migrena z aurą: co to za choroba?

Migrena to złożony, nawracający i pierwotny ból głowy (czyli taki, który nie wynika z żadnej innej choroby). A co oznacza migrena z aurą? Aura to objawy neurologiczne poprzedzające w niektórych przypadkach atak bólu. Szacuje się, że na migrenę choruje 12% populacji (najczęściej pojawia się ona u kobiet w wieku 30-39 lat), a aura występuje w 15-30% przypadków.

Czy migrena z aurą jest niebezpieczna?

Migrena z aurą często jest bólem bardzo silnym, który „wyłącza z życia” na co najmniej kilka godzin, a objawy neurologiczne i wzrokowe wywołują dodatkowo silny niepokój i lęk. Na szczęście po zakończeniu ataku zazwyczaj nie występują trwałe skutki zdrowotne – przynajmniej fizyczne. Mimo to wielu chorych odczuwa ogólne obniżenie jakości życia, ponieważ napady utrudniają im wykonywanie obowiązków zawodowych i rodzinnych. Nieraz muszą zrezygnować z ulubionych zajęć czy potraw, a „trwanie w oczekiwaniu” na kolejny atak migreny powoduje stres, lęk i niepokój.

Migrena z aurą: przyczyny

Nie istnieje jedna zadowalająca teoria, która wyjaśnia przyczyny zaburzenia. Obecnie uważa się, że to połączenie czynników neuronalnych i naczyniowych, czyli m.in. zaburzeń wydzielania neuroprzekaźników i pobudzenia receptorów oraz skurczów i rozkurczów naczyń krwionośnych w mózgu. Sama aura ma charakter zaburzenia neurologicznego.

Chociaż przyczyny migreny z aurą nie są do końca znane, u pacjentów zaobserwowano kilka czynników wyzwalających napady:

• Stres i odprężenie po stresie,
• Niektóre pokarmy, substancje dodatkowe i leki (czekolada, nabiał, alkohol, przyprawy, tłuste dania, cytrusy, glutaminian sodu),
• Zmiany hormonalne (np. miesiączka, jajeczkowanie, ciąża),
• Post,
• Za mała lub za duża ilość snu,
• Gwałtowne zmiany pogody i ciśnienia (np. pobyt w wysokich górach, lot samolotem),
• Intensywne, mocne zapachy (np. perfumy),
• Wysiłek fizyczny,
• Jasne światło.

Warto podkreślić, że czynniki wywołujące migrenę mają charakter indywidualny, dlatego każdy chory powinien obserwować swoje reakcje i dostosować do nich tryb życia.

Migrena oczna (z aurą): objawy

Ból migrenowy najczęściej charakteryzuje się następującymi cechami:

• Trwa 4-72 godziny (nieleczony lub leczony nieskutecznie),
• Zazwyczaj jest pulsujący, jednostronny, o nasileniu od umiarkowanego do bardzo silnego i narasta w czasie wysiłku fizycznego,
• Towarzyszą mu nudności i/lub wymioty albo nadwrażliwość na światło (fotofobia), dźwięk (fonofobia) lub zapachy.

Z kolei sama aura, która poprzedza ból głowy (choć nie zawsze), może przyjmować różne postaci:

• Wzrokową (najczęściej),
• Czuciową,
• Ruchową.

Jak widzi osoba z migreną przebiegającą z aurą wzrokową? Typowe wrażenia wzrokowe to różne formy świetlne, np. błyski, zygzaki, linie czy plamki oraz mroczki migocące (czasami błędnie określane jako „mroczki migoczące”). Migrena z aurą może powodować nie tylko zaburzenia widzenia, ale też zaburzenia mowy, czucia, niedowłady, a nawet stany zmienionej świadomości. Warto też podkreślić, że u chorych może też wystąpić migrena bez aury i inne bóle głowy.

U niektórych chorych jakiś czas przed aurą pojawiają się też inne objawy, które pozwalają przewidzieć napad silnego bólu głowy:

• Uczucie sztywności karku,
• Złe samopoczucie,
• Zmiany nastroju,
• Trudności ze skupieniem uwagi,
• Zaburzenia łaknienia, nudności,
• Nadwrażliwość na światło lub dźwięki,
• Senność, zmęczenie i ziewanie.

Migrena z aurą a udar 

Migreny z aurą zwiększają ryzyko wystąpienia chorób naczyniowych, w tym udaru mózgu (niedokrwiennego). Prawdopodobnie wynika to z genetycznie uwarunkowanej zwiększonej tendencji do tworzenia się zakrzepów i zatorów. Różnicowanie migreny z aurą od udaru bywa trudne, ponieważ aura w migrenie może przybierać różne postaci podobne do udaru, w tym drętwienie i mrowienie kończyn, niedowłady czy trudności z mówieniem. Jedną z głównych różnic jest czas trwania dolegliwości.

• Aura zazwyczaj mija w ciągu godziny, a następnie albo pojawia się ból głowy, albo nie (potocznie: „migrena oczna bez bólu głowy”, w terminologii medycznej: izolowana aura migrenowa).
• Przy udarze objawy występują nagle i nie ustępują po tak krótkim czasie, a wręcz się pogarszają.

Jeśli jednak napad migreny z aurą pojawia się pierwszy raz albo przebiega inaczej niż zwykle, najlepiej wezwać pogotowie albo udać się na SOR.

Migrena z aurą: diagnostyka

Do postawienia diagnozy bardzo często wystarcza wywiad lekarski. Podstawą rozpoznania jest kilkukrotne (co najmniej 5 razy) wystąpienie bólu głowy o charakterystyce migrenowej, czyli cechach wymienionych w śródtytule o objawach. Oprócz tego pomocniczo wykonuje się badania, które mają na celu wykluczenie innych chorób, np. tomografię komputerową, rezonans magnetyczny, EEG.

Migrena z aurą: leczenie

Leczenie migreny z aurą polega przede wszystkim na przerywaniu napadów oraz zapobieganiu im (jeśli ich częstotliwość tego wymaga). Przeciwbólowe leki na migrenę to:

• Produkty bez recepty – paracetamol, leki z grupy NLPZ, kwas acetylosalicylowy, almotryptan,
• Leki na receptę – tryptany (z wyjątkiem almotryptanu), ergotamina, gepanty (antagoniści receptora CGRP – również w profilaktyce u osób z co najmniej 4 napadami migreny miesięcznie).

Co bardzo ważne, leki przeciwbólowe należy przyjmować na początku wystąpienia bólu (do 15 minut), ale nie w czasie aury! Czasami w trakcie ataku migreny konieczne jest podanie leków przeciwwymiotnych. W profilaktyce stosuje się różne grupy leków, np. kardiologiczne, przeciwpadaczkowe czy przeciwdepresyjne.

Migrena z aurą a antykoncepcja

Na migreny – również migreny z aurą – cierpi spory odsetek kobiet w wieku rozrodczym, stąd pojawia się pytanie: czy antykoncepcja hormonalna jest dla nich bezpieczna? Okazuje się, że nie każda. Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne, czyli takie, które zawierają progestageny (syntetyczne formy progesteronu) i estrogen, są przeciwwskazane w przypadku migren z aurą ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia udaru. Istnieją jednak alternatywy, np. preparaty jednoskładnikowe (bez estrogenu) takie jak tabletki, plastry czy iniekcje, wkładka wewnątrzmaciczna i metody barierowe (mechaniczne, nie hormonalne, np. prezerwatywy).

Migrena z aurą: jak zapobiegać napadom?

Domowe sposoby na migrenę to przede wszystkim unikanie czynników wyzwalających, a także zapewnienie sobie odpowiedniej ilości snu, stosowanie technik relaksacyjnych i psychoterapeutycznych (w razie potrzeby).

Migrena z aurą. Co pomaga: sport czy unikanie sportu?

Regularna aktywność fizyczna, podobnie jak zbilansowana dieta i właściwa higiena snu, jest bardzo ważna w ogólnej profilaktyce zdrowotnej. Jednak osoby, które doświadczyły migreny z aurą po wysiłku, zwłaszcza intensywnym, zaczyna unikać sportu. Według pewnych danych średnio 22-38% chorych wymienia wysiłek jako czynnik wyzwalający ból głowy.

Mimo wszystko neurolodzy zalecają regularne ćwiczenia – zarówno statyczne (np. jogę), jak i aerobowe czy siłowe, zawsze poprzedzone rozgrzewką i zakończone rozciąganiem. Podejmowanie wysiłku często skutkuje lżejszym przebiegiem migreny i obniżeniem częstości ataków m.in. z powodu poprawy przepływu tlenu przez mózg oraz zwiększenia poziomu endorfin.

Trzeba niemniej podkreślić, że umiarkowana aktywność fizyczna to profilaktyka migreny (również z aurą). Ćwiczenia w czasie napadu bólu tylko nasilą dolegliwości!

Migrena z aurą: często zadawane pytania

• Ile trwa migrena oczna? Sama aura trwa od 5 do 60 minut (jeden rodzaj), a ból głowy – od 4 do nawet 72 godzin.
• Czy migrena powoduje zaburzenia widzenia? Migrena z aurą może zaburzać widzenie, np. wywoływać omamy wzrokowe i różne formy niedowidzenia (nawet do całkowitego zaniewidzenia). Zazwyczaj obejmują połowę pola widzenia po tej stronie, po której pojawi się ból po ustąpieniu aury.
• Jaki jest związek między migreną a bólem głowy? W skrócie: każda migrena to ból głowy, ale nie każdy ból głowy to migrena.

Migrena z aurą: podsumowanie

Migrena z aurą to jeden z rodzajów migreny. Chociaż nie da się jej całkowicie wyleczyć, w wielu przypadkach zmiana stylu życia i odpowiednie leczenie pozwala w pewnym stopniu ograniczyć liczbę i uciążliwość ataków.