Tętniak mózgu – rozpoznanie i sposoby leczenia

Tętniaki mózgu mogą nas zaatakować w każdym wieku. Niestety w wielu przypadkach występują bezobjawowo, co sprawia, że wykrywane są one najczęściej przez przypadek. Szczególnie niebezpieczne dla zdrowia i życia się dopiero wówczas, gdy pękają.

Tętniakiem nazywamy poszerzenie naczynia krwionośnego. Wyróżniamy kilka typów tętniaków, m.in. workowate, wrzecionowate czy rozwarstwiające. Poszerzenie takie dotyczyć może niemal wszystkich naczyń tętniczych organizmu (bardzo rzadko spotyka się je w żyłach). Genezy powstawania tętniaków dopatruje się w zaburzeniach budowy ściany naczynia – głównie jej środkowej warstwy.

Także choroby – takie jak np. nadciśnienie tętnicze czy miażdżyca – mogą prowadzić do uszkodzeń w naczyniach, rozwoju a nawet pęknięcia tętniaka. W mózgu mogą występować tętniaki wrodzone (a więc obecne już w momencie urodzenia, często są one mnogie) oraz tętniaki nabyte, pojawiające się w czasie życia. Tętniaki mózgu najczęściej dotyczą: tętnicy środkowej mózgu, wewnątrzczaszkowego odcinka tętnicy szyjnej wewnętrznej oraz tętnicy łączącej przedniej.

Niewidoczne objawy tętniaka

Niestety, ze względu na w zdecydowanej większości przypadków bezobjawową obecność tętnika mózgu, wykrywane są one przypadkowo, podczas badań obrazowych centralnego układu nerwowego lub gdy dochodzi już do jego pęknięcia. Istnieją jednak niespecyficzne objawy, które mogą sugerować występowanie tętniaka naczyń mózgowych. Należą do nich:

• bóle pseudmigrenowe,
• słabo reagujące na leczenie przeciwbólowe,
• zaburzenia wzroku pod postacią:
  - ślepoty jednoocznej,
  - pogorszenia wzroku,
  - poszerzenia źrenicy,
  - opadania powieki,
  - podwójnego widzenia.
  
  

W zależności od wielkości oraz umiejscowienia tętniaka mogą się pojawić objawy uciskowe określonej struktury centralnego układu nerwowego czy np. napady padaczkowe. Najczęściej objawy tętniaka pojawiają się niestety dopiero w momencie jego pęknięcia jako objawy krwawienia podpajęczynówkowego. Na ogół jako pierwszy pojawia się silny, nagły ból głowy, niereagujący na leczenie przeciwbólowe, mogą mu towarzyszyć nudności lub wymioty. Pojawić się też mogą tzw. objawy oponowe, np. sztywność karku, które są wskazaniem do szybkiej hospitalizacji i wnikliwej diagnostyki. U dużej części chorych występuje utrata przytomności, przy małych krwawieniach często krótkotrwała, przy większych może nawet prowadzić do śpiączki, a w dalszej kolejności śmierci.

Rozpoznanie często bywa stawiane już po pęknięciu tętniaka i pojawieniu się krwawienia podpajęczynówkowego. Do diagnostyki zmian naczyniowych używa się najczęściej nieinwazyjnych metod obrazowania, tj. tomografii komputerowej oraz rezonansu magnetycznego, obu w wersji angio z podaniem dożylnym kontrastu. Czasem wykonuje się badanie inwazyjne, dające najdokładniejszy obraz tętnic mózgowych, a więc angiografię subtrakcyjną naczyń mózgowych. Po rozpoznaniu tętniaka rozważa się możliwe metody leczenia.

Leczenie tętniaka mózgu

Leczenie tętniaków jest zależne od kilku czynników. Podstawowe znaczenie ma to, czy mamy do czynienia z tętniakiem już pękniętym, czy tętniakiem o zachowanej jeszcze ciągłości ściany. Leczenie tętniaka pękniętego powinno się odbyć najszybciej jak to możliwe (do 72 h od krwawienia), z kolei leczenie niekrwawiącego jeszcze tętniaka przeprowadza się na ogół w trybie planowym. Do dyspozycji są dwie metody lecznicze: zabieg neurochirurgiczny z otwarciem czaszki lub zabieg wewnątrznaczyniowy z dostępu przez naczynie obwodowe poprzez zastosowanie odpowiednich cewników.

Decyzje co do wyboru metody podejmowane są indywidualnie i zależą od wielu czynników, m.in. od umiejscowienia tętniaka, jego wielkości, stanu chorego itp. Obie metody niosą ze sobą określone ryzyko oraz możliwości ewentualnych działań niepożądanych, często są to jednak zabiegi ratujące życie.