Owrzodzenia jamy ustnej: czym są? Przyczyny, objawy, domowe sposoby

Owrzodzenia jamy ustnej to drobne, ale często bardzo bolesne zmiany w obrębie błony śluzowej. Mogą pojawić się w konsekwencji nieprawidłowej higieny, urazów czy infekcji, ale także świadczyć o poważniejszej chorobie. Przeczytaj i sprawdź, czym są owrzodzenia jamy ustnej, skąd się biorą oraz jak można je leczyć.

Owrzodzenie jamy ustnej: co to jest?

Owrzodzenie śluzówki jamy ustnej to otwarta rana, która obejmuje kilka warstw błony śluzowej. Na ogół ma niewielkie, okrągłe rozmiary, ale z czasem ich średnica może się powiększać. Wyglądem przypomina drobny krater, który niestety trudno się goi, powoduje duży dyskomfort oraz blizny. Owrzodzenia mogą występować pojedynczo, ale zdarzają się również przypadki, kiedy jednocześnie tworzy się ich kilka. Pojawiają się na różnych obszarach jamy ustnej, takich jak:

• Wewnętrzna strona warg,
• Błona śluzowa policzków,
• Język,
• Dziąsła, 
• Podniebienie.

Sprawdź, czym są afty na języku i skąd się biorą.

Owrzodzenie jamy ustnej: przyczyny

Istnieje wiele przyczyn owrzodzeń jamy ustnej. Powodują je między innymi drobne urazy czy uszkodzenia mechaniczne błony śluzowej, np. po zabiegach stomatologicznych. Zdarza się jednak, że owrzodzenia świadczą o poważnych problemach zdrowotnych. Najczęstsze przyczyny to:

• Urazy mechaniczne (np. w wyniku przegryzienia policzków, albo mocnego tarcia podczas szczotkowania),
• Oparzenia (np. po wypiciu bardzo gorącego płynu lub przypadkowego kontaktu śluzówek ze środkiem żrącym),
• Nawracające afty (określane są wtedy jako owrzodzenia aftowe w jamie ustnej),
• Przyjmowanie niektórych leków, w szczególności immunosupresyjnych, antybiotyków i niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Owrzodzenie jamy ustnej po antybiotyku może być konsekwencją osłabienia organizmu i odporności oraz czasowej, zwiększonej podatności na infekcje. Z tego samego powodu wielu pacjentów onkologicznych boryka się z owrzodzeniem jamy ustnej po chemioterapii. Choroby, które mogą powodować nadżerki i owrzodzenia jamy ustnej to:

• Liszaj płaski,
• Pęcherzyca zwykła,
• Dermatoza pęcherzowa,
• Opryszczka zwykła,
• Ospa wietrzna,
• Półpasiec,
• AIDS,
• Martwiczo-wrzodziejące zapalenie dziąseł,
• Niedokrwistość,
• Białaczka,
• Chłoniak,
• Celiakia,
• Choroba Leśniowskiego-Crohna,
• Wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• Cukrzyca.

Częstym problemem są również owrzodzenia jamy ustnej w toczniu układowym oraz owrzodzenia jamy ustnej grzybicze. Jak widzisz, problem ten może być objawem naprawdę wielu chorób, dlatego jeśli zauważasz, że owrzodzenie jamy ustnej i gardła występuje u Ciebie często i trudno jest Ci sobie z nim poradzić, koniecznie zasięgnij opinii lekarza.

Owrzodzenie jamy ustnej: objawy

Pierwszym, widocznym objawem owrzodzenia jamy ustnej jest otwarta rana na błonie śluzowej. Na ogół ma intensywne, czerwone zabarwienie, dodatkowo może pojawić się wysięk. Owrzodzenie śluzówki jamy ustnej jest bolesne i często utrudnia codzienne funkcjonowanie w tym jedzenie, picie i mycie zębów. Po ich zagojeniu pojawiają się blizny.

Owrzodzenie jamy ustnej: kiedy udać się do lekarza?

Owrzodzenia jamy ustnej mogą mieć różnorodne przyczyny, dlatego nie warto ich bagatelizować. Kiedy skonsultować się z lekarzem? Gdy owrzodzenia:

• Pojawiają się często i trudno się goją,
• Są bardzo bolesne i utrudniają Ci codzienne funkcjonowanie (mówienie, jedzenie, picie),
• Współwystępują z wysiękiem czy krwawieniem z rany,
• Utrzymują się dłużej niż kilka dni.

To sygnały, które mogą świadczyć o tym, że owrzodzenia jamy ustnej nie są konsekwencją jednorazowego, przypadkowego urazu, ale świadczą o poważniejszym problemie. Nie zwlekaj z diagnostyką, ponieważ czas odgrywa bardzo istotną rolę.

Owrzodzenie jamy ustnej: jak leczyć?

Leczenie owrzodzeń jamy ustnej zależy przede wszystkim od ich przyczyny. Większość nie wymaga specjalistycznego leczenia i samoistnie zanika w ciągu kilku dni. Można stosować wtedy specjalne środki przeznaczone do leczenia objawowego, ukierunkowane na zmniejszenie bólu i przyśpieszenie procesów gojenia. Pomocne są m.in. płyny, żele i spraye na rany w jamie ustnej. Zawierają składniki aktywne o działaniu łagodzącym, regenerującym, przeciwzapalnym i przeciwbólowym. Przynoszą szybką ulgę i regenerują śluzówki.

Jeśli jednak owrzodzenia jamy ustnej są objawem poważniejszych chorób, kluczowe jest działanie przyczynowe. W przypadku zaburzeń hormonalnych czy metabolicznych (np. cukrzycy) najważniejsze jest ich wprowadzenie w stan remisji lub utrzymywanie dobrej kontroli nad schorzeniem. Zdarza się, że konieczne jest leczenie farmakologiczne dobrane przez lekarzy różnych specjalizacji np. dermatologów, gastrologów, diabetologów czy reumatologów.

Sprawdź preparaty na zajady.

Owrzodzenie jamy ustnej: domowe sposoby

U wielu osób domowe sposoby będą w pełni wystarczające, aby poradzić sobie z tym problemem. Co na owrzodzenie jamy ustnej?

• Dbaj o nawodnienie. Pij minimum 2 litry płynów dziennie. Unikaj jednak bardzo ciepłych, gorących i zimnych napojów, aby nie podrażniać dodatkowo owrzodzonej śluzówki. Najlepiej sprawdzą się niegazowane i niekwaśne płyny w temperaturze pokojowej.
• Zwróć uwagę na konsystencję posiłków. Do czasu wygojenia owrzodzenia warto sięgać po przestudzone, miękkie, lekkie potrawy np. koktajle, smoothie, zupy, sosy.
• Unikaj jedzenia pikantnych posiłków (np. z pieprzem lub chilli), a także kwaśnych owoców (np. cytryny, pomarańczy, kiwi).
• Podczas szczotkowania zębów wykonuj delikatne, powolne ruchy. Zachowaj szczególną ostrożność po stronie, na której występuje owrzodzenie. Wybieraj pasty i płyny do płukania jamy ustnej bez dodatku alkoholu.
• Wyeliminuj alkohol i papierosy. Mają one bardzo negatywny wpływ na kondycję jamy ustnej. Zwiększają ryzyko wystąpienia owrzodzeń, a także utrudniają gojenie się ran.
• Do płukania jamy ustnej może wykorzystać napary ziołowe np. z rumianku, tymianku lub korzenia prawoślazu. Mają one działanie przeciwzapalne, łagodzące oraz powlekające.

Dbaj też o zdrową, dobrze zbilansowaną dietę bogatą w białko, witaminy z grupy B, magnez, żelazo oraz zdrowe kwasy tłuszczowe, które wspierają odporność, nawilżenie śluzówek i procesy regeneracyjne. Włącz do diety m.in. awokado, masło orzechowe, oliwę, natkę pietruszki, chude mięso i ryby.

Sprawdź leki na opryszczkę.

Owrzodzenie jamy ustnej: profilaktyka

Jest kilka sposobów, by ograniczyć ryzyko pojawiania się bolesnych owrzodzeń. Jak zapobiegać ich powstawaniu? Najważniejszym elementem profilaktyki owrzodzeń jamy ustnej jest codzienna dbałość o higienę. Mycie i nitkowanie zębów, regularne wizyty stomatologiczne oraz higienizacja pomagają utrzymać zęby, dziąsła i śluzówki w dobrej kondycji, usuwają zanieczyszczenia i drobnoustroje. Ważnym zaleceniem jest też unikanie czynników drażniących takich jak bardzo gorące napoje i posiłki, alkohol oraz papierosy. Dodatkowo warto dbać o ogólną odporność organizmu poprzez zdrową, niskoprzetworzoną dietę, sen i aktywność fizyczną.

Sprawdź płyny do płukania.

Owrzodzenie jamy ustnej: najczęstsze pytania

Owrzodzenia jamy ustnej często powodują silny ból, a więc budzą też wiele niepokoju. Poznaj odpowiedzi na najczęstsze pytania na ich temat.

• Jakie zmiany w jamie ustnej powinny niepokoić?  Wszelkie nawracające, bolesne, trudno gojące się rany warto konsultować z lekarzem. Dodatkowym wskazaniem jest obecność innych objawów, takich jak np. gorączka, ból głowy lub gardła, problemy żołądkowo-jelitowe, czy dolegliwości stawowe.
• Jak długo goi się owrzodzenie w jamie ustnej? Większość owrzodzeń samoistnie zanika w ciągu kilku dni. Zdarzają się jednak rany, które utrzymują się nawet kilka tygodni. W dużej mierze zależy to od przyczyny problemu oraz Twoich codziennych nawyków.
• Jak wygląda początek raka jamy ustnej? Wiele osób po zauważeniu owrzodzenia na jamie ustnej obawia się, czy nie jest to zmiana nowotworowa. Jeśli owrzodzenie samoistnie zniknie w ciągu kilku dni, nie musisz się martwić. Natomiast, jeśli utrzymuje się dłużej lub towarzyszą Ci też inne objawy, skonsultuj się z lekarzem. Początek raka jamy ustnej może manifestować się nieco inaczej u każdej osoby.

Sprawdź preparaty przeciwwirusowe.

Owrzodzenia jamy ustnej: podsumowanie

Bolesne zmiany pojawiające się na śluzówce jamy ustnej to zawsze powód do niepokoju. Owrzodzenia jamy ustnej mogą być konsekwencją urazu lub nieprawidłowej higieny, ale mogą również świadczyć o poważniejszych chorobach, np. reumatologicznych, dermatologicznych, gastrologicznych czy nowotworowych. Jeśli problem pojawia się regularnie i trudno samodzielnie sobie z nim poradzić, niezbędna jest konsultacja u lekarza i rozpoczęcie specjalistycznego leczenia.