Częste oddawanie moczu w nocy u kobiet: przyczyny i leczenie. O czym świadczy?

Częste oddawanie moczu w nocy u kobiet, czyli nykturia, to dość powszechny problem. Pewne badanie z 2021 r. przeprowadzone w polskiej populacji osób powyżej 40. roku życia wykazało, że 20,3% kobiet dwukrotnie wstawało w nocy do toalety, 9,5% – trzykrotnie, a pond 7% – cztery razy i częściej. Jakie są przyczyny nykturii u kobiet? Jak ją leczyć? Wyjaśniamy.

Częste oddawanie moczu w nocy u kobiet (nykturia): co to znaczy?

Choć większość osób przesypia całą noc bez „przerw” na wizytę w toalecie, według norm jednokrotne wybudzenie się w celu oddania moczu nie jest powodem do niepokoju. Dopiero dwa takie epizody (lub więcej) specjaliści definiują jako nykturię – częstomocz nocny. Objaw może pojawiać się u obu płci, ale obserwuje się pewien trend: w młodszych grupach wiekowych częściej dotyczy on kobiet, zaś w starszych – mężczyzn.

Jakie są przyczyny częstego oddawania moczu w nocy u kobiet?

W pewnym artykule wymieniono aż 12 przyczyn zbyt częstego oddawania moczu u kobiet, również w nocy:

• Picie zbyt dużej ilości płynów (zwłaszcza wieczorem),
• Spożywanie alkoholu, kofeiny i innych substancji moczopędnych (również leków z grupy diuretyków),
• Zakażenie dróg moczowych (ZUM, np. zapalenie pęcherza) – większość kobiet przechodzi je w ciągu całego życia przynajmniej raz,
• Ciąża – powiększająca się macica uciska pęcherz, co powoduje konieczność jego częstszego opróżniania,
• Zapalenie pochwy lub sromu,
• Pęcherz nadreaktywny (OAB),
• Śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego – podrażnienie mięśni w pęcherzu i wokół niego, które częściej dotyka właśnie kobiety niż mężczyzn,
• Kamienie pęcherza moczowego (choć częściej zdarzają się u mężczyzn),
• Stres i lęk,
• Obniżony poziom estrogenu – ten żeński hormon płciowy wpływa również na elastyczność, odżywienie i ogólne funkcjonowanie ścianek pęcherza. Z tego powodu kobiety w okresie menopauzy częściej cierpią na nykturię,
• Osłabione mięśnie dna miednicy – np. z powodu porodów naturalnych, starzenia się organizmu,
• Cukrzyca.

Inne możliwe przyczyny nykturii u kobiet to choroby układu krążenia, obturacyjny bezdech senny, moczówka prosta czy anatomiczne uszkodzenia lub wady narządów rodnych (np. mięśniaki macicy). U niektórych pacjentek nykturia pojawia się też w następstwie leczenia chirurgicznego w obrębie miednicy, kiedy w okresie pooperacyjnym stosowany jest cewnik Foleya. Jego obecność, a zwłaszcza związane ze stosowaniem go powikłania (np. zakażenia układu moczowego), mogą nasilać dolegliwości ze strony pęcherza i prowadzić do częstych nocnych mikcji.

Objawy towarzyszące nykturii u kobiet

O czym świadczy częste oddawanie moczu przez kobietę? Warto podkreślić, że nykturia nie jest chorobą, ale objawem, który rzadko występuje samodzielnie. Do towarzyszących jej dolegliwości należą:

• Częstomocz dzienny – zwiększona liczba mikcji również w ciągu dnia,
• Parcia naglące – nagła, trudna do opanowania potrzeba oddania moczu,
• Uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza,
• Osłabiony strumień moczu, przerywanie mikcji (częściej u mężczyzn z przerostem prostaty),
• Ból lub pieczenie podczas mikcji (typowe dla zakażeń dróg moczowych),
• Zaburzenia snu – częste wybudzenia prowadzą do bezsenności, zmęczenia w ciągu dnia, obniżonej koncentracji,
• Obrzęki kończyn dolnych – u osób z niewydolnością serca lub nerek, które w pozycji leżącej „przemieszczają się” i zwiększają nocną diurezę,
• Pragnienie i wzmożone oddawanie moczu w ciągu dnia – jeśli przyczyną jest np. cukrzyca lub moczówka prosta,
• Objawy chorób towarzyszących – np. duszność w niewydolności serca, suchość w ustach przy cukrzycy.

Poza tym, jeśli nykturia jest spowodowana infekcją, dolegliwościom może towarzyszyć gorączka, dreszcze, bóle okolicy lędźwiowej. W przypadku kobiet w menopauzie często współwystępuje suchość i świąd pochwy oraz nietrzymanie moczu.

Nykturii u kobiet nie należy lekceważyć. Bagatelizowana dolegliwość może prowadzić do różnych powikłań:

• Zaburzeń snu i ich konsekwencji,
• Upadków i urazów nocnych (zwłaszcza u starszych pacjentek),
• Pogorszenia jakości życia,
• Nasilenia objawów chorób współistniejących.

Zbyt częste oddawanie moczu w nocy u kobiet: diagnostyka

Lekarz stawia rozpoznanie na podstawie wywiadu medycznego, dzienniczka mikcji i badań laboratoryjnych lub obrazowych.

• Dzienniczek mikcji – przez co najmniej 3 dni należy zapisywać liczbę mikcji w dzień i w nocy, dzienną i nocną objętość moczu, średnią objętość mikcji oraz ilość i objętość wypijanych płynów.
• Badania diagnostyczne – lekarz zleca je na podstawie zebranego wywiadu. Najczęściej wykonuje się badanie ogólne moczu, stężenie kreatyniny, glukozy na czczo, peptydów natiuretycznych, wazopresyny (hormonu antydiuretycznego), USG nerek, badania elektrokardiograficzne serca (np. EKG spoczynkowe), RTG klatki piersiowej, USG dopplerowskie naczyń kończyn dolnych.

Jak leczyć nykturię u kobiet?

Leczenie nykturii u kobiet zależy od przyczyny – poniżej kilka przykładów.

• W zakażeniach układu moczowego lub rozrodczego stosuje się najczęściej antybiotykoterapię albo preparaty na infekcje dróg moczowych.
• Mięśniaki macicy wymagają usunięcia chirurgicznego.
• Przy cukrzycy najważniejsze jest utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi.
• Niedobory wazopresyny (przy moczówce prostej) uzupełnia się syntetycznymi analogami tego hormonu.
• Leczenie nykturii w przebiegu chorób sercowo-naczyniowych polega głównie na skutecznej terapii choroby podstawowej, kontroli płynów i odpowiednim stosowaniu diuretyków.
• W przypadku obniżonego poziomu estrogenów można zastosować terapie hormonalne.
• Jeśli oprócz nykturii problemem staje się popuszczanie moczu, dla własnego komfortu i higieny warto korzystać z produktów na nietrzymanie moczu, np. wkładek czy bielizny chłonnej.
• Fizjoterapia uroginekologiczna pomaga we wzmocnieniu mięśni dna miednicy (Kegla).

W łagodniejszych przypadkach, a także w ramach profilaktyki, kobiety często sięgają po naturalne środki wspierające pracę nerek i dróg moczowych. Zioła na nerki, takie jak pokrzywa zwyczajna czy czarny bez, wykazują działanie moczopędne i przeciwzapalne, co może wspomagać usuwanie nadmiaru płynów z organizmu oraz zmniejszać ryzyko infekcji układu moczowego – jednej z przyczyn nykturii.

Częste oddawanie moczu w nocy u kobiet: jak zapobiegać?

Niezależnie od przyczyny przy nykturii u kobiet lekarze zalecają modyfikację pewnych przyzwyczajeń, by zapobiec nadmiernym mikcjom nocnym. Przede wszystkim w godzinach wieczornych warto ograniczyć ilość spożywanych płynów, zwłaszcza alkoholu i napojów gazowanych. W przypadku obrzęków kończyn pomocne okazuje się noszenie w ciągu dnia pończoch lub opasek kompresyjnych (pod kontrolą lekarza). Oprócz tego warto dbać o ogólny stan zdrowia – zdrową, zbilansowaną dietę i aktywność fizyczną.

Częste oddawanie moczu w nocy u kobiet: podsumowanie

O czym świadczy wstawanie w nocy do toalety u kobiety? Przyczyn tego stanu jest wiele. Niektóre wymagają jedynie zmiany pewnych przyzwyczajeń (ograniczenie picia przed snem), a inne mają charakter fizjologiczny i mijają samoistnie (ciąża). Jednak czasami nykturia wymaga farmakoterapii, leczenia zabiegowego czy fizjoterapii – w każdym przypadku postępowanie dobiera się do podłoża problemu.