Przewlekły kaszel: przyczyny i sposoby leczenia

Kaszel to jeden z najczęstszych objawów infekcji dróg oddechowych. To fizjologiczna, obronna reakcja organizmu. Krótkotrwały kaszel zwykle nie stanowi powodu do niepokoju i samoistnie przechodzi w ciągu kilku dni. Jednak długotrwały, przewlekły kaszel zawsze wymaga konsultacji specjalistycznej, ponieważ może świadczyć o poważnych problemach zdrowotnych. Sprawdź, skąd się bierze przewlekły kaszel i jak możesz sobie z nim radzić.

Przewlekły kaszel: co to jest?

Kaszel to naturalny odruch obronny organizmu, który pozwala na oczyszczenie dróg oddechowych z nadmiaru wydzieliny, ciał obcych i drobnoustrojów. To jeden z pierwszych i najczęstszych objawów towarzyszących infekcjom, zwłaszcza wirusowym. W większości przypadków ma on charakter ostry i utrzymuje się od kilku dni do trzech tygodni. Zdarza się jednak, że kaszel ma charakter przewlekły – mówimy o nim wtedy, gdy trwa ponad 8 tygodni u osób dorosłych i ponad 4 tygodnie u dzieci. Główne rodzaje to:

• Przewlekły suchy kaszel, któremu nie towarzyszy nadmierna produkcja i odkrztuszanie wydzieliny,
• Przewlekły mokry kaszel związany z nadprodukcją wydzieliny w drogach oddechowych.

Określenie czasu trwania i charakteru kaszlu oraz ocena ewentualnych dolegliwości współtowarzyszących są kluczowe w procesie diagnostyki i planowania leczenia. Przewlekły kaszel może być oznaką poważnych chorób toczących się w organizmie, dlatego nigdy nie należy go bagatelizować.

Sprawdź, o czym świadczy świszczący kaszel.

Przewlekły kaszel: przyczyny

Przyczyny przewlekłego kaszlu są bardzo różne. Szacuje się, że w ok. 80% przypadków przewlekłego kaszlu występują minimum 2 przyczyny, co sprawia, że jest to złożony problem.  Najczęstsze przyczyny to:

• Astma,
• Choroby układu pokarmowego, zwłaszcza refluks żołądkowo-przełykowy (istnieje również związek między przewlekłym kaszlem a pasożytami w szczególności u dzieci),
• Przewlekłe zapalenie oskrzeli,
• Przewlekła obturacyjna choroba płuc (często towarzyszy jej przewlekły poranny kaszel, który ulega złagodzeniu po odkrztuszeniu nagromadzonej w drogach oddechowych wydzieliny),
• Rozstrzenie oskrzeli,
• Przyjmowanie inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACEI),
• Zapalenie płuc,
• Ropień płuca,
• Gruźlica,
• Nowotwory płuc,
• Niewydolność lewokomorowa serca,
• Zwężenie zastawki mitralnej,
• Palenie papierosów (tzw. przewlekły kaszel u palacza),
• Przerost migdałków (przewlekły kaszel a trzeci migdał to wciąż nie do końca poznany związek przyczynowo skutkowy, ale uważa się, że może mieć znaczenie zwłaszcza wśród dzieci).

Częstym problemem jest też przewlekły kaszel po infekcji zwłaszcza o etiologii wirusowej (np. przewlekły kaszel po grypie), ale też bakteryjnej (np. przewlekły kaszel po anginie). W niektórych przypadkach, gdy nie udaje się znaleźć konkretnej przyczyny, diagnozuje się przewlekły kaszel idiopatyczny.

Przewlekły kaszel: objawy

Głównym objawem jest długi, przewlekły kaszel, który utrzymuje się ponad 8 tygodni. Może mieć różny charakter. Możliwy jest m.in.:

• Przewlekły kaszel z wydzieliną
• Przewlekły kaszel suchy,
• Przewlekły kaszel krtaniowy,
• Przewlekły duszący kaszel.           

Objawy towarzyszące to najczęściej ból gardła i podrażnienie błon śluzowych. Rzadko występuje podwyższona temperatura ciała lub inne dolegliwości ogólnoustrojowe. Jeśli przewlekły kaszel jest objawem choroby, mogą pojawić się symptomy charakterystyczne dla danego problemu (np. zgaga przy refluksie żołądkowo-przełykowym). Niezwłocznej konsultacji lekarskiej wymaga natomiast:

• Przewlekły kaszel i ból w klatce piersiowej,
• Krwioplucie,
• Duszności,
• Gorączka,
• Utrata masy ciała,
• Obrzęki obwodowe,
• Zaburzenia połykania,
• Wymioty.

Są to sygnały alarmowe wymagające pilnej konsultacji i interwencji.

Przewlekły kaszel: jakie badania?

W diagnostyce przewlekłego kaszlu wykonuje się badania podmiotowe, przedmiotowe oraz obrazowe. Kluczowe znaczenie ma wywiad z pacjentem, dzięki któremu lekarz może dowiedzieć się więcej na temat czasu trwania dolegliwości, ich charakteru, ogólnego stanu zdrowia. To pozwala na identyfikację potencjalnych przyczyn. Dodatkowo lekarz może zlecić:

• RTG klatki piersiowej,
• Badania czynnościowe układu oddechowego np. spirometrię,
• Ocenę laryngologiczną,
• Mikrobiologiczne badanie plwociny,
• Bronchoskopię,
• Konsultację alergologiczną,
• Endoskopię górnego odcinka przewodu pokarmowego,
• pH-metrię przełykową.

Badania te powinny być wykonywane wyłącznie po konsultacji z lekarzem.

Co na przewlekły kaszel?

Odpowiedź na pytanie, jak wyleczyć przewlekły kaszel, jest zależna od jego przyczyny. Jeśli jest on konsekwencją innej choroby np. refluksu żołądkowo-przełykowego czy astmy, głównym działaniem terapeutycznym jest leczenie choroby podstawowej. Dlatego proces diagnostyczny, szczegółowy wywiad i prawidłowa interpretacja wyników badań są kluczowe dla zaplanowania odpowiedniego postępowania. Aby poprawić komfort pacjentów i zmniejszyć nasilenie kaszlu przewlekłego, lekarz może zaproponować leczenie objawowe. Co na przewlekły kaszel u dorosłego?

• Leki przeciwkaszlowe o działaniu ośrodkowym np. dekstrometorfan,
• Leki przeciwkaszlowe o działaniu obwodowym np. lewodropropizyna,
• Tabletki do ssania łagodzące ból i podrażnienia gardła wywołane kaszlem.

Sprawdź dostępne leki na kaszel.

Domowe sposoby na przewlekły kaszel

Leczenie przewlekłego kaszlu można wspomóc domowymi sposobami. Pamiętaj jednak, że nie zastępują one leczenia farmakologicznego i zawsze należy skonsultować je z lekarzem prowadzącym. To, że coś jest naturalne, nie znaczy, że nie powoduje skutków ubocznych. Szczególną ostrożność należy zachować, gdy kaszel przewlekły jest konsekwencją chorób takich jak astma, gruźlica, nowotwór, choroby serca czy przewodu pokarmowego. To poważne stany, które wymagają przemyślanego podejścia. Sposoby na przewlekły kaszel, które możesz wykorzystać w warunkach domowych po konsultacji z lekarzem to m.in.:

• Inhalacje z soli fizjologicznej,
• Napary ziołowe np. z rumianku i prawoślazu, które mają działanie ochronne i osłonowe na śluzówki,
• Tabletki do ssania na bazie wyciągów roślinnych np. z prawoślazu, tymianku, podbiału czy porostu islandzkiego.

Sprawdź, jakie zioła na kaszel stosować.

Dodatkowo dbaj o odpowiednia wilgotność w pomieszczeniach. Suche powietrze może wysuszać i dodatkowo podrażniać śluzówki oraz stymulować kaszel. Postaraj się też unikać czynników drażniących, takich jak zanieczyszczenia powietrza, smog czy dym papierosowy.

Sprawdź, jak robić inhalacje na kaszel.

Czy przewlekły kaszel jest groźny?

Przewlekły kaszel, trwający ponad 8 tygodni, może być groźny i zawsze wymaga konsultacji lekarskiej, ponieważ może być objawem poważnych chorób, takich jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), astma oskrzelowa, refluks żołądkowo-przełykowy, przewlekłe zapalenie zatok, a także nowotwory płuc czy zatorowość płucna. Przewlekły kaszel znacząco utrudnia też codzienne funkcjonowanie, jest dużym dyskomfortem i może prowadzić do powikłań, takich jak:

• Omdlenia kaszlowe,
• Urazy mięśni oddechowych,
• Trudności w kontaktach towarzyskich i obowiązkach zawodowych z powodu ciągłego kaszlu i związanych z nim dolegliwości,
• Nasilające się podrażnienie i stan zapalny błony śluzowej gardła i dróg oddechowych,
• Nietrzymanie moczu (zwłaszcza u kobiet).

Sprawdź, co to jest kaszel astmatyczny.

Przewlekły kaszel: profilaktyka

Niestety nie istnieje jedna skuteczna metoda profilaktyki przewlekłego kaszlu, ponieważ jego patogeneza jest złożona i wieloczynnikowa. Na co dzień warto dbać o unikanie dymu tytoniowego i palenia, nawodnienie organizmu, zdrowy styl życia i ochronę przed czynnikami drażniącymi.

Zobacz dostępne produkty do inhalacji i nebulizacji.

Przewlekły kaszel: podsumowanie

Przewlekły kaszel to uporczywy kaszel trwający dłużej niż osiem tygodni, który może świadczyć o wielu różnych chorobach i stanach, zarówno układu oddechowego, jak i innych narządów. Jest to sygnał alarmowy, którego nie wolno ignorować, gdyż może być przejawem poważnych stanów wymagających diagnostyki i leczenia, a także wiązać się z wieloma powikłaniami obniżającymi komfort życia.