Świszczący kaszel u dorosłych i dzieci - przyczyny, objawy i skuteczne leczenie

Świszczący kaszel to charakterystyczny objaw, który może towarzyszyć różnym chorobom i nieprawidłowościom układu oddechowego. Pojawia się zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, stanowiąc naturalny odruch obronny organizmu. W tym artykule dowiesz się, co wywołuje ten rodzaj kaszlu, jak go leczyć oraz kiedy może być sygnałem poważniejszego schorzenia wymagającego konsultacji lekarskiej.

Czym jest świszczący kaszel?

Kaszel to jeden z podstawowych mechanizmów obronnych ludzkiego organizmu. Polega na nagłym i gwałtownym wyrzucaniu powietrza z układu oddechowego. Główną funkcją kaszlu jest ochrona dróg oddechowych przed ciałami obcymi oraz nadmiernym gromadzeniem się wydzieliny. Często obserwuje się jednoczesne występowanie kaszlu i świszczącego oddechu, co tworzy charakterystyczny zespół objawów.

Świszczący kaszel wyróżnia się specyficznym dźwiękiem, powstającym podczas przepływu powietrza przez zwężone drogi oddechowe. Dźwięk ten może przypominać gwizd lub, w niektórych przypadkach, nawet pianie koguta. Warto zaznaczyć, że u dzieci kaszel i świszczący oddech pojawiają się częściej niż u dorosłych, co jest związane z odmienną budową anatomiczną układu oddechowego najmłodszych.

Gdy u osoby dorosłej pojawia się kaszel połączony ze świszczącym oddechem, może to wskazywać na różnorodne problemy z układem oddechowym. W niektórych sytuacjach może być to sygnał niewydolności oddechowej, która wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem, zwłaszcza jeśli objawy nasilają się z czasem.

Przyczyny świszczącego kaszlu

Świszczący kaszel może być skutkiem wielu różnych czynników. Do najczęstszych przyczyn zaliczamy:

• infekcje wirusowe,
• reakcje alergiczne,
• stany zapalne oskrzeli,
• astmę,
• refluks żołądkowo-przełykowy,
• mukowiscydozę,
• zmiany nowotworowe w drogach oddechowych,
• uzależnienie od tytoniu,
• infekcję koronawirusem SARS-CoV-2,
• schorzenia strun głosowych,
• nieprawidłowości w rozwoju układu oddechowego.

Suchy, świszczący kaszel najczęściej sygnalizuje obecność choroby, rzadziej jest objawem obecności ciała obcego w drogach oddechowych.

Świszczący kaszel po infekcji

Zarówno dorośli, jak i dzieci mogą doświadczyć świszczącego kaszlu po przebytej infekcji. Jest to spowodowane gromadzeniem się wydzieliny w drogach oddechowych podczas choroby, co prowadzi do charakterystycznego świstu podczas kaszlu.

Świszczący oddech towarzyszący przeziębieniu zazwyczaj wskazuje na wirusowe podłoże infekcji. W przypadku zapalenia oskrzeli, świszczący oddech często jest głównym symptomem tej dolegliwości. W takich sytuacjach dochodzi do zwężenia oskrzeli, któremu towarzyszy uciążliwe odkrztuszanie wydzieliny.

Świszczący kaszel astmatyczny

Pacjenci cierpiący na astmę są szczególnie narażeni na występowanie świszczącego kaszlu astmatycznego. Astma oskrzelowa to przewlekła choroba, której główną cechą są silne skurcze oskrzeli.

U osób z astmą kaszel i świszczący oddech często prowadzą do trudności z oddychaniem i mówieniem, a chory ma problemy z nabraniem powietrza.

Mogą temu towarzyszyć dodatkowe objawy, takie jak nadmierne pocenie się i bladość skóry. Takie przypadki zawsze wymagają dokładnej oceny lekarskiej.

Świszczący kaszel i alergia

Nierzadko obserwuje się również współwystępowanie świszczącego kaszlu i alergii. W tym przypadku kaszel pojawia się w reakcji na kontakt organizmu z alergenem.

Od kaszlu spowodowanego infekcją różni się tym, że utrzymuje się dłużej niż kilka dni i często towarzyszą mu inne symptomy alergii, takie jak swędzenie skóry, łzawienie oczu czy alergiczny nieżyt nosa.

Alergie mogą prowadzić do przewlekłego świszczącego kaszlu, który utrzymuje się przez długi czas, nawet po ustąpieniu ekspozycji na alergen.

Świszczący oddech i kaszel palacza

Osoby uzależnione od papierosów często doświadczają świszczącego oddechu i kaszlu. Skąd się to bierze?

Szkodliwe substancje zawarte w dymie tytoniowym drażnią drogi oddechowe, a nadmierna ekspozycja na toksyny prowadzi do zwiększonej produkcji śluzu, co z kolei wywołuje odruch kaszlowy.

Ten typ kaszlu może również sygnalizować rozwój poważnych chorób, takich jak rozedma płuc czy gruźlica. Długotrwałe palenie tytoniu może prowadzić do przewlekłego świszczącego kaszlu, który utrzymuje się nawet po zaprzestaniu palenia.

Świszczący kaszel po COVID-19

W ostatnim czasie zaobserwowano, że część osób, które przeszły infekcję wirusem SARS-CoV-2, zgłasza utrzymujący się świszczący kaszel po covidzie.

U niektórych ozdrowieńców ten objaw może się utrzymywać przez dłuższy czas po ustąpieniu innych symptomów choroby, co jest wynikiem reakcji nabłonka dróg oddechowych na przebytą infekcję.

Czas trwania tego kaszlu jest zróżnicowany i zależy głównie od ogólnego stanu zdrowia pacjenta oraz intensywności przebytej choroby. W niektórych przypadkach świszczący kaszel po COVID-19 może być objawem długotrwałych powikłań, wymagających specjalistycznej opieki medycznej.

Jak rozpoznać świszczący kaszel?

Świszczący kaszel można sklasyfikować w następujący sposób:

• suchy świszczący kaszel - nie towarzyszy mu odkrztuszanie wydzieliny, często występuje z uczuciem łaskotania i suchości w gardle,
• mokry kaszel z świszczącym oddechem - charakteryzuje się odkrztuszaniem śluzu (plwociny), często pojawia się po fazie suchego kaszlu i towarzyszy mu wyciek z nosa lub gardła,
• przewlekły świszczący kaszel - utrzymuje się ponad 8 tygodni, często z uczuciem ciągłego łaskotania w gardle, świądem lub chrypką,
• świszczący oddech nocny - charakterystyczny dźwięk pojawiający się podczas snu, gdy powietrze przechodzi przez zwężone drogi oddechowe, najczęściej obserwowany u osób z astmą,
• kaszel ze świstem w drogach oddechowych - towarzyszy stanom zapalnym płuc.

Identyfikacja rodzaju świszczącego kaszlu stanowi pierwszy krok w diagnozowaniu wielu schorzeń. Lekarz, bazując na charakterystyce kaszlu (suchy czy mokry, dzienny czy nocny), może powiązać go z konkretną jednostką chorobową.

Świszczący kaszel u dziecka

Kaszel i świszczący oddech u dziecka występują częściej niż u dorosłych. Oskrzela dzieci są dość wąskie i krótkie, a mięśnie gładkie jeszcze słabo wykształcone. Świszczącemu oddechowi u dziecka sprzyjają więc często anatomia i fizjologia dróg oddechowych na pewnym etapie rozwoju, ale nie tylko.

Suchy świszczący kaszel u dziecka związany jest najczęściej z:

• reakcjami alergicznymi na skutek kontaktu z danym alergenem (jak kurz, sierść kota lub psa, pyłki lub jedzenie),
• infekcjami bakteryjnymi lub wirusowymi,
• wadami rozwojowymi układu oddechowego,
• astmą,
• guzami, które tworzą się w obrębie dróg oddechowych.

W zależności od tego, czym wywołany jest świszczący oddech i kaszel u dziecka, mogą temu towarzyszyć inne symptomy, jak trudności z oddychaniem, łzawienie oczu, katar czy wysypka skórna. Każdy przypadek jest inny, dlatego warto skonsultować go z lekarzem, który dokładnie określi przyczynę świszczącego kaszlu u dziecka.

Leczenie świszczącego kaszlu

Podejście terapeutyczne do świszczącego kaszlu zależy od jego przyczyny. Kluczowe jest zdiagnozowanie choroby podstawowej lub innego czynnika wywołującego kaszel. Przed rozpoczęciem właściwego leczenia niezbędna jest konsultacja lekarska.

Podstawowe metody farmakologiczne obejmują:

• leki dobrane odpowiednio do przyczyny - na infekcje, zapalenie płuc lub oskrzeli, astmę czy alergie,
• syropy na suchy świszczący kaszel - ich rolą jest łagodzenie skurczów oskrzeli oraz hamowanie odruchu i intensywności kaszlu,
• preparaty na mokry kaszel ze świstem - ułatwiają oddzielanie się i odkrztuszanie wydzieliny, ograniczają nadprodukcję gęstego śluzu i działają przeciwzapalnie.

Co na świszczący kaszel u dziecka?

Przy leczeniu małych pacjentów lekarze zawsze zalecają szczególną ostrożność. Jak skutecznie złagodzić świszczący kaszel u dziecka, nie narażając go na szkodliwe działanie nieodpowiednio dobranych leków?

Dzieci powinny otrzymywać wyłącznie leki przeznaczone do stosowania w pediatrii i zalecone przez lekarza.

Niektórzy rodzice błędnie sądzą, że podanie dziecku połowy dawki leku dla dorosłych jest bezpieczne i skuteczne. To mylne przekonanie. Preparaty dla dorosłych, nawet w zmniejszonych dawkach, często nie są odpowiednie dla dzieci ze względu na swój skład. Również w przypadku stosowania ziół u dzieci zaleca się mniejsze porcje niż u dorosłych.

Niezależnie od tego, czy leczymy dziecko czy osobę dorosłą, zawsze należy kierować się zaleceniami lekarza i konsultować z nim metody leczenia.

Świszczący kaszel może być objawem różnorodnych schorzeń, od łagodnych infekcji po poważne choroby układu oddechowego. Dlatego tak istotne jest, by nie lekceważyć tego symptomu i w razie wątpliwości zawsze skonsultować się ze specjalistą. Pamiętajmy, że szybka diagnoza i odpowiednio dobrana terapia są kluczowe dla efektywnego powrotu do zdrowia.

Domowe sposoby na świszczący kaszel

Oprócz leczenia farmakologicznego, warto rozważyć naturalne metody łagodzenia świszczącego kaszlu. Jedną z najprostszych i najskuteczniejszych technik są inhalacje. Co na suchy świszczący kaszel? Sprawdzonym rozwiązaniem są inhalacje z użyciem soli fizjologicznej. Ta metoda nie tylko nawilża drogi oddechowe, ale także przynosi ulgę w przypadku uporczywego kaszlu.

Gdy mamy do czynienia z kaszlem mokrym, możemy sięgnąć po inhalacje z olejków eterycznych. Szczególnie skuteczne są olejki sosnowe, tymiankowe czy eukaliptusowe. Ich właściwości pomagają rozrzedzić wydzielinę i ułatwiają jej odkrztuszanie.

Tradycyjna medycyna ludowa oferuje bogactwo sposobów na świszczący kaszel, wykorzystując dobroczynne działanie roślin. Jednym z najpopularniejszych domowych remediów jest syrop z cebuli. Ten naturalny preparat nie tylko wspomaga odkrztuszanie, ale działa również jak łagodny antybiotyk.

Innym skutecznym rozwiązaniem jest samodzielne przygotowanie syropu z młodych pędów sosny lub porostu islandzkiego. Te naturalne specyfiki są szczególnie pomocne w łagodzeniu suchego kaszlu dzięki swoim właściwościom przeciwkaszlowym.

Nie należy zapominać o odpowiednim nawilżeniu powietrza w pomieszczeniach. Można to osiągnąć przy pomocy nawilżaczy lub po prostu wieszając wilgotne ręczniki na grzejnikach. Dodatkowo, regularne picie wody pomaga w łagodzeniu kaszlu poprzez nawilżanie błon śluzowych dróg oddechowych.

 Bibliografia

• Wiszniewska, A. Lipińska-Ojrzanowska, K. Ziemba, J. Walusiak-Skorupa, Przewlekła obturacyjna choroba płuc – schorzenie związane z pracą zawodową, Medycyna Pracy 2012;63(2):217–228 © Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi http://oldwww.imp.lodz.pl/upload/oficyna/artykuly/pdf/full/MP_2_2012_M_Wiszniewska.pdf [data dostępu: 23.09.2024].
• Kuna P., Współczesne leczenie astmy oskrzelowej, 8/2002 vol. 5 https://www.termedia.pl/Wspolczesne-leczenie-astmy-oskrzelowej,8,881,0,0.html [data dostępu: 23.09.2024].
• Swincow, M. Czerwionka-Szaflarska Świszczący oddech u małego dziecka – czy to już astma?Wheezing in young child – is it an asthma?Pediatria Polska, Volume 83, Issue 6, November–December 2008, Pages 723-729 https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0031393908702014 [data dostępu: 23.09.2024].
• M. Dołęgowska, E. Włodarczyk, E. Piłka, Refluks krtaniowo-gardłowy w chorobach laryngologicznych u dzieci, Now Audiofonol 2021;10(1):48-52 https://www.nowaaudiofonologia.pl/Refluks-krtaniowo-gardlowy-w-chorobach-laryngologicznych-u-dzieci,138278,0,1.html [data dostępu: 23.09.2024].
• 2023 GINA Report, Global Strategy for Asthma Management and Prevention https://ginasthma.org/2023-gina-main-report/ [data dostępu: 23.09.2024].
• The Lancet, Respiratory Medicine, Respiratory sequelae of COVID-19: pulmonary and extrapulmonary origins, and approaches to clinical care and rehabilitation https://www.thelancet.com/journals/lanres/article/PIIS2213-2600(23)00159-5/fulltext [data dostępu: 23.09.2024].