Prosaki – czym są, gdzie się pojawiają i jak je usunąć?

Prosaki to białe grudki powstające najczęściej w obrębie twarzy, ale nie tylko. Rzadziej pojawiają się też w innych partiach ciała, gdzie skóra jest cienka i delikatna. Skąd biorą się te krostki, czy są groźne dla zdrowia i czy istnieją sposoby, by się ich pozbyć?

Czym są prosaki i jakie są ich przyczyny?

Prosaki to niewielkie zmiany skórne. Wyglądają one jak drobne krostki, z reguły rozsiane pojedynczo, ale zebrane w skupiska, dlatego przypominają niezbyt gęstą wysypkę. Są białe (niekiedy delikatnie żółtawe) i posiadają jednolitą strukturę, co jednak trudno ocenić gołym okiem, ze względu na ich bardzo niewielki rozmiar. Są one zmianami niegroźnymi i jako takie przede wszystkim stanowią problem estetyczny, szczególnie, gdy jest ich wiele w jednym miejscu.

Skąd biorą się prosaki na twarzy lub w innych rejonach ciała? U osób dorosłych mają one charakter nabyty i wynikają z zatkania gruczołów łojowych i nagromadzenia pod naskórkiem produkowanych przez nie wydzieliny. Z czasem wydzielina rogowacieje, zbija w kulkę i w ten sposób powstaje mała zmiana.

Co ciekawe, prosaki występują też u dzieci, które dopiero przyszły na świat. Z reguły u niemowląt po jakimś czasie znikają one samoistnie i w związku z tym zalicza się je do przemijających zmian skóry okresu noworodkowego.

Prosaki – gdzie się pojawiają?

Grudki zwane prosakami najczęściej pojawiają się na twarzy, gdzie są dobrze widoczne i stanowią defekt natury estetycznej. Kobiety często ukrywają je pod makijażem, jednak nie jest to łatwe, ponieważ są one wypukłe i wpływają na strukturę skóry, zaburzając jej gładkość. W których rejonach twarzy pojawiają się najczęściej? U wielu osób zauważyć można:

prosaki pod oczami – na delikatnej i cienkiej skórze otaczającej oczy,

prosaki na powiece – powieki to miejsce, gdzie gruczoły łojowe często się zatykają, co prowadzi do powstawania białych grudek,
prosaki na nosie – nos narażony jest na powstawanie różnego rodzaju zaskórników; obecne w jego rejonie gruczoły łojowe są wyjątkowo aktywne,
prosaki na policzkach – policzki, podobnie jak nos, to miejsce, gdzie produkcja łoju odbywa się intensywnie, stąd częste występowanie na nich białych grudek.

Choć prosaki najczęściej pojawiają się na twarzy, mogą występować również w innych miejscach, głównie na genitaliach, zarówno męskich, jak i żeńskich. Występują np.:

na jądrach, a raczej okalającej je mosznie,
na penisie,
na wargach sromowych.

Prosaki na powiekach i pod oczami

Skóra okolic oczu jest wyjątkowo delikatna, dlatego wymaga szczególnej pielęgnacji i stosowania odpowiednich, wychodzących naprzeciw jej potrzebom kosmetyków. Choć etiologia prosaków nie jest do końca poznana, uważa się, że niewłaściwa pielęgnacja predysponuje do zatykania porów skóry i powstawania tych drobnych zmian.

Prosaki na powiekach i pod oczami mogą także wynikać z uwarunkowań genetycznych lub towarzyszyć różnym chorobom, np. o podłożu autoimmunologicznym. Jeśli więc objawy powracają lub długo się utrzymują, nie należy ich lekceważyć. Warto skonsultować się z lekarzem i przeprowadzić diagnostykę pozwalające określić podłoże powstawania białych grudek.

Krostki pod oczami i na powiekach nie należą do rzadkości, a w większości przypadków ich przyczyna jest jednak stosunkowo błaha, warto jednak wykluczyć poważniejsze problemy zdrowotne. Białe krostki na powiece lub w bliskim sąsiedztwie oczu mogą nastręczać trudności w ich pozbywaniu się. Jakiekolwiek zabiegi wykonywane przy oczach wymagają szczególnej ostrożności.

Prosaki na ustach

Białe krostki zlokalizowane w obrębie warg mogą być jeszcze bardziej widoczne, ponieważ ich biel bardziej kontrastuje w kolorem ust. Tu również mają postać białych grudek wielkości do 3 mm. Prosaki na ustach, podobnie jak te pod oczami, mogą wynikać z uwarunkowań genetycznych lub niewłaściwej pielęgnacji prowadzącej do zatykania gruczołów łojowych. Podobnie też, jak w rejonach oczu, prosaki na delikatnych wargach mogą być trudne do usunięcia.

Białe grudki częściej pojawiają się u osób ze skłonnością do łojotoku lub u tych o cerze tłustej, mieszanej czy ogólnie problematycznej. Do powstawania różnorakich zmian i zaskórników predysponowani są również pacjenci cierpiący z powodu chorób skóry. Prosaki występować one na samych wargach, a także w ich bliskim sąsiedztwie – koło kącików ust lub tuż poniżej linii wargi dolnej. Te na wargach trudno zamaskować makijażem, bo nałożenie błyszczącej szminki może wręcz uwydatnić ich strukturę. Ponadto – stosowanie tłustych kosmetyków sprzyja powstawaniu kolejnych krostek i zwiększa ryzyko pogłębienia problemu.

Maść, krem, lek bez recepty i domowe sposoby

Choć prosaki nie są groźne i stanowią głównie problem natury estetycznej, wielu pacjentów pyta, jak się ich pozbyć. Przede wszystkim, by zahamować zatykanie porów i zmniejszyć ryzyko powstawania kolejnych grudek, warto zadbać o odpowiednią pielęgnację skóry. Środki myjące i aplikowane na co dzień kremy powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb skóry i rodzaju skóry (suchej, tłustej, wrażliwej itd).

Na białe grudki spośród kosmetyków, najskuteczniejsze okazują się zwykle peelingi chemiczne (inaczej kwasowe). Przyspieszają one złuszczanie martwego naskórka i tym samym odblokowują zatkane gruczoły skórne i ujścia mieszków włosowych. Oprócz tego normalizują one produkcję sebum, niwelując jego nadmiar.

Właściwości wysuszające i ściągające, które wspomagają pozbywanie się grudek, wykazuje z kolei maść cynkowa, jednak nie można traktować jej jako leku na prosaki dostępnego bez recepty. Jej stosowanie nie zawsze przynosi spodziewane rezultaty. Nie ma złotego środka w postaci maści czy kremu. Złuszczanie jest najlepszą metodą pielęgnacyjną przyspieszającą ustępowanie zmian.

Warto jednak pamiętać, że kwasowego peelingu na prosaki nie wolno stosować w okolicach oczu. Sprawdza się on wyłącznie w takich rejonach jak nos, policzki czy broda. Wokół oczu nakładać można tylko delikatne kremy przeznaczone do tych właśnie okolic. Podobnie jest z wargami – tu także aplikuje się wyłącznie peelingi do ust.

Inaczej wygląda usuwanie prosaków z genitaliów. Tu pojawianie się krostek czy grudek może mieć podłoże infekcyjne. Jeśli odpowiedzialne za zmiany są grzyby, pomóc może clotrimazolum – substancja przeciwgrzybicza aplikowana miejscowo. Przed jej zastosowaniem w okolicach intymnych należy jednak poradzić się lekarza.

Zabiegi na prosaki – jak się ich pozbyć?

Jak pozbyć się prosaków, kiedy metody pielęgnacyjne okazują się niewystarczające, a liczne grudki szpecą twarz? Wówczas – po uprzedniej konsultacji z lekarzem – można poddać się zabiegom medycyny estetycznej. Wśród najpopularniejszych zabiegów na prosaki są:

Laser CO2. Zabieg taki, przeprowadzany w klinice przez wykwalifikowany personel, jest bezpieczny i pozwala szybko pozbyć się zmian, nawet, gdy są one bardzo liczne i zlokalizowane w najbardziej wrażliwych miejscach (np. wokół oczu). Tzw. laser frakcyjny w sposób w pełni kontrolowany prowadzi do fototermicznego urazu skóry i „wypala” grudkę. Usuwanie prosaków laserem wykonywane jest przy znieczuleniu miejscowym, a miejsca po zabiegu szybko się goją.
Elektrokoagulacja (zwana również radiotermolizą). Zabieg usuwa prosaki, prowadząc do denaturacji białka. Polega on na przepuszczaniu prądu przez jednorazową sondę, trwa zaledwie kilka sekund, jest bezpieczny i bardzo skutecznie pozwala pozbyć się nieestetycznych grudek.
Mikrodermabrazja. Jest to jeden z najczęściej wykonywanych w salonach kosmetycznych i klinikach medycyny estetycznej zabiegów. Nazywany bywa również mikropeelingiem mechanicznym, a polega na precyzyjnym usuwaniu zrogowaciałego naskórka. Mikrodermabrazja poprawia ogólny wygląd skóry i dogłębnie ją oczyszcza, ale pozwala także pozbyć się zaskórników i prosaków.

Czy nakłuwanie i usuwanie prosaków igłą to dobry pomysł?

Dawniej w salonach kosmetycznych różnego rodzaju podskórne zmiany, krostki czy grudki usuwano poprzez nakłuwanie igłą. Co więcej, wiele osób wykonywało takie zabiegi samodzielnie i praktykowało np. nakłuwanie prosaków w domowych warunkach.

Współcześnie stanowczo nie zaleca się takich metod i odchodzi od nich, nawet jeśli miałyby być przeprowadzane przez osoby wykwalifikowane. Dlaczego? Przede wszystkim samodzielne usuwanie prosaków igłą może prowadzić do zakażenia. Wprowadzanie jakichkolwiek narzędzi w warstwy skóry niesie ryzyko wprowadzenia wraz z nimi bakterii lub innych chorobotwórczych drobnoustrojów. Nieumiejętne nakłuwanie skóry grozi także powstawaniem na niej nieestetycznych blizn. Jeśli chodzi zaś o zabiegi wykonywane w salonie kosmetycznym, opisane wyżej, nowoczesne metody sprzyjają szybszemu gojeniu, dlatego również zastępują tradycyjne nakłuwanie skóry jałową igłą.

Bibliografia:

M. Sikorska, A. Szczerkowska-Dobosz, D. Purzycka-Bohdan, R. Nowicki, Włosy skręcone i mnogie prosaki twarzy jako wyraz dysplazji ektodermalnej u bliźniaczek monozygotycznych, w: Przegląd Dermatologiczny 2014, 101, 35–39
M. Czarnecka-Operacz, A. Sadowska-Przytocka, Klasyczne zmiany skórne u noworodków jako trudny problem w codziennej praktyce klinicznej, w: Pediatria po Dyplomie 01/2017
B. Zegarska, Peelingi – upiększanie czy leczenie?, Katedra Kosmetologii i Dermatologii Estetycznej, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, UMK w Toruniu

Czytaj

Grzybica skóry - jakie leki bez recepty na grzybicę skóry

Atopowe zapalenie skóry (AZS) - domowe leczenie

Liszaj rumieniowaty - rodzaje i leczenie

Autor:

Justyna Gabrysiak-Kula