Żylaki w ciąży: kiedy wystarczy profilaktyka, a kiedy potrzebne jest leczenie?

Szereg zmian w organizmie kobiety nie pozostaje bez znaczenia dla pracy układu krążenia. Wzrost ciśnienia krwi, ale też powiększająca się macica uciskająca na m.in. żyłę główną prowadzą do powstawania żylaków. Żylaki mogą znacząco obniżyć komfort funkcjonowania, a nawet stanowić zagrożenie dla przyszłej mamy. 

Czym są żylaki i czy są niebezpieczne w ciąży? 

Zmiany w okresie ciąży dotyczą również układu krążenia. W tym czasie ciśnienie krwi może wzrosnąć nawet 2-3-krotnie. Dodatkowym obciążeniem staje się powiększająca się macica, która zaczyna uciskać na żyłę główną oraz żyły biodrowe, a także wpływ hormonu relaksyny - to wszystko prowadzi do rozwoju żylaków. Pod tym terminem należy rozumieć wydłużone, rozszerzone lub kręte żyły, które zaburzają pracę układu żylnego. 

Jednak czy żylaki w ciąży są groźne? Przede wszystkim obniżają komfort funkcjonowania wywołując nieprzyjemne objawy m.in.: 

U kobiet, które przed ciążą zmagały się z żylakami, dolegliwości nasilają się. Zaawansowane żylaki mogą przyczynić się do powstawania zakrzepów, a te z kolei do rozwoju choroby zakrzepowo-zatorowej, która jednak ujawnia się częściej już po porodzie niż w okresie ciąży. Wskazują na to Karaś R., Lepich T., Spyra R., Bajor G. ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. 

Rodzaje żylaków w ciąży 

Według przywołanych już specjalistów, u kobiet, które są po raz pierwszy w ciąży, żylaki lokalizują się zwykle na jednej kończynie dolnej, natomiast u pań rodzących wielokrotnie mają `tendencję do ujawniania się na obu nogach. Nogi to jednak niejedyna lokalizacja takich zmian - obserwuje się je również, choć znacznie rzadziej, także w okolicach sromu i odbytu. 

Żylaki sromu w ciąży zazwyczaj nie wymagają leczenia i cofają się samoistnie przed porodem. Dają uczucie nabrzmienia wargi sromowej, które zwykle ujawnia się w trakcie wypróżnienia lub pod koniec dnia. Mogą też utrudniać chodzenie, siedzenie, a także wywoływać ból. 

Ból i krwawienia mogą powodować żylaki odbytu, które nierzadko wypadają poza kanał odbytu prowadząc do świądu. 

Co robić, gdy pojawią się żylaki? 

Bardzo istotne jest w pierwszej kolejności zgłoszenie swoich obaw lekarzowi prowadzącemu ciążę. Specjalista może zalecić dalszą diagnostykę i np. wizytę u lekarza flebologa, ale też codzienne działania, które pomogą nieco ograniczyć proces ich rozwoju, w tym: 

Ważna też jest troska o sposób odpoczywania - najlepiej z nogami uniesionymi do góry, jeżeli żylaki rozwinęły się na kończynach dolnych. 

Co na żylaki w ciąży? Sposoby leczenia  

Nie zaleca się, by kobieta w ciąży bez konsultacji z lekarzem samodzielnie stosowała preparaty na żylaki. Choć wśród środków, które wykazują dużą skuteczność w walce z objawami towarzyszącymi żylakom wyróżnia się te, zawierające hesperydynę, diosminę albo ruszczyk, to nie zaleca się, by sięgały po nie kobiety ciężarne, z uwagi na brak wiarygodnych badań potwierdzających ich bezpieczeństwo. Standardy bezpieczeństwa dotyczą nie tylko tabletek, ale też maści czy kremów stosowanych miejscowo - substancje mogą przenikać do łożyska. 

Zatem, jak leczyć żylaki w ciąży? Czasem specjaliści stawiają na maści z heparyną - zarówno w przypadku żylaków kończyn dolnych, jak i tych zlokalizowanych, m.in. w okolicach warg sromowych czy odbytu. Substancja ta nie przekracza bariery łożyska, toteż nie powinna w istotny sposób wpływać na rozwój płodu. Zaleca się jednak zachowanie ostrożności. 

Nie oznacza to jednak, że kobieta nie ma żadnych narzędzi do tego, by złagodzić dolegliwości związane z żylakami. Aby zmniejszyć objawy czasem wystarczy zmiana pozycji, uniesienie nóg do góry. Ulgę może przynieść też aktywność fizyczna w wodzie. 

Można też stosować kompresoterapię - wyroby uciskowe, np. pończochy uciskowe, wspierają prawidłową pracę żył. Należy jednak szukać takich, które są przeznaczone dla kobiet w ciąży lub producent nie wskazuje, by ciąża była przeciwwskazaniem do ich noszenia. 

Wszelkie radykalne metody, np. laseroterapia żylaków odbytu, mogą zagrażać ciąży, toteż można je rozważyć dopiero po porodzie. 

Żylaki w ciąży a sposób porodu 

Choć przyszłe mamy mogą obawiać się komplikacji przy porodzie naturalnym z uwagi na obecność żylaków, to jednak nie stanowią one zwykle przeciwwskazania do porodu naturalnego. 

Wiele jednak zależy od ich rozległości - na tej podstawie lekarz szacuje ryzyko ewentualnych powikłań i rekomenduje przeprowadzenie cesarskiego cięcia. Zwykle małe żylaki w obrębie sromu czy odbytu nie powinny zagrażać kobiecie np. intensywnym krwawieniem w trakcie porodu, jednak te większe mogą wywołać już takie objawy. 

W przypadku żylaków nóg zalecane jest przeprowadzenie porodu naturalnego w pończochach uciskowych - powinny one zmniejszyć nacisk na żyły w momencie porodu. Ostatecznie to pacjentka z lekarzem ustala, jak będzie wyglądać zakończenie ciąży. 

Jak zapobiegać żylakom w ciąży? 

Czy można zminimalizować ryzyko wystąpienia dolegliwości towarzyszących żylakom? Tym, co warto zrobić, jest dbałość o codzienny styl życia, tj.: 

U niektórych kobiet po porodzie żylaki powstałe w ciąży ulegają zmniejszeniu, czasem jednak wymagają dalszej diagnostyki i bardziej radykalnych metod leczenia. 

Bibliografia: