Semaglutyd: czym jest, wskazania, działanie, dawkowanie

Semaglutyd (semaglutidum) to innowacyjny analog glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1) stanowiący przełom w terapii cukrzycy typu 2 oraz otyłości. Według badań sekwencja aminokwasów semaglutydu jest w 94% zgodna z naturalnie produkowanym przez organizm GLP-1. Jest to substancja czynna nowej generacji leków inkretynomimetyków, charakteryzująca się przedłużonym czasem działania i wysoką skutecznością w regulacji glikemii oraz redukcji masy ciała.

Wskazania do stosowania semaglutydu

Semaglutyd jest zalecany u dorosłych chorych na cukrzycę typu 2 w celu poprawy kontroli glikemicznej. Reguluje poziom glukozy we krwi. Stosuje się go w cukrzycy typu 2. Może być stosowany w monoterapii u pacjentów nietolerujących metforminy lub gdy metformina jest przeciwwskazana, lub w terapii skojarzonej z innymi lekami przeciwcukrzycowymi, gdy dotychczasowe leczenie nie zapewnia odpowiedniej kontroli glikemicznej.

W niektórych krajach semaglutyd otrzymał również dopuszczenie do stosowania w leczeniu otyłości u dorosłych z BMI ≥30 kg/m² lub BMI ≥27 kg/m² z przynajmniej jednym schorzeniem współistniejącym związanym z nadmierną masą ciała. Dodatkowym efektem stosowania semaglutydu jest redukcja masy ciała.

Mechanizm działania semaglutydu

Semaglutyd to analog glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1). Działa podobnie do naturalnie występującego w organizmie GLP-1. Efekt terapeutyczny związany jest z naśladowaniem glukagonopodobnego peptydu 1, wytwarzanego w przewodzie pokarmowym.

Semaglutyd wykazuje zdolność wiązania z receptorami GLP-1 i aktywuje je, co w przypadku hiperglikemii prowadzi do obniżenia stężenia glukozy we krwi. Dzieje się tak, ponieważ dochodzi do zwiększonego uwalniania insuliny i niższego wydzielania glukagonu.

Poprzez ten mechanizm działania semaglutyd zwiększa zależne od glukozy wydzielanie insuliny, hamuje wydzielanie glukagonu i osłabia motorykę przewodu pokarmowego i opróżnianie żołądka, a tym samym zwiększa uczucia sytości i potrzebę spożycia pokarmu. Semaglutyd zmniejsza masę ciała i masę tłuszczową w wyniku zmniejszenia podaży kalorii, w tym hamowania łaknienia, również na pokarmy wysokotłuszczowe.

Dawkowanie semaglutydu

Początkowa dawka dla zastrzyków wynosi 0,25 mg semaglutydu 1 raz na tydzień. Po 4 tygodniach dawkę zwiększa się do 0,5 mg 1 raz na tydzień. Po co najmniej 4 kolejnych tygodniach stosowania, dawkę leku z semaglutydem można zwiększyć do 1 mg 1 raz na tydzień.

Po upływie 12 tygodni, w razie potrzeby, lekarz może zdecydować o zwiększeniu dawki do 2 mg semaglutydu raz w tygodniu. Maksymalna dawka terapeutyczna wynosi 2 mg raz na tydzień.

Semaglutyd podaje się w postaci iniekcji podskórnej raz w tygodniu, w ten sam dzień tygodnia, o dowolnej porze dnia, niezależnie od posiłków. Można zmieniać dzień podawania dawki tygodniowej, o ile między dawkami minie co najmniej 3 dni. Miejsce iniekcji (udo, ramię lub brzuch) można zmieniać bez konieczności dostosowania dawki.

Szczególne populacje:

• U pacjentów w podeszłym wieku nie jest konieczne dostosowanie dawki
• U pacjentów z łagodną do umiarkowanej niewydolnością nerek nie jest wymagane dostosowanie dawki
• U pacjentów z ciężką niewydolnością nerek doświadczenie kliniczne jest ograniczone

Przeciwwskazania do stosowania semaglutydu

Przeciwwskazaniem do zażywania leków z semaglutydem jest uczulenie na substancję czynną lub którykolwiek składnik preparatu. Semaglutydu nie należy stosować u chorych na cukrzycę typu 1 ani w leczeniu cukrzycowej kwasicy ketonowej. Semaglutyd nie stanowi zamiennika insuliny.

Przeciwwskazaniem jest także ciąża oraz okres karmienia piersią. Dodatkowymi przeciwwskazaniami są wywiad osobisty lub rodzinny w kierunku raka rdzeniastego tarczycy oraz zespół mnogiej neoplazji wewnątrzwydzielniczej typu 2 (MEN 2).

Ostrzeżenia i środki ostrożności przy stosowaniu semaglutydu

Semaglutyd nie powinien być stosowany u pacjentów z cukrzycą typu 1 ani w miejsce insuliny. Istnieją doniesienia o ostrym zapaleniu trzustki u pacjentów przyjmujących semaglutyd, dlatego pacjenci powinni być poinformowani o charakterystycznych objawach ostrego zapalenia trzustki.

Ostrożność powinni zachować też pacjenci zażywający tyroksynę. Przy przyjmowaniu obydwu leków konieczne jest monitorowanie czynności tarczycy. U pacjentów z chorobą nerek w wywiadzie zaleca się ostrożność ze względu na doniesienia o ostrym uszkodzeniu nerek.

Istnieją dane sugerujące zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworów tarczycy u gryzoni, jednakże ich znaczenie dla człowieka nie zostało określone. Pacjenci powinni być poinformowani o objawach mogących wskazywać na nowotwory tarczycy.

Skutki uboczne

Najczęstsze działania niepożądane semaglutydu dotyczą przewodu pokarmowego i zwykle mają charakter przejściowy. Występują głównie na początku leczenia i zmniejszają się wraz z czasem.

Bardzo częste działania niepożądane (≥1/10):

• Nudności, wymioty, biegunka, zaparcia
• Ból brzucha

Częste działania niepożądane (≥1/100 do <1/10):

• Zmniejszenie łaknienia
• Zawroty głowy, ból głowy
• Zmęczenie
• Dyspepsja, zapalenie żołądka
• Choroba refluksowa przełyku
• Wzdęcia
• Bóle brzucha w górnej części
• Reakcje w miejscu wstrzyknięcia

Niezbyt częste działania niepożądane (≥1/1000 do <1/100):

• Hipoglikemia w przypadku stosowania z pochodną sulfonylomocznika lub insuliną
• Zapalenie trzustki
• Zaburzenia smaku
• Zmiany w sercu - tachykardia

Wpływ na prowadzenie pojazdów

Semaglutyd w monoterapii nie powoduje hipoglikemii, dlatego nie powinien wpływać na zdolność prowadzenia pojazdów. Jednak w skojarzeniu z pochodnymi sulfonylomocznika lub insuliną może zwiększać ryzyko hipoglikemii, co może wpływać na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn.

Wpływ na ciążę

W badaniach dotyczących szkodliwego wpływu semaglutydu na reprodukcję królików i małp cynomolgus, stwierdzono zwiększony odsetek poronień i nieznacznie zwiększoną częstość nieprawidłowości rozwoju płodu przy klinicznie istotnej ekspozycji na semaglutyd. Semaglutyd nie powinien być stosowany w czasie ciąży. Kobiety w wieku rozrodczym powinny stosować skuteczną antykoncepcję podczas leczenia semaglutydą.

Jeżeli kobieta planuje zajście w ciążę lub jest w ciąży, leczenie semaglutydą należy przerwać ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w ciąży.

Wpływ na laktację

Nie wiadomo, czy semaglutyd przechodzi do mleka ludzkiego. Ze względu na brak danych dotyczących wpływu na noworodki/niemowlęta karmione piersią, semaglutyd nie powinien być stosowany podczas karmienia piersią. Należy podjąć decyzję o przerwaniu karmienia piersią albo przerwaniu/powstrzymaniu się od terapii semaglutydą.

Interakcje z lekami

Semaglutyd spowalnia opróżnianie żołądka, co może wpływać na wchłanianie doustnie podawanych leków. W badaniach klinicznych semaglutyd nie zmieniał całkowitego wchłaniania badanych doustnie podawanych leków w klinicznie istotny sposób.

Paracetamol: Semaglutyd nie zmienił całkowitego narażenia na paracetamol, jednak zaobserwowano zmniejszenie maksymalnego stężenia o 27% i opóźnienie czasu osiągnięcia maksymalnego stężenia o 1,5 godziny.

Doustne środki antykoncepcyjne: Nie ma klinicznie istotnego wpływu semaglutydu na farmakokinetykę doustnych środków antykoncepcyjnych.

Atorwastatyna: Semaglutyd nie wpływa na farmakokinetykę atorwastatyny.

Metformina: Nie zaobserwowano klinicznie istotnych interakcji między semaglutydą a metforminą.

Warfaryna: Semaglutyd może wpłynąć na wchłanianie warfaryny - zalecane jest częstsze monitorowanie INR na początku terapii semaglutydą.

Interakcja z alkoholem

Nie przeprowadzono specyficznych badań interakcji semaglutydu z alkoholem. Jednak alkohol może wpływać na kontrolę glikemii u chorych na cukrzycę, dlatego zalecana jest ostrożność przy spożywaniu alkoholu podczas terapii semaglutydą.

Inne środki ostrożności

Przed rozpoczęciem leczenia należy wykluczyć obecność raka rdzeniastego tarczycy oraz zespół MEN 2 w wywiadzie osobistym i rodzinnym. Pacjenci powinni być poinformowani o objawach mogących wskazywać na nowotwory tarczycy, takich jak guzek w tarczycy, chrypka, dysfagia lub duszność.

Przechowywanie: Nieużywany lek należy przechowywać w lodówce w temperaturze 2-8°C. Nie zamrażać. Po pierwszym użyciu lek można przechowywać w temperaturze poniżej 30°C lub w lodówce przez maksymalnie 8 tygodni.

Przygotowanie do iniekcji: Przed każdym wstrzyknięciem należy sprawdzić roztwór. Roztwór powinien być przezroczysty i bezbarwny lub lekko żółtawy. Nie stosować, jeśli roztwór jest mętny, odbarwiony lub zawiera cząsteczki stałe.

Monitorowanie: W przypadku objawów ostrego zapalenia trzustki należy natychmiast przerwać leczenie. Jeśli ostre zapalenie trzustki zostanie potwierdzone, nie należy ponownie rozpoczynać leczenia semaglutydą.

Grupy szczególne:

• U pacjentów z niewydolnością wątroby nie przeprowadzono badań - zalecana ostrożność
• U pacjentów starszych powyżej 75 lat doświadczenie jest ograniczone