Selen – właściwości i niedobory. W czym jest?

Selen to niezwykle ważny pierwiastek dla organizmu człowieka. Selen podnosi odporność, zwalcza wolne rodniki. Selen ma też właściwości przeciwzapalne i antynowotworowe. Przyjmujemy go z codzienną dietą, jednak zaleca się jego uzupełnianie, szczególnie palaczom. Polecany na niedobór selenu suplement,  selen organiczny albo preparat w którym połączony jest selen z cynkiem, pozwolą zachować właściwy poziom tego pierwiastka w organizmie.

Selen - pierwiastek

Selen to pierwiastek chemiczny z grupy niemetali, odkryty w 1817 roku. W stanie naturalnym selen występuje jako zanieczyszczenie rud siarczkowych, natomiast pozyskiwany w sposób przemysłowy, jest produktem ubocznym rafinacji rud miedzi i siarki.

Selen znajduje wiele zastosowań: jest między innymi materiałem półprzewodnikowym -  jego związki są stosowane w ogniwach fotowoltaicznych, kserokopiarkach, dawniej także w prostownikach selenowych. Dodawany jest do szkła i stali. Jest silnym środkiem owadobójczym. Natomiast siarczek selenu stosuje się w szamponach przeciwłupieżowych i lekach antygrzybicznych. Selen przede wszystkim  jest jednym z ważnych mikroelementów odpowiedzialnych za funkcjonowanie ludzkiego organizmu.

Czytaj też: Cynk – właściwości. Niedobór i przedawkowanie

Selen – właściwości

Selen pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, jego poziom wpływa na ilość wytwarzanych ciał odpornościowych. Selen wytwarza enzym o nazwie peroksydaza glutationowa, który chroni czerwone krwinki i błony komórkowe przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Selen przed wolnymi rodnikami osłania też serce. Jakie jeszcze właściwości zdrowotne selenu zna medycyna?

• Jest istotny dla prawidłowego działania tarczycy.
• Selen właściwości przeciwzapalne wykorzystuje pomagając zapobiegać reumatoidalnemu zapaleniu stawów.
• Selen działa też kojąco w stanach depresji, stresu i przemęczenia.

Co bardzo ważne – niektóre badania wykazują, iż selen ma właściwości antynowotworowe. W szczególności zmniejszać ma ryzyko nowotworów, które uchodzą za jedne z najbardziej śmiertelnych, a więc: wątroby, prostaty, jelita grubego i płuc. Dostarczanie selenu do organizmu jest szczególnie pożądane u palaczy papierosów, narażonych w większym stopniu na nowotwór płuc. Nie wszystkie badania potwierdzają jednak tak zbawienną rolę selenu w przypadku chorób nowotworowych.

 Czytaj też: Amigdalina (witamina B17) działanie, dawkowanie i właściwości

W czym jest selen – selen w pożywieniu

Dzienna zalecana dawka selenu to 55 mikrogramów u człowieka dorosłego.  Co do zasady, nie powinniśmy zadręczać się  tym, że w naszym organizmie zabraknie selenu. Dostarczamy go bowiem w codziennej diecie. Jakie produkty są bogate w selen?

• mięso i ryby,
• pieczywo,
• nabiał,
• orzechy brazylijskie i włoskie,
• warzywa takie jak groch, fasola, brokuły.

W naturalny sposób otrzymujemy więc selen w pożywieniu. Problem w tym, że polskie gleby są ubogie w selen, dlatego bogactwa tego pierwiastka nie doświadczymy więc w większości produktów rodzimego rolnictwa. Brak selenu w polskich produktach nie jest jednak w Polsce tak dużym problemem, ponieważ na nasze stoły trafia dużo żywności importowanej.

Na niedobór selenu - suplement

Suplementem diety, opracowanym z myślą o osobach, które muszą uzupełniać niedobór selenu w organizmie jest selen organiczny, oparty na drożdżach selenowych. Selen organiczny uzupełnia dietę, pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, pozwala zachować zdrowe włosy i paznokcie, chroni komórki przed stresem oksydacyjnym. Warto również poszukiwać preparatów, w których selen połaczony jest z cynkiem. Taka kompozycja będzie spełniać podobną rolę.

Selen a tarczyca

Niedobór selenu, wraz z niewystarczającą ilością jodu, jest często przyczyną niedoczynności tarczycy. To bardzo poważne zagadnienie, które wymaga konsultacji z lekarzem endokrynologiem. Nie mniej, może się okazać po wizycie u specjalisty, że na niedoczynność tarczycy odpowiednie będzie właśnie posiłkowanie się suplementem selenu. Badania wykazują, że zapewnienie odpowiedniej dawki selenu przywraca właściwe funkcje tarczycy.

Niedobór selenu – objawy

Zdrowy człowiek powinien dziennie przyjmować 55 mikrogramów selenu. To wartość średnia, ponieważ zalecane dawki różnią się w zależności od wieku. Dla niemowląt jest to 15 mikrogramów, dla dzieci do 12 roku życia – 20-30 mikrogramów, dla kobiet w ciąży – 65, dla kobiet karmiących – 75, dla chłopców po 15 roku życia i dorosłych mężczyzn – 70. Wszystko to co poniżej tych norm, oznacza niedobór selenu, objawy czego mogą się unaocznić w zaburzeniach funkcjonowania organizmu.

Niedobór selenu może wpływać na:

• obniżenie odporności,
• nasilenie reumatoidalnego zapalenia stawów,
• niewydolność serca,
• niedoczynność tarczycy.

Przedawkowanie selenu

Przedawkowanie selenu nie jest proste, choćby ze względu na to, że ciężko o nadmiar tego pierwiastka w polskiej żywności. Aby przedawkować selen należałoby się bez umiaru objadać jego suplementami. Uważa się, że górną granicą, jeśli chodzi o ilość selenu, jaka może być dostarczana do organizmu, jest poziom 400 mikrogramów dziennie. Selen w nadmiernej ilości może być trujący. 

Sprawdź też: Inozytol (witamina B8) – działanie, skutki uboczne i wskazania