Ból wątroby w ciąży

Ból wątroby w ciąży może być objawem ostrego ciążowego stłuszczenia wątroby, cholestazy ciążowej lub zespołu HELLP - najpoważniejszego powikłania ciążowego. Sprawdź, co jeszcze może oznaczać ból wątroby w ciąży oraz jak przebiega leczenie chorób manifestujących się w trakcie ciąży.

Zwykło się mówić, że wątroba nie boli. Jest w tym stwierdzeniu wiele prawdy. Wątroba jest bowiem narządem wewnętrznym nieunerwionym czuciowo, więc teoretycznie nie może powodować dolegliwości bólowych. Skąd więc bierze się ból w prawym podżebrzu? Otóż wątroba otoczona jest unerwioną czuciowo błoną surowiczą nazywaną otrzewną. Kiedy narząd pod wpływem różnych czynników ulega powiększeniu, zaczyna rozciągać otaczającą go błonę surowiczą, co powoduje charakterystyczny ból.

Ból wątroby odczuwają bardzo często kobiety w ciąży. Dolegliwość ta jest związana ze zmianami hormonalnymi. Pod wpływem hormonów ciążowych m.in. zwiększa się przepływ krwi przez wątrobę.

Objawy i przyczyny bólu wątroby w ciąży

Ból wątroby w ciąży może mieć związek z chorobami specyficznymi dla ciąży, takimi jak:

ostre ciążowe stłuszczenie wątroby (aflp),
cholestaza ciążowa,
zespół hellp,
niepowściągliwe wymioty ciężarnych.

Jedną z najczęstszych chorób specyficznych dla ciąży jest cholestaza. Istotą choroby jest nieprawidłowy transport żółci związany z niedoborem kwasów żółciowych. Przyczyny cholestazy u kobiet w ciąży nie są do końca znane. Prawdopodobnie choroba rozwija się na skutek zmiany stężenia hormonów, aczkolwiek wśród przyczyn wymienia się także czynniki genetyczne. Cholestaza ciężarnych objawia się świądem występującym na całym ciele i nasilającym się w nocy oraz żółtaczką.

Należy pamiętać, że ból wątroby w ciąży może też być efektem zaostrzenia się choroby istniejącej przed ciążą lub objawem nowopowstałej choroby, która nie ma związku ze stanem błogosławionym. Dlatego lekarz prowadzący powinien zlecić ciężarnej wykonanie badań diagnostycznych w kierunku wirusowego zapalenia wątroby (A, B lub C), toksycznego uszkodzenia wątroby lub innych chorób wątroby i pęcherzyka żółciowego.

Ból wątroby w ciąży po jedzeniu. Czy to zespół HELLP?

Zespół HELLP uchodzi za najpoważniejsze powikłanie ciążowe, będące stanem zagrożenia życia matki i płodu. Charakteryzuje się niską liczbą płytek krwi, hemolizą wewnątrznaczyniową oraz podwyższonym stężeniem enzymów wątrobowych. Etiologia choroby nie jest do końca znana. Jeszcze do niedawna zespół HELLP traktowano jako powikłanie stanu przedrzucawkowego. Obecnie diagnozuje się go także u ciężarnych bez nadciśnienia tętniczego i białkomoczu.

Zespół HELLP początkowo objawia się:

złym samopoczuciem (objawy grypy),
bólem wątroby,
nudnościami i wymiotami,
bólami głowy,
nadciśnieniem tętniczym,
białkomoczem,
obrzękami.

Z czasem pojawiają się bardziej specyficzne objawy, takie jak:

krwawienia z macicy i przewodu pokarmowego,
żółtaczka,
zaburzenia widzenia,
niewydolność nerek,
niewydolność oddechowa.

Kłujący ból wątroby w ciąży związany z AFLP

AFLP rozwija się najczęściej w III trymestrze ciąży. Dotyka jedną na 10 tysięcy ciężarnych. Etiologia choroby nie jest do końca znana, aczkolwiek uznaje się, że dużą rolę odgrywają czynniki genetyczne.

Ostre ciążowe stłuszczenie wątroby rozpoznaje się najczęściej po:

wymiotach,
kłującym bólu wątroby,
wzmożonym pragnieniu,
wielomoczu,
zaburzeniach krzepnięcia krwi,
hipoglikemii,
podwyższonym stężeniu bilirubiny.

Leczenie bólu wątroby w ciąży

Zespół HELLP może doprowadzić do ciężkich powikłań u matki i płodu. W przebiegu choroby u ciężarnej może wystąpić:

krwawienie mózgowe,
udar,
ostra niewydolność nerek,
pęknięcie wątroby.

Wśród powikłań u noworodka wymienia się zahamowanie wzrostu, zespół zaburzeń oddychania. Śmiertelność okołoporodowa noworodków wynosi nawet 60 procent. Kobiety w ciąży z zespołem HELLP wymagają wielospecjalistycznej opieki medycznej, w czasie której wdraża się skomplikowane leczenie zachowawcze (m.in. przetacza się krew) do 34. tygodnia ciąży. Często ciężarne są hospitalizowane na oddziałach intensywnej terapii. Jeśli choroba ma ciężki przebieg, ciążę kończy się przez cesarskie cięcie przed 34. tygodniem.

Ostre ciążowe stłuszczenie wątroby może doprowadzić do encefalopatii (uszkodzenia mózgu). Dlatego jeśli choroba szybko postępuje, konieczne jest przedwczesne rozwiązanie ciąży. W rzadkich przypadkach po porodzie rozwija się przewlekła postać choroby, która może być wskazaniem do przeszczepienia wątroby. Kobiety z cholestazą ciążową zwykle przyjmują kwas ursodeoksycholowy do porodu. Świąd i inne objawy z reguły samoistnie ustępują po rozwiązaniu ciąży.

Autor: Joanna Woźniak

Czytaj też:

Bibliografia:

Szubert S., Wójcicka K., Gaca M., Linke K., Sajdak S., Żółtaczka, jako pierwszy objaw zespołu HELLP – opis przypadku, Ginekologia Polska 2012, 83, 541-544.
Baszczuk A., Szlachtowska E., Kopczyński Z., Laboratoryjna diagnostyka różnicowa zespołu HELLP, Nowiny Lekarskie 2011, 80, 6, 461–468.