Flukonazol

Charakterystyka ogólna

Flukonazol to lek przeciwgrzybiczy należący do grupy triazoli. Jest stosowany w leczeniu i profilaktyce różnych zakażeń grzybiczych, zarówno powierzchownych, jak i układowych. Działa poprzez hamowanie enzymu odpowiedzialnego za syntezę ergosterolu – składnika błony komórkowej grzybów, co prowadzi do ich obumarcia.

Mechanizm działania

Flukonazol działa selektywnie na enzym 14α-demetylazę lanosterolu, który bierze udział w biosyntezie ergosterolu – kluczowego składnika błony komórkowej grzybów. Zaburzenie tej syntezy prowadzi do uszkodzenia błony komórkowej i śmierci komórki grzyba. Lek wykazuje działanie fungistatyczne, a w wyższych stężeniach – fungobójcze.

Wskazania do stosowania

Zakażenia grzybicze:

• Kandydoza pochwy (jednorazowa dawka 150 mg)
• Kandydoza jamy ustnej i przełyku
• Kandydozy układowe (np. kandydemia, zakażenia płuc, dróg moczowych, otrzewnej)
• Kryptokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
• Grzybice skóry (stóp, pachwin, tułowia, paznokci)
• Łupież pstry

Profilaktyka:

• Zapobieganie nawrotom kryptokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych u pacjentów z AIDS
• Profilaktyka kandydozy u pacjentów po przeszczepie szpiku
• Profilaktyka u pacjentów z neutropenią (np. po chemioterapii)

Dawkowanie

Dawkowanie zależy od rodzaju zakażenia, wieku pacjenta oraz odpowiedzi klinicznej:

• Kandydoza pochwy: 150 mg jednorazowo
• Kandydoza jamy ustnej: 50–100 mg raz dziennie przez 7–14 dni
• Kandydoza przełyku: 50–100 mg dziennie przez 14–30 dni
• Kandydozy układowe: 400 mg pierwszego dnia, następnie 200–400 mg dziennie
• Kryptokokoza: 400 mg pierwszego dnia, potem 200–400 mg dziennie przez co najmniej 6–8 tygodni
• Grzybice skóry: 150 mg raz w tygodniu lub 50 mg dziennie przez 2–6 tygodni
• Łupież pstry: 300–400 mg raz w tygodniu przez 1–3 tygodnie lub 50 mg dziennie przez 2–4 tygodnie

Przeciwwskazania

• Nadwrażliwość na flukonazol lub inne pochodne azolowe
• Stosowanie leków wydłużających odstęp QT i metabolizowanych przez CYP3A4 (np. cyzapryd, astemizol, terfenadyna)
• Ciężkie zaburzenia czynności wątroby
• Wystąpienie ciężkich reakcji skórnych po wcześniejszym stosowaniu flukonazolu

Środki ostrożności

• Monitorowanie czynności wątroby i nerek podczas długotrwałego leczenia
• Ostrożność u pacjentów z chorobami serca (ryzyko wydłużenia QT)
• Możliwość interakcji z wieloma lekami (np. warfaryna, fenytoina, cyklosporyna)

Działania niepożądane

Najczęstsze działania niepożądane to:

• Bóle głowy
• Nudności
• Bóle brzucha
• Biegunka

Rzadziej mogą wystąpić:

• Zaburzenia czynności wątroby
• Wysypki skórne
• Reakcje anafilaktyczne

Bardzo rzadko:

• Zespół Stevensa-Johnsona
• Martwica toksyczno-rozpływna naskórka (TEN)

Interakcje

Flukonazol może nasilać działanie leków metabolizowanych przez cytochrom P450 (CYP2C9, CYP2C19, CYP3A4). Wymaga to monitorowania poziomów leków takich jak:

• Warfaryna
• Fenytoina
• Cyklosporyna
• Ryfabutyna
• Takrolimus

Stosowanie w ciąży i laktacji

Nie zaleca się stosowania flukonazolu w ciąży, szczególnie w pierwszym trymestrze, z wyjątkiem sytuacji zagrożenia życia. Lek przenika do mleka matki – decyzję o kontynuacji karmienia należy podjąć indywidualnie, po konsultacji z lekarzem.

Przechowywanie

Lek należy przechowywać w temperaturze poniżej 25°C, w oryginalnym opakowaniu, chronić przed światłem i wilgocią. Przechowywać w miejscu niedostępnym dla dzieci.