Diazepam
Charakterystyka ogólna
Diazepam to lek psychotropowy z grupy benzodiazepin, wykazujący silne działanie przeciwlękowe, uspokajające, nasenne, przeciwdrgawkowe oraz zmniejszające napięcie mięśniowe. Stosowany jest w leczeniu krótkotrwałych stanów lękowych, bezsenności, drgawek, a także w premedykacji przed zabiegami medycznymi. Lek dostępny jest wyłącznie na receptę.
Charakterystyka ogólna
Diazepam to lek psychotropowy z grupy benzodiazepin, wykazujący silne działanie przeciwlękowe, uspokajające, nasenne, przeciwdrgawkowe oraz zmniejszające napięcie mięśniowe. Stosowany jest w leczeniu krótkotrwałych stanów lękowych, bezsenności, drgawek, a także w premedykacji przed zabiegami medycznymi. Lek dostępny jest wyłącznie na receptę.
Mechanizm działania
Diazepam działa poprzez nasilenie aktywności neuroprzekaźnika GABA (kwasu gamma-aminomasłowego) w ośrodkowym układzie nerwowym. GABA działa hamująco na neurony, a diazepam zwiększa jego powinowactwo do receptorów GABA-A, co prowadzi do zmniejszenia pobudliwości neuronów. Efektem jest uspokojenie, zmniejszenie lęku, rozluźnienie mięśni i działanie przeciwdrgawkowe
Wskazania do stosowania
Diazepam stosowany jest w leczeniu wielu stanów klinicznych, w tym:
- Krótkotrwałe leczenie stanów lękowych i napięcia nerwowego
- Bezsenność związana z lękiem
- Premedykacja przed zabiegami chirurgicznymi i diagnostycznymi
- Leczenie objawów odstawienia alkoholu (np. drżenie, pobudzenie, drgawki)
- Leczenie drgawek, w tym stanu padaczkowego
- Leczenie tężca i rzucawki
- Leczenie zwiększonego napięcia mięśniowego (np. w chorobach neurologicznych)
- Leczenie drgawek gorączkowych u dzieci (doodbytniczo)
Dawkowanie
Dawkowanie diazepamu zależy od wskazania, wieku pacjenta, masy ciała oraz drogi podania. Lek może być podawany doustnie, dożylnie, domięśniowo lub doodbytniczo.
Doustnie:
- Stany lękowe: 2–10 mg, 2–4 razy dziennie
- Bezsenność: 5–10 mg przed snem
- Premedykacja: 5–20 mg przed zabiegiem
Dożylnie/domięśniowo:
- Drgawki, stan padaczkowy: 5–10 mg powoli i.v., można powtórzyć po 10–15 minutach
- Premedykacja: 10–20 mg i.m. 30–60 minut przed zabiegiem
Doodbytniczo (np. u dzieci):
- 0,5 mg/kg mc., maksymalnie 10–20 mg
Leczenie diazepamem powinno być możliwie krótkie – zwykle nie dłużej niż 2–4 tygodnie. Odstawianie leku powinno być stopniowe, aby uniknąć objawów odstawiennych.
Przeciwwskazania
- Nadwrażliwość na diazepam lub inne benzodiazepiny
- Miastenia gravis
- Ciężka niewydolność oddechowa
- Zespół bezdechu sennego
- Ciężka niewydolność wątroby
- Uzależnienie od alkoholu lub leków (z wyjątkiem leczenia objawów odstawiennych)
- Ostre zatrucie alkoholem, opioidami lub lekami psychotropowymi
Środki ostrożności
- Ryzyko uzależnienia psychicznego i fizycznego – szczególnie przy długotrwałym stosowaniu
- Tolerancja – zmniejszenie skuteczności leku przy długim stosowaniu
- Ostrożność u osób starszych – zwiększone ryzyko upadków, senności, splątania
- Nie należy nagle przerywać leczenia – ryzyko objawów odstawiennych (lęk, drgawki, bezsenność)
- Unikać spożywania alkoholu – nasila działanie uspokajające
- Nie prowadzić pojazdów ani nie obsługiwać maszyn przez co najmniej 24 godziny po przyjęciu leku
Działania niepożądane
Częste:
- Senność, zmęczenie
- Zawroty głowy
- Osłabienie mięśni
- Zaburzenia koordynacji
- Zaburzenia pamięci
Rzadziej:
- Splątanie, depresja
- Reakcje paradoksalne (pobudzenie, agresja, halucynacje)
- Nudności, suchość w ustach
- Wysypki skórne
Przy długotrwałym stosowaniu:
- Uzależnienie
- Tolerancja
- Objawy odstawienne (drażliwość, bezsenność, drgawki)
Interakcje
- Alkohol i inne leki działające depresyjnie na OUN (opioidy, neuroleptyki, leki nasenne) – nasilone działanie uspokajające
- Inhibitory CYP3A4 (np. ketokonazol, erytromycyna) – zwiększenie stężenia diazepamu
- Induktory CYP3A4 (np. karbamazepina, ryfampicyna) – osłabienie działania diazepamu
- Leki zwiotczające mięśnie – nasilenie działania
Stosowanie w ciąży i laktacji
Diazepam przenika przez łożysko i do mleka matki. Stosowanie w ciąży, zwłaszcza w I i III trymestrze, może prowadzić do wad rozwojowych, depresji oddechowej i zespołu wiotkiego dziecka. W okresie karmienia piersią stosowanie jest przeciwwskazane.
Przechowywanie
- Przechowywać w temperaturze poniżej 25°C
- Chronić przed światłem i wilgocią
- Przechowywać w miejscu niedostępnym dla dzieci
- Nie stosować po upływie terminu ważności