Chlorek wapnia

Charakterystyka ogólna

Chlorek wapnia (Calcium chloridum) to nieorganiczny związek chemiczny, który pełni istotną rolę w medycynie jako środek uzupełniający niedobory wapnia oraz jako antidotum w niektórych zatruciach. Występuje w postaci roztworów do wstrzykiwań, syropów oraz tabletek. Wapń jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu – uczestniczy w przewodnictwie nerwowym, skurczu mięśni, krzepnięciu krwi oraz wielu procesach enzymatycznych.

Mechanizm działania

Chlorek wapnia dostarcza jonów wapnia, które są niezbędne do wielu procesów fizjologicznych. Wapń:

• stabilizuje błony komórkowe,
• uczestniczy w przewodnictwie nerwowym i skurczu mięśni,
• bierze udział w procesie krzepnięcia krwi,
• wspomaga działanie enzymów i hormonów,
• wpływa na przepuszczalność naczyń krwionośnych i działa przeciwobrzękowo.

W przypadku niedoboru wapnia (hipokalcemii) jego uzupełnienie może zapobiec poważnym zaburzeniom, takim jak tężyczka, zaburzenia rytmu serca czy drgawki.

Wskazania do stosowania

Chlorek wapnia stosuje się w leczeniu i profilaktyce stanów związanych z niedoborem wapnia oraz w sytuacjach nagłych, takich jak:

• hipokalcemia (niedobór wapnia we krwi),
• hiperkaliemia (nadmiar potasu we krwi),
• zatrucia związkami fluoru, szczawianami, siarczanem magnezu,
• zatrucia antagonistami kanałów wapniowych (np. werapamil, diltiazem),
• resuscytacja krążeniowo-oddechowa (np. w przypadku zatrzymania akcji serca),
• stany zapalne i obrzęki (działanie wspomagające),
• wspomagająco w leczeniu osteoporozy i krzywicy.

Dawkowanie

Dawkowanie chlorku wapnia zależy od drogi podania, wieku pacjenta, stanu klinicznego oraz wskazania:

Dożylnie (i.v.):

• Dorośli: zazwyczaj 2,25–4,5 mmol wapnia jednorazowo, w powolnym wlewie lub bolusie.
• Dzieci: dawka ustalana indywidualnie, zwykle 0,2–0,5 ml/kg mc. roztworu 10% (maks. 10 ml).

Doustnie (p.o.):

• Dorośli: 500–2000 mg wapnia dziennie (w leczeniu osteoporozy, niedoborów).
• Dzieci: dawki dostosowane do wieku i masy ciała.

Po podaniu dożylnym pacjent powinien pozostać w pozycji leżącej przez kilka minut. Szybkie podanie może prowadzić do działań niepożądanych, takich jak arytmie.

Przeciwwskazania

Stosowanie chlorku wapnia jest przeciwwskazane w następujących sytuacjach:

• nadwrażliwość na wapń lub inne składniki preparatu,
• hiperkalcemia (zbyt wysokie stężenie wapnia we krwi),
• hiperkalciuria (zwiększone wydalanie wapnia z moczem),
• ciężka niewydolność nerek, kamica nerkowa,
• migotanie komór,
• jednoczesne stosowanie glikozydów nasercowych (np. digoksyna) – ryzyko arytmii.

Środki ostrożności

• Ostrożność u pacjentów z niskim ciśnieniem tętniczym – lek może powodować jego dalszy spadek.
• Ryzyko hiperkalcemii przy zbyt dużych dawkach lub zbyt szybkim podaniu.
• Nie zaleca się doustnego stosowania u niemowląt – ryzyko podrażnienia przewodu pokarmowego.
• Nie podawać donaczyniowo w okolice głowy – ryzyko martwicy tkanek.
• Monitorowanie poziomu wapnia we krwi podczas długotrwałego leczenia.

Działania niepożądane

Jak każdy lek, chlorek wapnia może powodować działania niepożądane:

Częste:

• uczucie gorąca,
• zaczerwienienie twarzy,
• nudności, wymioty,
• metaliczny smak w ustach.

Rzadziej:

• zaburzenia rytmu serca,
• spadek ciśnienia tętniczego,
• osłabienie mięśni,
• zaparcia,
• nadmierne pragnienie, częste oddawanie moczu,
• powstawanie kamieni nerkowych.

Przedawkowanie:

• hiperkalcemia,
• śpiączka,
• zaburzenia psychiczne,
• zatrzymanie akcji serca.

Interakcje

• Nie należy łączyć z glikozydami nasercowymi (np. digoksyna) – ryzyko ciężkich arytmii.
• Może osłabiać działanie niektórych antybiotyków (np. tetracyklin).
• Może nasilać działanie leków moczopędnych oszczędzających wapń.
• Interakcje z witaminą D – zwiększone wchłanianie wapnia.

Stosowanie w ciąży i laktacji

• W ciąży: stosowanie możliwe tylko w sytuacjach, gdy korzyści przewyższają ryzyko. Wapń przenika przez łożysko.
• W okresie karmienia piersią: możliwe stosowanie po konsultacji z lekarzem – wapń przenika do mleka matki.

Przechowywanie

• Przechowywać w temperaturze poniżej 25°C.
• Chronić przed światłem i wilgocią.
• Przechowywać w miejscu niedostępnym dla dzieci.
• Nie stosować po upływie terminu ważności.