Nerwica serca, zwana także zespołem Da Costy, to zaburzenie psychiczne objawiające się dolegliwościami ze strony układu sercowo-naczyniowego. Często mylona z poważnymi chorobami serca. Może znacząco negatywnie wpływać na jakość życia.
Co to jest nerwica serca, jak ją zdefiniować?
Nerwica serca, znana także jako zespół Da Costy lub dystonia neurowegetatywna to zespół objawów przypominających chorobę serca, który w rzeczywistości stanowi manifestację zaburzeń lękowych. W nomenklaturze medycznej pierwszy raz pojawiła się w XIX wieku pod nazwą irritable heart. Nie jest to schorzenie o podłożu kardiologicznym, a rodzaj zaburzenia psychicznego dającego objawy somatyczne ze strony układu sercowo-naczyniowego.
Nerwica serca często mylona jest z zawałem i arytmią, co prowadzi do niepokoju pacjentów, ataków lęku i częstych wizyt u lekarza. Należy pamiętać, że przyczyny nerwicy serca są złożone i mogą obejmować czynniki biologiczne oraz psychospołeczne, takie jak przewlekły stres, traumatyczne przeżycia czy genetyczna podatność na zaburzenia lękowe.
Jakie objawy daje nerwica serca?
Objawy nerwicy serca mogą być bardzo podobne do tych występujących w chorobach serca, co często prowadzi do obaw o własne zdrowie i życie. Warto podkreślić, że objawy te mają podłoże psychogenne, a nie kardiologiczne. Do najczęstszych objawów nerwicy serca należą:
- ból w klatce piersiowej – zwykle opisywany jako kłucie lub ucisk w okolicy serca,
- kołatanie serca – odczuwanie przyspieszonego lub nieregularnego bicia serca,
- duszność – uczucie braku powietrza lub trudności w oddychaniu,
- zawroty głowy i osłabienie,
- uczucie lęku i niepokoju, często związane z obawą o własne życie,
- nadmierna potliwość,
- suchość w jamie ustnej,
- tzw. gula w gardle,
- zawroty głowy,
- nudności lub dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
Co więcej, objawy te często pojawiają się nagle, w sytuacjach stresowych lub bez wyraźnej przyczyny, co dodatkowo potęguje niepokój pacjenta.
Jak odróżnić nerwicę serca od zawału?
Odróżnienie nerwicy serca od zawału może być trudne, zwłaszcza dla osoby doświadczającej tych objawów po raz pierwszy. Istotne jest, aby zwrócić uwagę na pewne charakterystyczne cechy. Ból w klatce piersiowej przy nerwicy serca często ma charakter kłujący, jest zlokalizowany w jednym miejscu i nie promieniuje. Natomiast ból zawałowy zwykle jest silniejszy, rozlany, może promieniować do lewego ramienia, żuchwy lub pleców. Warto zaznaczyć, że ból przy nerwicy serca często pojawia się w sytuacjach stresowych i może ustępować po zastosowaniu technik relaksacyjnych, podczas gdy ból zawałowy zwykle nie ustępuje po odpoczynku.
Z kolei przy zawale często występują dodatkowe objawy, takie jak zimne poty, bladość skóry czy silne osłabienie. Nerwica serca rzadko powoduje tak nasilone objawy ogólnoustrojowe. Należy pamiętać, że w przypadku wątpliwości zawsze należy skonsultować się z lekarzem lub wezwać pomoc medyczną, gdyż tylko specjalista może jednoznacznie wykluczyć poważne schorzenie kardiologiczne.
Czy nerwica serca oznacza arytmię?
Nerwica serca nie jest równoznaczna z arytmią, choć może powodować objawy przypominające zaburzenia rytmu serca. Arytmia to rzeczywiste zaburzenie pracy serca, polegające na nieprawidłowym rytmie lub częstości jego skurczów. Przy nerwicy serca pacjent może odczuwać kołatanie serca lub wrażenie nieregularnego bicia, jednak w badaniach diagnostycznych, takich jak EKG, zazwyczaj nie stwierdza się rzeczywistych zaburzeń rytmu.
Co więcej, przyspieszone bicie serca w nerwicy jest często wynikiem aktywacji układu współczulnego w reakcji na stres lub lęk. Z tego względu objawy te ustępują, gdy pacjent się uspokoi. Natomiast prawdziwa arytmia jest niezależna od stanu emocjonalnego i wymaga odpowiedniego leczenia kardiologicznego. Warto dodać, że niektóre osoby z nerwicą serca mogą być bardziej wrażliwe na naturalne, fizjologiczne zmiany rytmu serca, interpretując je jako nieprawidłowości, co dodatkowo nasila lęk i objawy nerwicowe.
Jakie badania wykonać?
W przypadku podejrzenia nerwicy serca, warto przeprowadzić szereg badań, które pozwolą wykluczyć rzeczywiste schorzenia kardiologiczne. Podstawowym badaniem jest elektrokardiogram (EKG), które pozwala ocenić rytm i pracę serca. W tym przypadku EKG u osoby z nerwicą serca zwykle nie wykazuje istotnych nieprawidłowości. Kolejnym ważnym badaniem jest echokardiografia (ECHO serca), umożliwiająca ocenę struktury i funkcji serca.
Warto wspomnieć również o całodobowym monitorowaniu EKG (Holter EKG), które może pomóc w wykryciu ewentualnych zaburzeń rytmu serca występujących okresowo. Istotne jest, aby wykonać podstawowe badania krwi, w tym oznaczenie poziomu elektrolitów i hormonów tarczycy, gdyż ich zaburzenia mogą powodować objawy podobne do nerwicy serca. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić wykonanie próby wysiłkowej, aby ocenić reakcję serca na wysiłek fizyczny. Jeśli wszystkie te badania nie wykażą nieprawidłowości, a objawy utrzymują się, wskazana może być konsultacja psychologiczna lub psychiatryczna w celu dalszej diagnostyki zaburzeń lękowych.
Jak leczyć nerwicę serca?
Leczenie nerwicy serca wymaga kompleksowego podejścia, łączącego metody psychoterapeutyczne z ewentualną farmakoterapią. Podstawową metodą leczenia jest psychoterapia, szczególnie skuteczna w nurcie poznawczo-behawioralnym. Pomaga ona pacjentom zrozumieć mechanizmy powstawania lęku i nauczyć się technik radzenia sobie ze stresem. Warto podkreślić, że regularna praktyka technik relaksacyjnych, takich jak medytacja czy ćwiczenia oddechowe, może znacząco zmniejszyć częstotliwość i nasilenie objawów.
W niektórych przypadkach lekarz może zalecić farmakoterapię, najczęściej stosując leki przeciwdepresyjne i o działaniu przeciwlękowym. Coraz rzadziej stosuje się leki z grupy benzodiazepin. W politerapii wykorzystywane bywają też beta blokery. Należy pamiętać, że leki te powinny być stosowane pod ścisłą kontrolą lekarza i zwykle jako uzupełnienie psychoterapii.
Istotne jest, aby pacjent wprowadził zmiany w stylu życia, takie jak regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta i dbanie o odpowiednią ilość snu. Ograniczenie lub eliminacja używek, takich jak kofeina czy alkohol, może przynieść znaczną poprawę. Leczenie nerwicy serca to proces długotrwały, wymagający cierpliwości i zaangażowania pacjenta, ale przy odpowiednim podejściu może prowadzić do całkowitego ustąpienia objawów i znacznej poprawy jakości życia.
Czy nerwica serca jest niebezpieczna?
Choć nerwica serca sama w sobie nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia, nie należy jej lekceważyć. Warto podkreślić, że długotrwałe i nieleczone zaburzenia lękowe mogą znacząco obniżyć jakość życia pacjenta i prowadzić do rozwoju innych problemów zdrowotnych. Częste ataki paniki i ciągły lęk mogą prowadzić do izolacji społecznej, problemów w pracy czy relacjach osobistych.
Co więcej, przewlekły stres związany z nerwicą serca może negatywnie wpływać na układ sercowo-naczyniowy, zwiększając ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego czy innych schorzeń kardiologicznych.
Osoby cierpiące na nerwicę serca są bardziej narażone na rozwój depresji oraz uzależnień, np. od alkoholu czy leków uspokajających. Z tego względu bardzo ważne jest, aby nie bagatelizować objawów i szukać profesjonalnej pomocy. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą zapobiec rozwojowi poważniejszych problemów zdrowotnych i znacząco poprawić funkcjonowanie pacjenta w codziennym życiu.
Bibliografia
Gałecki P. Szulc A, Psychiatria, Urban & Partner Wrocław 2018 (1) ISBN: 9788365835901
Kokoszka A. Zaburzenia nerwicowe. Postępowanie w praktyce ogólnolekarskiej, MP 1998 (1) Kraków ISBN: 8386657375
Leder S. Psychoterapia, Psychiatria społeczna, Polskie Towarzystwo Psychiatryczne 2000 (1) Kraków, ISBN: 8386826606
Podziel się artykułem ze znajomymi
