Kołatanie serca świadczyć może o ciężkiej arytmii lub niewydolności serca. Ale może też być objawem psychosomatycznym – odpowiedzią na silny stres i napady lęku. Uczuciu palpitacji towarzyszyć może szereg dodatkowych symptomów, które ułatwiają diagnozę. W każdym przypadku objawy i przyczyny kołatania serca powinny być dokładanie zbadane.
Co to jest kołatanie serca?
Kołatanie serca nie jest terminem stricte medycznym. Określenie to często pada w gabinetach lekarskich w trakcie wywiadu medycznego. Pacjenci określają nim subiektywne uczucie szybkiej, silnej i często niemiarowej pracy serca. Stosują przy tym bardzo różne określenia – drżenie serca, dygotanie, dudnienie, palpitacja. Objaw ten wywołuje najczęściej silny niepokój.
Opisywana dolegliwość może świadczyć o chorobach układu krążenia takich jak: arytmie, kardiomiopatie, wady zastawek i inne.
Uczucie kołatanie serca może też być reakcją o charakterze nerwicowym, następstwem stanów lękowych, efektem silnego stresu.
Jest to także często efekt pobudzenia wywołany substancjami psychoaktywnymi, duża ilością kofeiny, alkoholem.
Ze względu na możliwe podłoże oraz konsekwencje, powtarzające się, nawracające przypadki kołatania serca powinny być skonsultowane z lekarzem kardiologiem.
Czy palpitacja serca oznacza jego chorobę?
U zdrowej osoby serce bije równomiernie, z częstotliwością od 60 do 100 uderzeń na minutę, i zazwyczaj nie jesteśmy świadomi jego pracy. W pewnych sytuacjach, na przykład podczas snu, rytm serca może spadać poniżej 60 uderzeń na minutę i stan taki określa się jako bradykardię. Z kolei, gdy serce bije szybciej niż 100 uderzeń na minutę, mówimy o tachykardii, która powoduje uczucie palpitacji.
Przyczyny kołatania serca najczęściej kojarzone są z chorobami kardiologicznymi, dzieje się tak zwłaszcza wtedy, kiedy uczuciu kołatania, drżenia serca, towarzyszy niemiarowość, czyli uczucie nieregularnego bicia serca.
- Wśród chorób układu krążenia, które najczęściej wywołują niemiarowość są arytmie takie jak: migotanie przedsionków, częstoskurcz nadkomorowy i komorowy.
- Kolejną jest choroba wieńcowa. Zwężenie tętnic wieńcowych zmniejsza dopływ krwi do mięśnia sercowego, co może powodować kołatanie serca, szczególnie podczas wysiłku fizycznego lub tuż po jego zakończeniu.
- Niewydolność serca oznacza jego nieefektywną pracę, podczas której nie zostaje wyrzucona na obwód ilość krwi niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Nieregularne bicie serca może być wówczas mechanizmem kompensacyjnym.
- Przyczyną palpitacji serca są także wady zastawek – zwężenie zastawki aortalnej, niedomykalność zastawki mitralnej.
- Choroby mięśnia sercowego, takie jak kardiomiopatia rozstrzeniowa lub przerostowa, mogą prowadzić do nieregularnych rytmów serca.
- Impulsy pobudzające serce do nieregularnej pracy mogą mieć swoje źródło w samym mięśniu sercowym. Tak dzieje się w przypadku zespołu preekscytacji. Zaburzenia przewodzenia impulsów elektrycznych w sercu mogą wówczas prowadzić do tachykardii.
Jakie są inne przyczyny kołatania serca?
Palpitacje serca mogą być wynikiem schorzeń, które nie są bezpośrednio związane z chorobami mięśnia serca i układem bodźcoprzewodzącym.
Wśród przyczyn kołatania serca warto wymienić jeszcze takie jak:
- nadczynność tarczycy – jej hormony uwrażliwiają komórki mięśnia sercowego (kardiomiocyty) na działanie adrenaliny i noradrenaliny. Dlatego też serce bije mocniej i częściej.
- guz chromochłonny nadnerczy – wydziela ektopowo (miejscowo) adrenalinę; hormon ten dociera do serca i wpływa na jego pracę, przyspiesza i wzmacnia ją.
- nadczynność i niedoczynność nadnerczy,
- choroby nerek – ich niewydolność może prowadzić do zaburzeń rytmu serca,
- wahania mikroelementów w surowicy krwi – sodu, potasu, wapnia i magnezu – spadek lub wzrost stężenia wywołuje groźne arytmie,
- silne pobudzenie nerwowe, stres, napady lęku – stan taki określa się jako nerwicę serca,
- wysiłek fizyczny – podczas trwania i po jego zaprzestaniu,
- spożycie kawy, narkotyków, nikotyny, często po alkoholu w wyniku odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych
- hipoglikemia – niski poziom cukru we krwi stymuluje nadnercza do wyrzuty hormonów, które przyspieszają pracę serca,
- menopauza – zmniejszenie stężenia estrogenów nasila reakcję na działanie katecholamin na komórki mięśnia sercowego, co indukuje tachykardię.
Jakie mogą być dodatkowe objawy kołatania serca?
Kołatanie serca odczuwane jest przez pacjenta nie tylko jako szybkie bicie serca, ale także mocne, często niemiarowe. W trakcie wywiadu medycznego często pada stwierdzenie „serce wali jak młotem”, „serce chce wyskoczyć z klatki piersiowej”.
Pacjenci uskarżający się na kołatanie serca często mówią, że słyszą jego pracę. Towarzyszyć temu mogą inne objawy, wśród których wymienia się:
- ból w klatce piersiowej, promieniujący do barku i szczęki – wtedy wskazywać może na przyczyny kardiologiczne,
- duszności, spłycony oddech – tu również należy rozważyć przyczyny zależne od kondycji układu krążenia,
- uczucie lęku, napady paniki – mogą zarówno wywoływać tachykardię jak i być jej przyczyną (nerwica serca),
- podwyższone ciśnienie krwi – mogą towarzyszyć mu szumy uszne, mroczki przed oczami,
- zawroty głowy, nudności,
- zaczerwienienie skóry,
- osłabienie, drżenie kończyn,
- odczucie silnego zmęczenia, wyczerpania.
Wystąpienie tego typu objawów to wskazanie do tego, by jak najszybciej skorzystać z pomocy lekarskiej.
Kołatanie serca w nocy – co może oznaczać?
Kołatanie serca bardzo często odczuwane jest przez pacjentów w nocy, czyli wtedy, kiedy teoretycznie jego bicie powinno być najwolniejsze i najspokojniejsze. Przyczyną obiektywną może być faktycznie występujące zaburzenie czynności serca, związane z określoną chorobą. Często jednak tego typu nocne epizody mają bezpośredni lub pośredni związek ze sferą emocjonalną. Nocne kołatanie serca często dopada osoby cierpiące na bezsenność o podłożu lękowym.
W takiej sytuacji brak możliwości zaśnięcia często idzie w parze ze wzmożonym wsłuchiwaniem się w sygnały płynące z własnego organizmu i przetwarzaniem wszelkich bodźców w niekorzystny sposób. Stąd już tylko jeden krok do nerwicy serca. Istnieje też szereg chorób pozornie niezwiązanych z pracą serca, które w pewnych okolicznościach mogą wywoływać obiektywne lub subiektywne kołatanie, i które często objawiają się w nocy. Należy do nich między innymi refluks żołądkowo-jelitowy.
Jakie badania wykonuje się przy kołataniu serca?
Diagnostyka kołatania serca obejmuje szereg badań laboratoryjnych oraz dodatkowe badania obrazowe i elektrofizjologiczne.
Serię badań rozpoczyna się najczęściej od wykonania EKG oraz podstawowych badań biochemicznych takich jak:
- morfologia krwi – może wykluczyć lub potwierdzić anemię,
- elektrolity (potas, wapń, sód i magnez) – wykluczy zaburzenia elektrolitowe jako przyczynę arytmii i kołatania serca,
- hormony tarczycy – TSH i FT3 – wykluczą nadczynność tarczycy,
- kreatynina – w kierunku wykluczenia niewydolności nerek,
- troponiny sercowe – białka, które wydzielane są z uszkodzonych kardiomiocytów w trakcie zawału mięśnia serca,
- poziom glukozy.
Wśród badań diagnostycznych jako warte wykonania uważa się:
- EKG – badanie elektrofizjologiczne, rejestruje aktywność elektryczną serca, pomaga w diagnozie arytmii oraz innych zaburzeń rytmu serca,
- Holter – monitoruje aktywność serca w okresie co najmniej 24 godzin,
- USG serca – pozwala ocenić struktury mięśnia sercowego.
Jak leczyć kołatanie serca?
Ze względu na potoczny charakter terminu „kołatanie serca” oraz rozległość faktycznych dolegliwości stojących za tego typu objawami, nie sposób odpowiedzieć wprost na pytanie o sposób leczenia palpitacji. W przypadku schorzeń i zaburzeń układu sercowo-naczyniowego, stosuje się adekwatne leczenie kardiologiczne, metodami farmakologicznymi oraz inwazyjnymi (m.in. poprzez zabieg ablacji serca, wykonywany przy różnego rodzaju arytmiach).
Tachykardię i arytmie leczy się przy pomocy leków należących do grupy beta-blokerów i przeciwarytmicznych. Leki te spowalaniają pracę serca, umiarawiają ją i zmniejszają siłę skurczów serca oraz ich częstość.
Jeśli kołatanie serca ma podłoże nerwowe, remedium są środki obniżające poziom lęku oraz mające działanie antydepresyjne, a także zaawansowana psychoterapia. W wielu innych sytuacjach, kołataniu serca można przeciwdziałać modyfikując życiowe zwyczaje, a więc redukując poziom stresu, obniżając przeciążenia organizmu wynikające z wysiłku fizycznego, rezygnując z używek, czy zmieniając dietę.
Kołatanie serca – kiedy jest niebezpieczne, co robić, kiedy wezwać pomoc?
Kołatanie serca współwystępujące z intensywnym, uciskającym bólem w klatce piersiowej, który promieniuje do szyi, żuchwy, lewego ramienia lub nadbrzusza, wymaga pilnego wezwania karetki pogotowia ratunkowego. Szczególnie istotne jest to, jeśli objawy te pojawiły się podczas wysiłku fizycznego i nie ustępują w ciągu 5 minut po podaniu nitrogliceryny podjęzykowo. W takiej sytuacji istnieje podejrzenie wystąpienia zawału serca, co wymaga natychmiastowej interwencji medycznej w celu zapobieżenia poważnym komplikacjom sercowym.
Kołatanie serca u osób z cukrzycą może być objawem hipoglikemii, czyli spadku poziomu glukozy we krwi. Hipoglikemia jest poważnym stanem wymagającym natychmiastowego działania, ponieważ może prowadzić do różnorodnych objawów, w tym bólu głowy, uczucia zmęczenia, nadmiernego pocenia się, drżenia rąk oraz uczucia głodu. W skrajnych przypadkach hipoglikemia może prowadzić do utraty przytomności i wystąpienia śpiączki cukrzycowej. Jeżeli pacjent jest przytomny, doraźnie należy podać osłodzony napój i wezwać pomoc.
Źródła:
- Beata Średniawa, Zbigniew Kalarus, Aktualna klasyfikacja migotania przedsionków i leczenie różnych jego postaci, Medycyna po dyplomie 2012/06
- Nerwica lękowa - National Health Service, www.nhs.uk
- Rafał Gołdyn, Choroba wieńcowa – przyczyny, czynniki ryzyka, leczenie farmakologiczne i inwazyjne, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych
Podziel się artykułem ze znajomymi
.jpg?1555323412226)
