Migotanie przedsionków - co to jest i jakie są objawy?

Migotanie przedsionków jest niezwykle często występującą arytmią serca. Objawy migotania przedsionków są jednak mało charakterystyczne, przypominające inne schorzenia. Łatwo je zlekceważyć, co może mieć tragiczne skutki. Zaburzenie to należy do głównych czynników ryzyka udarów mózgu.

Co to jest migotanie przedsionków

Migotanie przedsionków (ang. atrial fibrillation, w skrócie AF) jest jednym z najczęściej występujących zaburzenień pracy serca. Istotą tego typu arytmii jest przyspieszona i chaotyczna praca przedsionków, zmniejszająca w konsekwencji pompowanie krwi do serca i powodująca nieregularną akcję jego komór. W zależności od długości trwania objawów wyróżniamy:

• napadowe migotanie przedsionków - trwające do 7 dni, ustępujące samoistnie;
• przetrwałe migotanie przedsionków – powyżej 7 dni (długotrwale przetrwałe – powyżej 1 roku);
• utrwalone migotanie przedsionków – trwałe, nie poddające się umiarowieniu.
  
  

Migotanie przedsionków prowadzi do zaburzenia przepływu krwi i powstawania skrzepów, co w przypadku przedostania się jednego z nich do mózgu, grozi udarem. Mimo to, choroba bywa lekceważona i jako taka często jest nie rozpoznawana oraz nieleczona. Ma to związek między innym z charakterem objawów – znikomych lub mało charakterystycznych.

Epidemiologia migotania przedsionków

Na całym świecie na migotanie przedsionków cierpi ponad 30 milionów ludzi, z czego większość w krajach rozwiniętych. Statystyki wciąż rosną, szacuje się w samej tylko Europie w 2030 roku dotkniętych nim będzie nawet 17 milionów osób, a więc około 2,5 procent całej populacji Starego Kontynentu. Nadreprezentacja przypadków AF w krajach zachodnich związana jest ze znaczącym wydłużeniem się życia. Zagrożenie wystąpieniem AF rośnie bowiem wraz z wiekiem.

W grupie powyżej 20 lat, odsetek chorych wynosi ok. 3 procent, zaś w populacji 80+ aż 8 procent. Czynnikiem zwiększającym ryzyko jest też płeć – częściej z migotaniem przedsionków zmagają się mężczyźni. Co ważne, migotanie przedsionków rzadziej jest samodzielnym schorzeniem, a częściej dolegliwością współtowarzyszącą innym zaburzeniom i chorobom.

Objawy migotania przedsionków

Typowe objawy migotania przedsionków nie są charakterystyczne i łatwo je pomylić z symptomami zawału, dusznicy bolesnej, innych arytmii, nerwicy serca, a nawet dolegliwości żołądkowo-jelitowych czy zwykłej utraty kondycji. Należą do nich między innymi:

• ból w klatce piersiowej,
• uczucie duszności,
• kołatanie serca,
• zawroty głowy,
• nudności, wymioty,
• uczucie lęku,
• męczliwość, potliwość.
  
  

Do najcięższych objawów, tudzież powikłań, należą zaburzenia potencjalnie śmiertelne:

• powikłania zakrzepowo-zatorowe, w tym udar niedokrwienny mózgu,
• zaostrzenie niewydolności serca.
  
  

Przyczyny migotania przedsionków

Migotanie przedsionków powodowane jest przez mechanizm microentery ­– małych fal nawrotnych, będący jednym z zaburzeń przewodzenia impulsów elektrycznych w sercu. Zazwyczaj dzieje się tak na skutek uszkodzeń i dysfunkcji powodowanych przez inne schorzenia układu krążenia. Najczęstsze czynniki predestynujące oraz bezpośrednie przyczyny migotania przedsionków to:

• nadciśnienie tętnicze,
• choroba wieńcowa,
• niedomykalność zastawki mitralnej,
• niewydolność serca,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• zapalenie osierdzia,
• nowotwory serca,
• zatory płucne,
• zatrucia toksynami,
• nadczynność tarczycy,
• otyłość.
  
  

Leczenie migotania przedsionków

Leczenie migotania przedsionków odbywać może się wielotorowo – wybór metody w dużej mierze zależy od częstotliwości, długości, charakteru oraz intensywności kolejnych epizodów AF. Postępowanie w przypadku migotania przedsionków można podzielić na:

• leczenie farmakologiczne za pomocą leków kontrolujących częstotliwość rytmu komór serca, do których zaliczamy następujące środki:
  • niedyhydropidynowi antagoniści wapnia: werapamil, diltiazem,
  • beta-blokery: np. metoprolol,
  • digoksyna;
    
    
• leczenie farmakologiczne lekami antyarytmicznymi, służącymi do zmniejszania objawów arytmii, takimi jak:
  • flekainid,
  • propafenon,
  • sotalol,
  • amiodaron;
    
    
• kardiowersja elektryczna – przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym zabieg przywracania prawidłowego rytmu serca za pomocą impulsów elektrycznych;
• ablacja serca – zabieg kardiochirurgiczny, polegający na wypaleniu miejsc arytmii za pomocą prądu (elektrokoagulacja).
  
  

Dieta przy migotaniu przedsionków

Migotaniu przedsionków zapobiegać można też za pomocą odpowiedniej diety, z której eliminujemy składniki rozregulowujące pracę serca, a także zwiększające ryzyko zapadnięcia na jedną z chorób sprzyjających wystąpieniu arytmii. Lista produktów zakazanych albo niewskazanych zawiera między innymi:

• tłuste mięsa, wędliny i ryby, w tym wołowinę, wieprzowinę, baraninę, kiełbasy, parówki, pasztety;
• produkty wędzone i konserwowane;
• nasycone tłuszcze zwierzęce;
• sól, pieprz, musztarda, majonez;
• produkty cukiernicze i słodycze;
• kawa, alkohol, papierosy.
  
  

Zamiast tego, do diety włączamy potrawy, których składniki (np. kwasy omega 3, potas) stabilizują na pracę serca, takie jak owoce morze, owoce cytrusowe, orzechy. Tłuszcze zwierzęce należy zastąpić roślinnymi, np. olejem słonecznikowym lub oliwą z oliwek.

Autor: Piotr Brzózka

Czytaj też:

• Kołatanie serca - przyczyny, objawy. Jak je leczyć?
• Pierwsza pomoc przy zawale. Co należy zrobić?
• Zawał serca - jakie są objawy? Przyczyny i leczenie
  
  

Źródła:

• Beata Średniawa, Zbigniew Kalarus, Aktualna klasyfikacja migotania przedsionków i leczenie różnych jego postaci, Medycyna po dyplomie 2012/06
• Paulus Kirchhof, Wytyczne ESC dotyczące leczenia migotania przedsionków w 2016 roku, opracowane we współpracy z EACTS, Kardiologia Polska 2016; 74, 12