Plamy na dłoniach przyjmują wiele odcieni (od brązowych po białe) i mogą pojawiać się z różnych przyczyn. Najczęstszą są niegroźne zaburzenia funkcjonowania melanocytów, alergie kontaktowe czy zmiany hormonalne, ale również wymagające leczenia dermatozy i choroby ogólnoustrojowe. W tym artykule przeczytasz o rodzajach plam, ich leczeniu oraz profilaktyce. Zapraszamy do lektury!
Co oznaczają przebarwione dłonie? Rodzaje plam i objawy
Plamy na dłoniach wynikające z zaburzeń syntezy i transportu melaniny to inaczej zaburzenia barwnikowe (ciemniejsze od skóry to przebarwienia, a jaśniejsze – odbarwienia). Potocznie określa się je jako:
● Brązowe plamy na dłoniach – czasami nazywane plamami starczymi albo wątrobowymi (oba terminy są niepoprawne i mylące – nie mają związku ani z wiekiem, ani z chorobami wątroby, chociaż rzeczywiście tego typu zmiany częściej pojawiają się u osób starszych). Takie przebarwienia wynikają z długotrwałej ekspozycji na promieniowanie (plamy soczewicowate) lub stanu zapalnego (plamy pozapalne),
● Białe plamy na dłoniach – wyraźnie odgraniczone od skóry, nieregularne odbarwienia, często symetryczne i występujące również na pozostałych obszarach ciała pojawiają się u osób z bielactwem. Z kolei małe, okrągłe plamki na dłoniach i przedramionach to objaw hipomelanozy kropelkowatej. Jeśli towarzyszy im łuszczenie, mogą świadczyć o infekcji grzybiczej, a nie zaburzeniach melanogenezy.
W ten sposób płynnie przechodzimy do przebarwień, które nie mają związku z melaniną:
● Jasne plamy na dłoniach z łuszczeniem i suchością – objaw grzybicy lub łupieżu białego,
● Żółte plamy na dłoniach – powodem zazwyczaj jest gromadzenie się w skórze beta-karotenu (podobnie jak pomarańczowe plamy na dłoniach), ewentualnie kontakt z substancjami barwiącymi, nikotyną itp. Jeśli towarzyszy im żółte zabarwienie gałek ocznych i inne objawy (np. zmęczenie), należy udać się do lekarza (podejrzenie problemów z wątrobą),
● Rdzawe plamy na dłoniach – mogą wynikać z kontaktu skóry z chemikaliami lub substancjami zawierającymi żelazo, gromadzenia się żelaza w organizmie z powodu hemochromatozy czy dysfunkcji wątroby,
● Ciemne plamy na dłoniach w ciąży – zazwyczaj nie stanowią powodów do obaw. Mają związek z zaburzeniami hormonalnymi i zwykle znikają samoistnie,
● Czerwone plamy na dłoniach – jeśli nie powstały po kontakcie z substancjami barwiącymi, najczęściej towarzyszą im inne objawy, zarówno miejscowe (łuszczenie, pieczenie, świąd, ból, pęcherze), jak i ogólne. W takim przypadku można podejrzewać choroby skóry (np. egzemę, infekcje bakteryjne i wirusowe), alergie, choroby ogólnoustrojowe (toczeń, łuszczycowe zapalenie stawów) albo podrażnienia mechaniczne lub chemiczne. Czerwone plamy bez dodatkowych symptomów skórnych czasami pojawiają się przy problemach z krążeniem.
Plamy na dłoniach: przyczyny
Przyczyny powstawania plam na dłoniach są bardzo różnorodne (wiele z nich zostało wymienionych we wcześniejszym śródtytule, ponieważ trudno opisać rodzaje plam bez podawania ich podłoża). Ogólnie rzecz biorąc, czynniki wywołujące zmianę zabarwienia skóry to:
● Ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe,
● Zaburzenia hormonalne,
● Choroby wątroby,
● Choroby autoimmunologiczne,
● Alergie,
● Podrażnienia i urazy mechaniczne,
● Infekcje grzybicze i bakteryjne,
● Dieta (np. nadmiar beta-karotenu),
● Niedobory witamin i składników odżywczych,
● Kontakt skóry z substancjami barwiącymi,
● Dermatozy,
● Hemochromatoza i inne schorzenia metaboliczne,
● Czynniki genetyczne,
● Nowotwory skóry.
Jak sobie poradzić z przebarwieniami na dłoniach?
Leczenie plam na dłoniach zależy od ich przyczyny. Warto wiedzieć, że nie wszystkie przebarwienia skóry są schorzeniem (np. piegi to cecha osobnicza), a niektóre mogą samoistnie ustąpić (np. plamy w ciąży lub w czasie menopauzy). Jak radzić sobie z niechcianymi lub chorobowymi plamami na dłoniach? Przede wszystkim należy:
● Unikać czynników drażniących (w przypadku alergii) i promieniowania UV (zmiany barwnikowe),
● Stosować rękawiczki (w celu ochrony przed detergentami oraz mrozem),
● Dbać o odpowiednie nawilżenie skóry i ochronę przeciwsłoneczną,
● Wdrożyć leczenie zalecone przez specjalistę, jeśli to konieczne.
Leczenie specjalistyczne (farmakoterapia)
Jeśli przyczyną przebarwień na dłoniach jest jakieś konkretne schorzenie (skóry, autoimmunologiczne, metaboliczne itp.), należy przede wszystkim leczyć chorobę podstawową. Nie sposób w tym miejscu wymienić wszystkich zaleceń terapeutycznych – to zarówno preparaty miejscowe, jak i doustne. Na plamy powstałe w wyniku nadmiernej produkcji melaniny dermatolog może przepisać maści zawierające hydrochinon, kwas azelainowy lub retinoidy, które pomagają w rozjaśnianiu przebarwień.
Usuwanie plam na dłoniach za pomocą zabiegów
W niwelowaniu przebarwień wykorzystuje się również różne zabiegi:
● Laseroterapię oraz IPL (Intense Pulsed Light) – wiązka światła rozbija nagromadzoną w skórze melaninę,
● Peelingi chemiczne – kwasy (np. glikolowy, migdałowy, trójchlorooctowy) złuszczają naskórek i wspomagają odnowę skóry,
● Krioterapię – stopniowe złuszczanie zmian w wyniku zamrażania ciekłym azotem,
● Mikrodermabrazję – mechaniczne złuszczanie skóry,
● Mezoterapię z substancjami rozjaśniającymi – wprowadzanie mikroigłami pod skórę substancji aktywnych (np. witaminy C),
● Radiofrekwencję mikroigłową – połączenie mikroigieł i energii RF.
Dobór zabiegu zależy od rodzaju przebarwień, ich głębokości i stanu skóry. Warto skonsultować się z dermatologiem lub kosmetologiem, który doradzi najlepszą metodę.
Domowe sposoby na przebarwienia na dłoniach
Jak usunąć ciemne plamy na dłoniach domowymi sposobami? Nie jest to, niestety, łatwe – w przypadku najczęstszych przebarwień posłonecznych to wynik długotrwałej ekspozycji na promieniowanie i niewystarczającej ochrony skóry. Stosuj kosmetyki i kremy do rąk, które zawierają składniki aktywne na przebarwienia dłoni, np.:
● Retinol – przyspiesza odnowę komórkową i złuszczanie naskórka. Należy zacząć od niskich stężeń i zachować ostrożność ze względu na ryzyko podrażnień,
● Witamina C – silny antyoksydant, który hamuje aktywność melanocytów, a także wspomaga regenerację skóry,
● Kwas kojowy – hamuje działanie tyrozynazy, enzymu odpowiedzialnego za produkcję melaniny,
● Arbutyna – również blokuje tyrozynazę, ale jest łagodniejsza od innych depigmentujących substancji, dlatego rzadziej powoduje podrażnienia,
● Niacynamid – zmniejsza transfer melaniny do naskórka, a do tego wzmacnia barierę hydrolipidową skóry.
Jeśli przebarwienia bardzo Ci przeszkadzają i trudno się ich pozbyć, możesz zastanowić się nad maskowaniem plam za pomocą produktów koloryzujących, np. korektora albo kamuflażu kosmetycznego.
Dieta i suplementacja
Deficyty witamin z grupy B powodują czasami ciemne plamy pigmentacyjne (np. na kostkach dłoni i dłoniach od wewnątrz mogą oznaczać niedobór witaminy B12, a występujące ze stanem zapalnym i łuszczeniem – witaminy B9). Przebarwienia wynikają też z niedostatecznej ilości witaminy C, A i E z powodu większego narażenia skóry na wolne rodniki, promieniowanie UV i procesy starzenia. Jeśli tak jest, warto stosować zalecone przez lekarza witaminy na skórę w formie suplementów albo odpowiednio zmodyfikować dietę.
Jak zapobiegać plamom na dłoniach?
Zapobieganie plamom na dłoniach wymaga pielęgnacji skóry oraz unikania czynników, które mogą prowadzić do ich powstawania. Najważniejsze elementy profilaktyki to:
● Ochrona przeciwsłoneczna i mechaniczna (kremy z filtrem i rękawiczki),
● Regularne nawilżanie, złuszczanie i regeneracja skóry,
● Zbilansowana dieta.
Plamy na dłoniach: podsumowanie
Plamy na dłoniach przyjmują bardzo różnorodny wygląd – mogą być regularne i nieregularne, jasne, ciemne, czerwone czy sine. Bywają suche, swędzące czy łuszczące się, a czasami towarzyszą im czasami objawy ogólne. Większość przebarwień to tylko kwestia estetyczna, jednak niektóre świadczą o poważnych chorobach. Nie należy więc ignorować plam na dłoniach, zwłaszcza gdy pojawiły się nagle, gwałtownie się powiększają, bolą albo współistnieją z innymi dolegliwościami.
Źródła:
1. Maciejewska J., Hipermelanozy, 2017. https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/171336,hipermelanozy. [dostęp: 8.01.2025].
2. Maciejewska J., Hipomelanozy, 2017. https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/169198,hipomelanozy. [dostęp: 8.01.2025].
3. Cichewicz A., Wiercińska M., Zaburzenia barwnikowe – przyczyny, objawy i leczenie, 2022. https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/74392,zaburzenia-barwnikowe. [dostęp: 8.01.2025].
4. Wiercińska M., Plamy wątrobowe (plamy starcze), 2024. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/369475,plamy-watrobowe-plamy-starcze. [dostęp: 8.01.2025].
5. Wiercińska M., Bielactwo nabyte – przyczyny i leczenie bielactwa, 2022. https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/167718,bielactwo-nabyte. [dostęp: 8.01.2025].
Podziel się artykułem ze znajomymi
