Trądzik grudkowy jest jedną z postaci trądziku pospolitego. Objawia się głównie zaczerwienionymi grudkami na skórze twarzy, pleców, czasem pośladków. Zazwyczaj towarzyszą im inne objawy trądzikowe, takie jak zaskórniki i krosty. Trądzik grudkowy nie jest tylko defektem estetycznym: to przewlekła choroba, która może negatywnie wpływać na dobrostan psychiczny, prowadzić do wycofania z życia społecznego, a nawet do klinicznych objawów depresji. 

Czym jest trądzik grudkowy? 

Trądzik grudkowy jest odmianą trądziku zwyczajnego (pospolitego, młodzieńczego), w której przeważają zmiany grudkowe. Z reguły początek choroby przypada na okres dojrzewania, ale nierzadko problem dotyka też osób dorosłych. Trądzik często przebiega łagodnie, jednak w niektórych przypadkach rozwijają się ciężkie postacie zapalne, które mogą pozostawiać trwałe ślady (blizny, przebarwienia). 

Grudki mogą mieć charakter: 

  • zmian niezapalnych (zamkniętych zaskórników – grudek w kolorze skóry, białawym lub szarawym);  
  • zmian zapalnych (zaczerwienionych grudek) występujących typowo w trądziku grudkowym.  
 

Grudkom towarzyszą inne wykwity trądzikowe, najczęściej:  

  • zaskórniki (trądzik zaskórnikowo-grudkowy – z przewagą zaskórników i grudek), 
  • krostki (trądzik krostkowo-grudkowy – dominują objawy grudkowe i krostkowe). 
 

Jak wygląda trądzik grudkowy? Global Alliance to Improve Outcomes in Acne wyróżnia trądzik:  

  • łagodny: z zaskórnikami i łagodnymi zmianami grudkowo-krostkowymi; 
  • umiarkowany: występują średnio nasilone objawy grudkowo-krostkowe i pojedyncze zmiany ropne; 
  • ciężki: nasilony trądzik ropowiczy, w którym grudkom i krostom towarzyszą ropne torbiele (ze skłonnością do zlewania się), podskórne cysty i przetoki. 

 

 
 

Przyczyny trądziku grudkowego 

Wszystkie postacie trądziku pospolitego, w tym postać grudkowa, wiążą się nadprodukcją łoju przez gruczoły łojowe. Jednak choroba ma złożone, wieloczynnikowe podłoże.  

Wśród kluczowych przyczyn trądziku grudkowego wymienia się nadmierną aktywność gruczołów łojowych – zależną od gospodarki hormonalnej, czynników genetycznych i tendencji do nasilonej keratynizacji ujść mieszków włosowych. Czynniki te tworzą korzystne warunki do rozwoju bakterii beztlenowych (np. Propionibacterium acnes), które kolonizują gruczoły łojowe i zaostrzają stan zapalny wokół zmian trądzikowych. 

Na rozwój trądziku grudkowego wpływają też hormony oraz nadreaktywność gruczołów łojowych na androgeny krążące we krwi (zwykle ich stężenia są prawidłowe).  

 

Lokalizacja i rodzaje zmian przy trądziku grudkowym 

Objawy trądziku grudkowego najczęściej występują: 

  • na twarzy (w tym na czole, nosie i na brodzie), 
  • na plecach, 
  • na pośladkach, 
  • na górnej części klatki piersiowej (rzadziej).  
 
 
 

Na skórze zmienionej chorobowo dominują rumieniowe (zaczerwienione) grudki. Z reguły współistnieją z nimi inne rodzaje zmian trądzikowych, jak zaskórniki otwarte i zamknięte, krosty, niekiedy zmiany ropne. 

Leczenie trądziku grudkowego 

Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego (2012), celem leczenia trądziku grudkowego jest ustąpienie lub zmniejszenie zmian, zapobieganie ich nawrotom i powikłaniom.  

W terapii trądziku grudkowego wykorzystuje się leki miejscowe. Leki ogólne (doustne) znajdują zastosowanie w chorobie: 

  • o przebiegu umiarkowanym lub ciężkim; 
  • istotnie pogarszającej jakość życia chorego; 
  • ze zmianami, które ustępują z pozostawieniem blizn, bliznowców, przebarwień. 
 
 

Istotna jest również edukacja pacjentów: terapia jest przewlekła, często wieloletnia, wymaga cierpliwości i systematyczności. Poprawa stanu skóry po zastosowaniu miejscowych leków na trądzik grudkowy może nie być trwała. Jeśli pacjent zarzuci leczenie, zmiany mogą nawracać.  

W leczeniu miejscowym stosuje się: 

  • retinoidy (regulacja wydzielania łoju, działanie przeciwbakteryjnie i przeciwzaskórnikowe); 
  • nadtlenek benzoilu (działanie przeciwbakteryjnie, przeciwzapalne i przeciwzaskórnikowe) 
  • kwas salicylowy (działanie złuszczające i przeciwzaskórnikowe); 
  • antybiotyki. 
 
 
 

Miejscowe antybiotyki wskazane są w leczeniu trądziku zaskórnikowo-grudkowo-krostkowego. Najczęściej wykorzystuje się klindamycynę (w płynie, emulsji, żelu) i erytromycynę (w postaci roztworu lub maści na trądzik grudkowy). Antybiotyki działają przeciwbakteryjnie (zmniejszają liczbę bakterii Propionibacterium acnes w gruczołach łojowych) oraz przeciwzapalnie (ograniczają miejscowy stan zapalny). Powodują szybkie ustępowanie grudek i krost.  

Preparaty do leczenia miejscowego powinno się nakładać na całą powierzchnię zajętej skóry (a nie tylko „punktowo”).  

Do doustnych leków na trądzik grudkowy należą: 

  • antybiotyki – stosowane w umiarkowanym i ciężkim trądziku grudkowo-krostkowym: tetracykliny i makrolidy; 
  • retinoidy – izotretynoina: zmniejsza wydzielanie łoju, działa przeciwzaskórnikowo, ogranicza stan zapalny i kolonizację gruczołów łojowych przez Propionibacterium acnes; u kobiet wymaga stosowania skutecznej antykoncepcji (działa uszkadzająco na płód); 
  • leki hormonalne (np. estrogen) mogą przynieść korzyści w leczeniu trądziku grudkowego u niektórych kobiet (niezalecane w ciąży). 

 

 
 

Pielęgnacja i kosmetyki przy trądziku grudkowym 

Celem pielęgnacji skóry trądzikowej powinno być: utrzymywanie skóry w czystości, jej właściwe nawilżanie i przeciwdziałanie łojotokowi. 

Wybór kosmetyków w trądziku grudkowym powinien uwzględniać typ skóry (np. cera tłusta, mieszana). Należy stosować preparaty niekomedogenne (które nie powodują powstawania zaskórników) i bez alkoholu. Zaleca się unikać tłustych kremów (z przewagą podkładów olejowych). 

Warto uważnie czytać etykiety. Kosmetyki na trądzik grudkowy powinny zawierać: 

  • składniki aktywne o właściwościach przeciwłojotokowych i złuszczających; 
  • związki stymulujące procesy odnowy komórkowej; 
  • substancje nawilżające, łagodzące i matujące. 
 
 

Istotna jest ochrona skóry przed promieniowaniem UV, szczególnie w przypadku leczenia retinoidami. W trądziku grudkowym zaleca się krem nawilżający o SPF minimum 30. 

 

Zabiegi na trądzik grudkowy  

Jak podaje American Family Physician (2019), nie ma wystarczających dowodów naukowych potwierdzających skuteczność metod fizycznych w trądziku grudkowym, takich jak: 

  • zabiegi fototerapii; 
  • laser (ablacyjne i nieablacyjne zabiegi laserowe). 
 

Istnieje ograniczona liczba badań wskazująca na korzyści z peelingów chemicznych, ale tylko w leczeniu trądziku zaskórnikowego. 

Natomiast w leczeniu przebarwień potrądzikowych znajdują zastosowanie zabiegi laserowe i peelingi chemiczne, które hamują melanogenezę (proces powstawania melaniny – barwnika skóry). W przypadku blizn trądzikowych można rozważyć: 

  • zabiegi laserowe, 
  • peelingi z zastosowaniem kwasów (np. trichlorooctowego), 
  • mikronakłuwanie skóry. 
 
 

Wybór odpowiedniej metody postępowania należy skonsultować z lekarzem. 

 

Domowe sposoby i dieta na trądzik grudkowy 

Skutecznym sposobem na trądzik grudkowy jest przestrzeganie zasad higieny i profilaktyka miejscowych infekcji, które mogą nasilać objawy i zaostrzać przebieg choroby. Warto pamiętać o tym podczas codziennych czynności, jak np. nakładanie makijażu. Gąbki i pędzle powinny być regularnie czyszczone, myte i dezynfekowane (najlepiej używać jednorazowych aplikatorów). 

Do domowych sposobów na trądzik grudkowy należą: 

  • Stosowanie delikatnych preparatów myjących do skóry trądzikowej o kwaśnym pH (5,0–7,0); 
  • Regularne nawilżanie skóry tłustej i trądzikowej za pomocą preparatów o składzie zbliżonym do płaszcza lipidowego skóry; bez emulgatorów, środków drażniących i substancji zapachowych; 
  • Stosowanie preparatów o działaniu przeciwzaskórnikowym i przeciwłojotokowym oraz preparatów matujących (zmniejszających połysk skóry łojotokowej). 
 
 

Korzystne może być przestrzeganie zasad zdrowego żywienia i stosowanie zbilansowanej diety w trądziku grudkowym (oraz w wielu innych chorobach przewlekłych). Polskie Towarzystwo Dermatologiczne sugeruje zastąpić produkty o wysokim indeksie glikemicznym żywnością o niższym IG (np. produktami pełnoziarnistymi, warzywami) oraz bogatymi źródłami białka (chudym mięsem, rybami). 

 

 

Bibliografia: 

  1. Eichenfield DZ, Sprague J, Eichenfield LF. Management of Acne Vulgaris: A Review. JAMA. 2021;326(20):2055-2067. 

  1. Oge' LK, Broussard A, Marshall MD. Acne Vulgaris: Diagnosis and Treatment. Am Fam Physician. 2019;100(8):475-484. 

  1. Szepietowski J, Kapińska-Mrowiecka M, Kaszuba A, Langner A, Placek W, Wolska H, Matusiak Ł. Trądzik zwyczajny: patogeneza i leczenie. Konsensus Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Prz Dermatol. 2012;99(6):649-673. 

  1. Santer M, Burden-Teh E, Ravenscroft J. Managing acne vulgaris: an update. Drug Ther Bull. 2023;62(1):6-10. 

  1. Barbaric J, Abbott R, Posadzki P, Car M, Gunn LH, Layton AM, Majeed A, Car J. Light therapies for acne. Cochrane Database Syst Rev. 2016;9(9):CD007917. 

  1. Layton AM, Ravenscroft J. Adolescent acne vulgaris: current and emerging treatments. Lancet Child Adolesc Health. 2023;7(2):136-144. 

  1. Kanti V, Messenger A, Dobos G, Reygagne P, Finner A, Blumeyer A, Trakatelli M, Tosti A, Del Marmol V, Piraccini BM, Nast A, Blume-Peytavi U. Evidence-based (S3) guideline for the treatment of androgenetic alopecia in women and in men - short version. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2018;32(1):11-22. 

  1. Zaenglein AL, Pathy AL, Schlosser BJ, Alikhan A, Baldwin HE, Berson DS, Bowe WP, Graber EM, Harper JC, Kang S, Keri JE, Leyden JJ, Reynolds RV, Silverberg NB, Stein Gold LF, Tollefson MM, Weiss JS, Dolan NC, Sagan AA, Stern M, Boyer KM, Bhushan R. Guidelines of care for the management of acne vulgaris. J Am Acad Dermatol. 2016;74(5):945-73.e33. 

  1. Kravvas G, Al-Niaimi F. A systematic review of treatments for acne scarring. Part 2: Energy-based techniques. Scars Burn Heal. 2018;4:2059513118793420. 

  1. Layton AM. Top Ten List of Clinical Pearls in the Treatment of Acne Vulgaris. Dermatol Clin. 2016;34(2):147-57.  

  1. Walsh TR, Efthimiou J, Dréno B. Systematic review of antibiotic resistance in acne: an increasing topical and oral threat. Lancet Infect Dis. 2016;16(3):e23-33. 

  1. Vasam M, Korutla S, Bohara RA. Acne vulgaris: A review of the pathophysiology, treatment, and recent nanotechnology based advances. Biochem Biophys Rep. 2023;36:101578. 

  1. Sutaria AH, Masood S, Saleh HM, et al. Acne Vulgaris. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025. 

  1. Leung AK, Barankin B, Lam JM, Leong KF, Hon KL. Dermatology: how to manage acne vulgaris. Drugs Context. 2021;10:2021-8-6. 

  1. ConnollyD, Vu HL, Mariwalla K et al. Acne Scarring – Pathogenesis, Evaluation, and Treatment Options. J Clin Aesthet Dermatol. 2017;10(9):12–23. 

  1. Cao H, Yang G, Wang Y, Liu JP, Smith CA, Luo H, Liu Y. Complementary therapies for acne vulgaris. Cochrane Database Syst Rev. 2015;1(1):CD009436. 

share-icon Podziel się artykułem ze znajomymi

Autor i redaktor medyczny z wieloletnim doświadczeniem w branży; instruktor pierwszej pomocy, instruktor nauki jazdy (kat. B).

Tworzę artykuły zgodne z aktualną wiedzą medyczną i zasadami EBM (evidence-based medicine), które odwołują się do wyników najnowszych badań, publikacji w wydawnictwach recenzowanych oraz wytycznych światowych i europejskich towarzystw naukowych.

Podczas mojej drogi zawodowej miałem okazję współpracować z wieloma podmiotami z branży medycznej i farmaceutycznej, m.in. z klinikami chirurgii naczyniowej, chirurgii plastycznej i producentami leków.

...

Wszystkie artykuły autora