Wbrew powszechnemu przekonaniu, trądzik nie jest jedynie zmorą nastolatków. Coraz częściej ten problem dermatologiczny dotyka osoby powyżej 25. roku życia. Wyjaśniamy, jak sobie z nim radzić.
Przyczyny trądziku u dorosłych
Skąd się bierze trądzik u dorosłych? Główne przyczyny obejmują:
- nadmierną produkcję sebum,
- zaburzenia hormonalne,
- przewlekły stres,
- nieprawidłową dietę,
- nieodpowiednio dobraną pielęgnację (u mężczyzn także zbyt częste golenie się)
- czynniki środowiskowe, takie jak zanieczyszczenia powietrza.
W gabinetach dermatologicznych często pojawia się też kwestia zależności trądziku u dorosłych i hormonów. Kluczowe są tu androgeny, które stymulują pracę gruczołów łojowych, prowadząc do nadprodukcji sebum i zatykania porów.
U dorosłego mężczyzny trądzik często ma związek z poziomem testosteronu. Wysokie stężenie tego hormonu może prowadzić do nadmiernej aktywności gruczołów łojowych.
U kobiet zaostrzenie objawów trądziku powodują wahania hormonalne, związane z cyklem menstruacyjnym, ciążą czy menopauzą.
Co ciekawe, trądzik u dorosłych może być także konsekwencją skazy białkowej. Nietolerancja białka, głównie mleka krowiego, może wywoływać reakcje skórne, w tym zmiany trądzikowe.
Warto pamiętać, że zmiany trądzikowe nasila przewlekły stres oraz bogata w tłuszcze i cukry dieta.
Rodzaje trądziku u osób dorosłych
Trądzik występuje u dorosłych w różnym nasileniu i umiejscowieniu. Wyróżnia się 5 najpopularniejszych rodzajów tego problemu dermatologicznego:
- trądzik różowaty – przewlekła choroba dermatologiczna związana z obecnością na twarzy roztoczy Demodex folliculorum. Objawy, czyli zaczerwienienie, rozszerzone naczynka i krostki, często zaostrzają się pod wpływem stresu, alkoholu czy ostrego jedzenia;
- trądzik zaskórnikowy – charakteryzuje się zaskórnikami otwartymi (czarnymi) i zamkniętymi (białymi), głównie na twarzy. Ten rodzaj trądziku wiąże się z obecnością bakterii Propionibacterium acnes;
- trądzik grudkowy – objawia się twardymi, bolesnymi grudkami, umiejscowionymi głęboko w skórze;
- trądzik grudkowo-krostkowy – to zaawansowana forma trądziku u dorosłych związana z obecnością bakterii Cutibacterium acnes. Na skórze występują bolesne grudki oraz krosty wypełnione ropą;
- trądzik pospolity – najczęstsza forma trądziku u dorosłych objawia się zaskórnikami, grudkami i krostami, czasem torbielami ropnymi. Występuje na twarzy, plecach i klatce piersiowej.
Każdy rodzaj trądziku wymaga indywidualnego podejścia do leczenia, które powinno obejmować zarówno terapię dermatologiczną, jak i modyfikację stylu życia, diety oraz pielęgnacji skóry.
Gdzie najczęściej występują zmiany trądzikowe u dorosłych?
U dorosłych trądzik najczęściej objawia się na twarzy, ponieważ jest ona najbardziej narażona na działanie czynników zewnętrznych, takich jak zanieczyszczenia powietrza, bakterie czy niewłaściwie dobrane kosmetyki, które nasilają wydzielaniem sebum i zatykanie porów.
Higiena to podstawa – aby uniknąć zmian na czole, zimą trzeba często prać czapki, a latem unikać nakryć głowy, które ograniczają przepływ powietrza.
Zmiany trądzikowe na policzkach to też często kwestia higieny – ich powstaniu sprzyja dotykanie twarzy rękami, kontakt z brudną pościelą czy telefonem komórkowym.
Z kolei trądzik na brodzie i żuchwie wiąże się z zaburzeniami hormonalnymi, zwłaszcza nadmiarem androgenów. U kobiet nasila się w czasie menstruacji, ciąży lub menopauzy.
Wiele osób uskarża się także na zmiany na plecach. Nic dziwnego –znajduje się tu wiele gruczołów łojowych, co sprzyja powstawaniu krostek. Trądzik na plecach jest zazwyczaj wynikiem nadmiernego pocenia się, noszenia obcisłych ubrań z syntetycznych materiałów oraz niewłaściwej higieny.
Jakie badania na trądzik u dorosłych?
W diagnostyce trądziku u dorosłych kluczowe jest znalezienie jego przyczyny. Dlatego warto wiedzieć, jakie badania wykonać.
- Badania hormonalne:
- testosteron całkowity i wolny – wysoki poziom stymuluje gruczoły łojowe,
- DHEA-S - nadmiar wskazuje na problemy z nadnerczami,
- prolaktyna – podwyższony poziom sprzyja trądzikowi,
- androstendion – ważny w ocenie równowagi hormonalnej,
- estradiol i progesteron – szczególnie u kobiet z cyklicznym nasileniem zmian skórnych.
- Badania tarczycy: TSH, FT3, FT4 – zaburzenia pracy tarczycy mogą wpływać na stan skóry.
- Krzywa cukrowa i insulinowa – insulinooporność często wiąże się z trądzikiem.
- Badanie poziomu witamin i mikroelementów, szczególnie:
- D3 – jej niedobór może nasilać stany zapalne skóry.
- cynk – wspomaga gojenie się skóry i reguluje pracę gruczołów łojowych.
- Morfologia krwi z rozmazem - pozwala wykryć przewlekłe stany zapalne.
- Badanie mikrobiologiczne skóry (posiew z wymazu) - pomaga zidentyfikować obecność bakterii oraz ich oporność na antybiotyki.
- Badania w kierunku alergii i nietolerancji pokarmowych, szczególnie na nietolerancję laktozy i białek mleka – aby wykluczyć skazę białkową.
- U kobiet dodatkowo USG jajników - w celu wykluczenia zespołu policystycznych jajników (PCOS), który często wiąże się z występowaniem zmian trądzikowych.
Komplet badań trzeba wykonać szczególnie w przypadkach, gdy:
- trądzik jest oporny na leczenie.
- towarzyszą mu nieregularne cykle menstruacyjne, nadmierne owłosienie lub wypadanie włosów.
- występuje głównie w dolnych partiach twarzy (broda, żuchwa).
Regularne konsultacje z dermatologiem, endokrynologiem i dietetykiem pomogą w trafnej diagnozie i dobraniu skutecznego leczenia.
Leczenie trądziku u dorosłych
Aby leczenie trądziku u dorosłych było skuteczne, powinno być poprzedzone diagnozą dermatologa. W zależności od przypadku, lekarz może przepisać leki lub poprzestać na preparatach bez recepty.
Na receptę przepisuje się silniejsze retinoidy, takie jak adapalen czy tretinoina, które regulują złuszczanie naskórka.
W przypadku trądziku hormonalnego u dorosłych kobiet dobrze sprawdza się doustna antykoncepcja hormonalna.
W poważnych przypadkach stosuje się antybiotyki - miejscowo klindamycynę, erytromycynę, natomiast doksycyklinę, limecyklinę, tetracyklinę – doustnie.
W leczeniu trądziku u dorosłych pomocna jest też suplementacja preparatami z cynkiem, witaminą D3 oraz A.
Kosmetyki na trądzik u dorosłych
Jakie kosmetyki stosować na trądzik u dorosłych? Pierwszym krokiem jest odpowiednie oczyszczanie cery. Należy unikać silnych detergentów (SLS, SLES), które naruszają barierę hydrolipidową skóry. Lepszym rozwiązaniem są żele i pianki do mycia twarzy z kwasem salicylowym, niacynamidem lub cynkiem.
Kolejny krok to tonizacja. U osób dorosłych borykających się ze zmianami trądzikowymi dobrze sprawdzą się toniki bez alkoholu z kwasem azelainowym, PHA lub niacynamidem.
Następnym etapem jest krem nawilżający – np. z kwasem hialuronowym, ceramidami i alantoiną.
Miejscowo stosuje się maści – skuteczne są te z nadtlenkiem benzoilu, kwasem azelainowym i niskim stężeniem retinolu.
Trzeba też pamiętać o zdrowych nawykach – nie dotykać twarzy brudnymi rękami, często zmieniać pościel, jak i unikać ciężkich podkładów czy innych kosmetyków zatykających pory.
Naturalne metody leczenia trądziku
Skuteczne domowe sposoby na trądzik u dorosłych obejmują zioła, odpowiednią dietę oraz zdrowy styl życia.
Napary ziołowe, które warto pić, ponieważ wspomagają walkę z trądzikiem, to:
- zielona herbata – działa przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie,
- bratek polny – oczyszcza organizm z toksyn, pomaga w redukcji zmian skórnych,
- pokrzywa – ma właściwości detoksykujące i reguluje gospodarkę hormonalną,
- rumianek – działa łagodząco i przeciwbakteryjnie,
- szałwia – reguluje wydzielanie sebum i działa antyseptycznie.
Należy też wprowadzić zmiany w diecie, przede wszystkim unikając produktów o wysokim indeksie glikemicznym, takich jak: słodycze, białe pieczywo, napoje gazowane. Warto też ograniczyć mleko i jego przetwory, które mogą nasilać zmiany trądzikowe.
Koniecznie trzeba zwiększyć spożycie warzyw i owoców: zwłaszcza bogatych w witaminę C (np. papryka, truskawki, cytrusy) i postawić na zdrowe tłuszcze: orzechy, awokado, oliwa z oliwek, ryby bogate w kwasy omega-3.
Pomocna w walce z trądzikiem u dorosłych jest też zmiana stylu życia. Zaleca się min. 7 godzin snu na dobę, regularną aktywność fizyczną (aby poprawić krążenie i ogólną kondycję skóry) oraz techniki redukcji stresu (joga, medytacja, techniki oddechowe).
Domowe metody mogą wspierać leczenie trądziku, ale w przypadku nasilonych zmian trzeba skonsultować się z dermatologiem.
Bibliografia:
Marek L., Trądzik pospolity – rodzaje i przyczyny [dostęp z dnia 21.12.24] https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/74475,tradzik-pospolity-rodzaje-i-przyczyny-jak-pozbyc-sie-tradziku
Dieta w leczeniu trądziku [dostęp z dnia 21.12.24] https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/dieta-w-leczeniu-tradziku
Common myths about acne [dostęp z dnia 21.12.24] https://www.wakehealth.edu/stories/common-myths-about-acne
American Academy of Dermatology Association, Adult Acne [dostęp z dnia 21.12.24] https://www.aad.org/public/diseases/acne/really-acne/adult-acne
Podziel się artykułem ze znajomymi
