Neonatolog: kto to jest i czym się zajmuje? Wskazania do wizyty neonatologicznej

Neonatolog – co to za lekarz? To bardzo ważny specjalista, który zajmuje się diagnostyką i leczeniem noworodków, wcześniaków i dzieci w okresie prenatalnym. Jego kompetencje są na tyle istotne, że neonatologia należy do tzw. priorytetowych dziedzin medycyny – uznawanych za strategiczne i objęte specjalnym statusem przez Ministra Zdrowia. Czym zajmuje się lekarz neonatolog? Wyjaśniamy.

Neonatolog: czym się zajmuje?

Kto to jest neonatolog i czym dokładnie się zajmuje? Przede wszystkim zapewnia szczególną opiekę dzieciom urodzonym z poważnymi chorobami, wadami wrodzonymi i urazami oraz wcześniakom. Jeśli problemy odkryto w badaniach prenatalnych, może zaangażować się w prowadzenie ciąży i leczenie (albo planowanie leczenia) dziecka jeszcze przed porodem.

Neonatolog: do jakiego wieku?

Jak już wspomniano, neonatolog zajmuje się dziećmi w łonie matki i w okresie noworodkowym. A ile trwa okres noworodkowy? 28 dni od urodzenia dziecka, a konkretnie od... przecięcia pępowiny. Nigdy już później w tak krótkim czasie organizm człowieka nie zmienia się tak dynamicznie jak wówczas, gdy przystosowuje się on do życia zewnątrzmacicznego. Nad prawidłowym rozwojem noworodka czuwa wtedy lekarz specjalista – neonatolog. Jednak dla wielu kobiet wskazane jest, aby skorzystały z porady neonatologa już w okresie ciąży.

Sprawdź też preparaty dla przyszłych mam: suplementy wspomagające planowanie ciąży oraz suplementy dla kobiet w ciąży.

Neonatolog: poród i opieka po porodzie

Neonatolog z bardzo dużym prawdopodobieństwem może również ocenić w szpitalu, o jakim stopniu referencyjności dziecko powinno się urodzić. Zgodnie z trójstopniowym systemem opieki postnatalnej nad noworodkiem, może to być albo szpital, gdzie rodzą się dzieci zdrowe, szpital drugiego stopnia gdzie przewidywane są powikłania okresu noworodkowego oraz szpital stopnia trzeciego, gdzie dziecko na pewno będzie wymagało specjalistycznej pomocy neonatologów czy też intensywnej terapii. Takie przewidywania są szczególnie ważne w przypadku dzieci matek z chorobami metabolicznymi, dzieci matek, u których zagraża poród przedwczesny oraz dzieci, u których występują choroby rozwojowe.

Dowiedz się więcej na temat porodu naturalnego.

Neonatolog a pediatra

Czym się różni pediatra od neonatologa? Każdy neonatolog posiada podstawową wiedzę z zakresu pediatrii, czyli specjalizacji chorób wieku dziecięcego. Czasami neonatolog oraz pediatra współpracują ze sobą przy opiece nad dziećmi. Jednak w przeciwieństwie do pediatry, neonatolog zajmuje się tylko noworodkami, zwłaszcza wcześniakami. Jak stwierdziła prof. Ewa Gulczyńska (kierująca Kliniką Neonatologii w Instytucie Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi), to „specjalizacja oparta o szpital, dyżury, które są naprawdę bardzo ciężkie” – np. na oddziałach intensywnej terapii noworodka (OITN).

Kiedy wizyta u neonatologa? Wskazania

Osobą, która skieruje przyszłą mamę do neonatologa lub doradzi jej, aby się do niego udała na konsultację, powinien być położnik. Współcześnie pracujący neonatolog powinien być zainteresowany i zajmować się również oceną płodu przed urodzeniem, wspólnie z położnikiem. Jest to ze wszech miar pożądana współpraca w obrębie perinatologii, dziedziny położnictwa zajmującej się stanem płodu i chorobami płodu. Obecnie położnicy często proszą neonatologów o wypowiedzenie opinii na temat przewidywanego stanu zdrowia dziecka po urodzeniu, jeżeli stwierdzają jakieś sytuacje niepokojące. Neonatolog, znając przebieg ciąży i stan płodu od położnika, potrafi ocenić, jak będzie przebiegał przewidywalny okres noworodkowy, szczególnie ten wczesny, adaptacyjny.

Wskazania do wizyty u neonatologa to m.in.:

• Zdiagnozowana niepełnosprawność, wada wrodzona lub choroba u płodu (np. dziedziczna choroba genetyczna),
• Ciąża wysokiego ryzyka,
• Duże prawdopodobieństwo porodu przedwczesnego,
• Poród przedwczesny,
• Infekcja lub choroba wykryta tuż po porodzie,
• Uraz albo nieprzewidziane powikłania w czasie porodu, lub po nim.

Jeśli noworodek był w szpitalu pod opieką neonatologa, rodzice od razu dostaną również skierowanie do poradni neonatologicznej. Jednak czasami zdarza się, że wizytę u neonatologa zaleci pediatra albo lekarz rodzinny – chodzi o problemy z noworodkiem już po porodzie i wypisie ze szpitala, takie jak:

• Drgawki,
• Zaburzenia oddychania,
• Niski poziom aktywności (np. dziecko ciągle śpi),
• Wymioty,
• Częste ulewania,
• Przedłużająca się żółtaczka,
• Zmiany skórne,
• Brak przyrostu masy ciała albo spadek wagi,
• Brak reakcji na bodźce,
• Spadek apetytu,
• Obrzęki.

Sprawdź też, jak załatwić formalności po narodzinach dziecka.

Co sprawdza neonatolog i jakie badania przeprowadza?

Neonatolog bada każdego noworodka. Po porodzie przyznaje mu punkty w skali Apgar i ocenia:

• Odruchy dziecka,
• Ciemiączko,
• Napięcie mięśniowe,
• Ciągłość kręgosłupa,
• Ruchy kończyn,
• Bicie serca,
• Tętno w pachwinach,
• Narządy płciowe,
• Podniebienie,
• Ruchy języka.

Jak przygotować się do wizyty u neonatologa?

Do neonatologa należy zabrać całą dokumentację medyczną, w tym kartę ciąży, wypis ze szpitala i wszystkie wyniki badań (USG, szczepienia, badania krwi). Warto też dokładnie przypomnieć sobie przebieg ciąży, np. czy doszło do infekcji – jeśli tak, to kiedy, jakie leki zostały podane i w jakiej dawce.

Kim jest neonatolog: odpowiedzi na często zadawane pytania

Poniżej znajdziesz wyjaśnienie kilku kwestii, o które często pytają pacjenci.

• Czy neonatolodzy wykonują zabiegi? Niektóre tak (np. USG przezciemiączkowe, resuscytację noworodka, badania krwi, a nawet bardziej inwazyjne – punkcje czy biopsje). Jednak neonatolog nie przeprowadza operacji – jeśli jest to konieczne, współpracuje z chirurgiem dziecięcym.
• Jakie choroby leczy neonatolog? Choroby noworodków i płodu, np. zakażenia (wrodzone i nabyte), noworodkową niedrożność jelit, perforacje jelit, martwicze zapalenia jelit, żółtaczki i inne zaburzenia funkcjonowania wątroby lub nerek, zamartwicę urodzeniową, zaburzenia mózgowe, wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu, krzywicę, krwawienia śródczaszkowe, retinopatię i inne dolegliwości związane z wcześniactwem.
• Czy neonatolog odbiera poród? W pewnych sytuacjach neonatolog asystuje położnikowi przy porodzie, np. wtedy, gdy wiadomo, że noworodek będzie wymagał natychmiastowej opieki. To standard na oddziałach neonatologii o najwyższym, III stopniu referencji – przeznaczonych dla dzieci wymagających najbardziej zaawansowanego leczenia i monitorowania.
• Czy do neonatologa potrzebne jest skierowanie? Tak, w ramach NFZ na wizytę u neonatologa obowiązuje skierowanie. Wystawia je zwykle lekarz prowadzący ciążę, pediatra lub lekarz rodzinny. Wizyty prywatne nie wymagają skierowania.
• Czy neonatolog opiekuje się wcześniakami po wypisie ze szpitala? Tak. Po opuszczeniu oddziału wcześniaki często pozostają pod opieką poradni neonatologicznej, gdzie monitoruje się ich rozwój, stan zdrowia i postępy w rehabilitacji.

Neonatolog: kto to? Podsumowanie

Dzięki spotkaniu z neonatologiem rodzice mają szansę już wcześniej wiedzieć, jak będzie wyglądała opieka nad ich dzieckiem po porodzie, jakich powikłań i jak długiego pobytu w szpitalu mogą się spodziewać. Wizyta u neonatologa i nabyta podczas niej wiedza przydadzą się również już po urodzeniu dziecka, kiedy rodzice będą obserwować zmiany zachodzące w jego zachowaniu – dzięki takiej konsultacji łatwiej sprostają zaspokojeniu potrzeb dziecka po porodzie.