Astygmatyzm: jedna z najczęstszych wad wzroku, którą można skutecznie leczyć

Rozmazane kontury, trudności z widzeniem po zmroku czy bóle głowy – to tylko niektóre z objawów astygmatyzmu, jednej z najczęściej występujących wad wzroku. Sprawdź, czym jest ta dolegliwość, jak ją rozpoznać i jakie metody korekcji pomagają odzyskać komfort widzenia.

Co to jest astygmatyzm?

Astygmatyzm (nazywany również niezbornością) to wada wzroku, w której układ optyczny oka nie może utworzyć ostrego, punktowego obrazu na siatkówce. Dzieje się tak, ponieważ rogówka lub soczewka oka ma różną moc optyczną w różnych przekrojach. Najprościej mówiąc - powierzchnia rogówki nie jest idealnie kulista, lecz ma kształt bardziej zbliżony do piłki do rugby.

Niezborność to powszechna dolegliwość - jak podaje Leszczyńska w Medical Education, u co drugiej dorosłej osoby wada przekracza wartość 0,5 dioptrii. Choć częstość występowania astygmatyzmu jest tak duża, wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy z jego obecności. Ta wada może znacząco wpływać na komfort życia codziennego.

Jak widzi osoba z astygmatyzmem?

Astygmatyzm zaburza widzenie w charakterystyczny sposób. Osoby z tą wadą wzroku mogą doświadczać:

• zniekształcenia lub rozmazania obrazu,

• problemów z oceną odległości,

• trudności z rozróżnianiem szczegółów, szczególnie przy słabym oświetleniu,

• problemów z czytaniem (litery mogą wydawać się rozmazane lub podwójne),

• problemów z prowadzeniem samochodu po zmroku.

Jakie są objawy astygmatyzmu?

Objawy astygmatyzmu mogą być różnorodne i nie zawsze są od razu kojarzone z wadą wzroku. Do najczęstszych należą:

• częste mrużenie oczu podczas czytania lub pracy przy komputerze,

• szybkie męczenie się oczu,

• bóle głowy, szczególnie po dłuższym wysiłku wzrokowym,

• problemy z koncentracją podczas czytania,

• przekrzywianie głowy podczas patrzenia na przedmioty,

• pogorszenie widzenia o zmroku,

• częste pocieranie oczu,

• uczucie napięcia w okolicy oczu.

Rodzaje astygmatyzmu

Niezborność może występować w różnych formach. Ze względu na kierunek zniekształcenia obrazu wyróżniamy:

• astygmatyzm regularny (zgodny z regułą) - gdy pionowy przekrój oka ma większą moc optyczną niż poziomy;

• astygmatyzm nieregularny (przeciw regule)- gdy poziomy przekrój oka ma większą moc optyczną;

• astygmatyzm skośny - gdy główne przekroje są nachylone pod kątem.

Dodatkowo astygmatyzm może współwystępować z innymi wadami wzroku:

• astygmatyzm krótkowzroczny - połączony z krótkowzrocznością

• astygmatyzm nadwzroczny - występujący razem z nadwzrocznością

• astygmatyzm mieszany - gdy jeden przekrój jest krótkowzroczny, a drugi nadwzroczny

Test na astygmatyzm - jak wygląda badanie?

Podstawą prawidłowego leczenia jest dokładna diagnostyka. Test na astygmatyzm przeprowadza okulista lub optometrysta, wykorzystując specjalistyczny sprzęt, taki jak:

• autorefraktometr,

• keratometr,

• lampa szczelinowa,

• tablice diagnostyczne.

Badanie astygmatyzmu powinno być wykonywane regularnie, szczególnie jeśli występują niepokojące objawy lub trudności z widzeniem.

Kiedy konieczna jest korekcja astygmatyzmu?

Nieleczony astygmatyzm może prowadzić do szeregu problemów zdrowotnych i pogorszenia jakości życia. Korekcja jest zazwyczaj konieczna, gdy:

• wartość astygmatyzmu przekracza 0,5 dioptrii,

• występują bóle głowy i zmęczenie oczu,

• pogarsza się ostrość widzenia,

• pacjent odczuwa zaburzenia poczucia przestrzeni,

• pojawiają się problemy z czytaniem lub pracą przy komputerze.

Dodatkowo osoby z astygmatyzmem mogą znacząco poprawić swój komfort życia, stosując się do kilku ważnych zasad. Podstawą jest regularna kontrola wzroku u specjalisty, co pozwala na wczesne wykrycie ewentualnych zmian wady i dostosowanie korekcji.

Równie istotne jest zapewnienie odpowiedniego oświetlenia podczas pracy czy czytania, co zmniejsza zmęczenie oczu. W trakcie długotrwałej pracy wzrokowej należy pamiętać o regularnych przerwach, stosując zasadę 20-20-20 (co 20 minut spójrz na obiekt oddalony o 20 stóp przez 20 sekund).

Ścisłe przestrzeganie zaleceń specjalisty dotyczących noszenia korekcji pomoże utrzymać dobrą jakość widzenia. Nie można też zapominać o codziennej higienie wzroku, która ma kluczowe znaczenie dla zdrowia oczu.

Leczenie astygmatyzmu

To jak wygląda leczenie astygmatyzmu zależy od stopnia wady wzroku i indywidualnych potrzeb pacjenta. Czy astygmatyzm można wyleczyć? Choć samej wady nie da się całkowicie wyeliminować bez interwencji chirurgicznej, można ją skutecznie korygować za pomocą różnych metod.

Okulary na astygmatyzm

Podstawową metodą korekcji astygmatyzmu są okulary ze specjalnymi soczewkami cylindrycznymi (tzw. cylindrami). Szkła te mają różną moc optyczną w różnych przekrojach, co pozwala skorygować zniekształcenia obrazu. Okulary powinny być dobrane przez specjalistę, który określi dokładną wartość i oś cylindra.

Soczewki kontaktowe na astygmatyzm

Soczewki na astygmatyzm (toryczne) to świetna alternatywa dla okularów. Soczewki kontaktowe korygują wadę poprzez specjalną konstrukcję, która zapewnia stabilną pozycję na oku. Dostępne są zarówno soczewki jednodniowe, jak i miesięczne, dopasowane do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Laserowe i chirurgiczne leczenie astygmatyzmu

Trwałe usunięcie wady wzroku możliwe jest dzięki zabiegom chirurgicznym. Najpopularniejsze metody to:

• zabieg LASIK - polega na modelowaniu rogówki laserem excimerowym;

• metoda PRK - gdzie laser zmienia krzywiznę rogówki poprzez usunięcie jej powierzchownej warstwy;

• keratotomia - zabieg polegający na wykonaniu nacięć rogówki w celu zmiany jej krzywizny.

Decyzję o wyborze metody chirurgicznej lub laserowej korekcji wzroku zawsze podejmuje lekarz okulista po szczegółowym badaniu i konsultacji z pacjentem. Nie każdy pacjent kwalifikuje się do zabiegu - istotne są między innymi: wiek, grubość rogówki i stabilność wady.

Astygmatyzm u dzieci - na co zwrócić uwagę?

Astygmatyzm u dzieci wymaga szczególnej uwagi, ponieważ może wpływać na rozwój wzroku i postępy w nauce.

U najmłodszych pacjentów:

• wada może się zmieniać wraz z wiekiem,

• konieczne są regularne kontrole wzroku,

• istotne jest wczesne wykrycie i korekcja wady,

• należy zwracać uwagę na pozycję dziecka podczas czytania i pisania.

Bibliografia:

1. Leszczyńska W.: Astygmatyzm regularny – czynniki wpływające na wielkość i charakter wady refrakcji. Medical Education 2014

1. Czaińska M.: Astygmatyzm – charakterystyka wady. OPTYKA 5(42)2016

1. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Okulistycznego dotyczące korekcji wad wzroku