Wymaz z gardła to proste badanie, zlecane najczęściej przy różnego rodzaju infekcjach górnych dróg oddechowych. Pomaga rozpoznać, jakie jest podłoże infekcji i jakiego rodzaju drobnoustroje wywołały chorobę. Dowiedz się, jakie są wskazania do wykonania wymazu i czy trzeba do niego przygotować się w specjalny sposób. 

fiolki do wymazu

Spis treści

Czym jest wymaz z gardła i co wykrywa? 

Wymaz z gardła jest badaniem wykonywanym w celu rozpoznania drobnoustrojów atakujących górne drogi oddechowe. Infekcje górnych dróg oddechowych są bardzo powszechne, szczególnie w sezonie jesienno-zimowym, gdy naturalna odporność ludzkiego organizmu spada, a temperatura i wilgotność powietrza stają się środowiskiem sprzyjającym namnażaniu patogenów. 

Zachorowania tego typu najczęściej występują u dzieci, choć i u osób dorosłych zdarzają się nierzadko. Niekiedy wystarcza przy nich leczenie objawowe stosowane przez kilka dni, czasem jednak konieczne jest wykonanie badań, by dobrać odpowiednie leczenie przynoszące efekty. 

Jednym z takich badań jest właśnie wymaz z gardła. Co wykrywa? Za jego pomocą rozpoznaje się patogeny obecne na błonie śluzowej gardła - bakterie, wirusy i grzyby. Dzięki ich konkretnemu określeniu łatwiej jest zaplanować terapię z wykorzystaniem leków skierowanych przeciwko odpowiednim drobnoustrojom. 

Wymaz bakteriologiczny z gardła przeważnie diagnozuje zakażenie paciorkowcem i gronkowcem, mykologiczny - drożdżaki z rodziny Candida. Atakujące górne drogi oddechowe wirusy rozpoznawane w wymazie to przede wszystkim koronawirusy, adenowirusy, wirusy paragrypy, grypy typu A i B oraz RSV. 

 

Kiedy należy wykonać wymaz z gardła? 

Wymaz z gardła - czy to u dziecka, czy u osoby dorosłej - przeważnie wykonuje się, kiedy zastosowane leczenie (np. antybiotykoterapia) nie przynosi spodziewanych rezultatów, a objawy infekcji nasilają się lub utrzymują mimo przyjmowania leków. 

Przy objawach stanu zapalnego przeważnie wykonuje się wymaz na gronkowca, paciorkowca lub chlamydie, ponieważ są to bakterie najczęściej atakujące górny odcinek dróg oddechowych. Badanie zlecane bywa także przy anginie, kiedy lek pierwszego rzutu okazuje się nieskuteczny. Objawy świadczące o rozwijającej się infekcji to przede wszystkim: 

  • zaczerwienienie i obrzęk błony śluzowej gardła, 
  • pojawiające się na niej zmiany ropne, wykwity. 

Co ciekawe, wymaz z gardła jest też jednym z elementów diagnozowania wirusa HPV. Jest on odpowiedzialny za powstawanie zmian takich jak brodawki, brodawczaki czy kłykciny kończyste, umiejscawiających się m. in. w obrębie jamy ustnej. Należy mieć na uwadze, że HPV w niektórych przypadkach prowadzi nawet do groźnych chorób nowotworowych gardła lub jamy ustnej, dlatego badaniom należy poddać się nawet przy niewielkich zmianach. 

 

Jak przebiega pobranie wymazu z gardła? 

Pobieranie wymazu z gardła jest nieinwazyjne i trwa z reguły jedynie kilka sekund. Lekarz lub pielęgniarka pobierający materiał muszą przed przystąpieniem do badania umyć i zdezynfekować ręce, a następnie założyć rękawiczki jednorazowe. 

Patyczek do pobrania przypomina patyczek higieniczny do czyszczenia uszu, tyle że jest znacznie dłuższy. Lekarz chwyta jedną ręką patyczek, drugą szpatułkę, którą przytrzymuje język. Końcówką patyczka przesuwa po tylnej ścianie gardła, migdałkach i miejscach zmienionych chorobowo i pobrany w tej sposób materiał zamyka szczelnie w przeznaczonej do tego probówce, która później zostaje wysłana do laboratorium. 

Czy wymaz z gardła boli? Badanie jest nieinwazyjne i jako takie z reguły nie wywołuje dyskomfortu. Chwilowy ból może pojawić się, kiedy błona śluzowa jest silnie podrażniona. 

Jak zrobić wymaz z gardła samodzielnie? W aptekach kupić można zestaw do wykonania wymazu w domu. Materiał również należy pobrać z tylnej ściany gardła, przesuwając patyczkiem po całej jej powierzchni, a następnie wysłać go w probówce do laboratorium mikrobiologicznego. 

 

Jak się przygotować do wymazu z gardła? 

Wiele badań laboratoryjnych wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania, jak choćby bycie na czczo, odstawienie na jakiś czas leków, itd. 

Jak przygotować się do wymazu z gardła, by uzyskany wynik był jak najbardziej wiarygodny? Otóż wymaz nie wymaga długotrwałych przygotowań, jednak na 3 godziny przed pobraniem materiału należy zrezygnować z jedzenia, picia płynów, mycia zębów i płukania jamy ustnej oraz palenia papierosów. 

Czy można pić czystą wodę? Z niej również najlepiej zrezygnować, by nie wypłukiwać obecnych w gardle drobnoustrojów. Mówi się, że wymazu z gardła nie należy wykonywać po antybiotyku. Kiedy jednak stosowana antybiotykoterapia okazuje się nieskuteczna, lekarz może zlecić wykonanie badania i należy wówczas postępować zgodnie z jego wskazówkami. 

 

Interpretacja wyników wymazu z gardła 

Wynik wymazu z gardła może być ujemny lub dodatni. Ujemny świadczy o braku zakażenia, dodatni - o jego obecności. 

W przypadku wymazu bakteriologicznego często wykonuje się dodatkowo antybiogram, określający dokładnie, jakie bakterie doprowadziły do zakażenia i którymi lekami można je skutecznie zwalczać (na które antybiotyki są one nieodporne). 

Ile czeka się na wyniki? W przypadku wyniku ujemnego i wyhodowania jedynie prawidłowej flory fizjologicznej wynik dostępny jest zwykle już po 2-3 dniach od pobrania materiału. Kiedy jednak w próbce obecne są chorobotwórcze drobnoustroje, na wynik trzeba czekać około tygodnia, ponieważ tyle zajmuje wykonanie antybiogramu. 

Należy pamiętać, że interpretacji wyników zawsze musi dokonać lekarz zlecający badanie. 

 

Wymaz z gardła a inne badania diagnostyczne 

Czy posiew z gardła to to samo, co wymaz? Wymaz jest metodą pozyskiwania materiału do badania, zaś pobrany materiał bada się za pomocą rozmazu lub właśnie posiewu. Polega on na „hodowaniu” obecnych w materiale chorobotwórczych drobnoustrojów - bakterii lub grzybów celem ich dokładnego rozpoznania. 

Posiew wymazu z gardła i migdałków wraz z antybiogramem to badanie bardzo dokładne, które - kiedy jest prawidłowo wykonane - pozwala na dobranie skutecznej terapii. 

Przy niektórych infekcjach zalecany jest wymaz z gardła i nosa, dający jeszcze szerszy obraz rozwijającego się zakażenia. W taki sposób wykonuje się niekiedy choćby test na covid. Niekiedy oprócz wymazu lekarz zleca inne badania laboratoryjne (np. CRP wykrywające we krwi obecność białka produkowanego przez organizm przy stanach zapalnych). 

 

Cena i dostępność badania wymazu z gardła 

Gdzie można zrobić wymaz z gardła? Badanie wykonywane jest właściwie w każdym punkcie diagnostycznym, charakteryzuje je zatem szeroka dostępność. 

Ile kosztuje? Pacjent posiadający ubezpieczenie zdrowotne i skierowanie od lekarza (np. rodzinnego) może wykonać je całkowicie bezpłatnie, w ramach refundacji NFZ-u. 

Cena wymazu z gardła wykonywanego prywatnie oscyluje w granicach kilkudziesięciu złotych. Inny jest jednak koszt wymazu będącego elementem diagnostyki wirusa HPV. Zestaw do pobrań można zakupić w aptece, jednak trzeba zapłacić za niego około 300-350 zł (kwota ta pokrywa jednak nie tylko zestaw, ale również badanie laboratoryjne pobranego materiału). 

 

FAQ 1: Jak przygotować się do wymazu z gardła? 

Wymaz nie wymaga długotrwałych przygotowań, jednak na 3 godziny przed pobraniem materiału należy zrezygnować z jedzenia, picia płynów, mycia zębów i płukania jamy ustnej oraz palenia papierosów. 

 

FAQ 2: Ile kosztuje wymaz z gardła? 

Pacjent posiadający ubezpieczenie zdrowotne i skierowanie od lekarza (np. rodzinnego) może wykonać je całkowicie bezpłatnie, w ramach refundacji NFZ-u. Cena wymazu z gardła wykonywanego prywatnie oscyluje w granicach kilkudziesięciu złotych. 

 

FAQ 3: Jak długo czeka się na wyniki wymazu z gardła? 

W przypadku wyniku ujemnego i wyhodowania jedynie prawidłowej flory fizjologicznej wynik dostępny jest zwykle już po 2-3 dniach od pobrania materiału. Kiedy jednak w próbce obecne są chorobotwórcze drobnoustroje, na wynik trzeba czekać około tygodnia. 

 

Bibliografia: 

  • E. Gowin, W. Horst-Sikorska, Leczenie zapalenia gardła bez antybiotyku za czy to możliwe?, w: Farmacja współczesna, 2012; 5: 83-89 
share-icon Podziel się artykułem ze znajomymi

Justyna Gabrysiak-Kula ...

Wszystkie artykuły autora
Komentarze
chevron-down