Wszawica u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie. Jak wyglądają wszy u dzieci?

Wszawica u dzieci to choroba pasożytnicza, która najczęściej przytrafia się maluchom w wieku 3-12 lat, czyli w okresie przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Niesłusznie kojarzy się z brakiem higieny oraz niskim statusem materialnym. Wszy szybko przenoszą się na kolejne dzieci, dlatego nietrudno o małe epidemie w przedszkolach czy żłobkach. Jak rozpoznać i leczyć wszawicę u dzieci? Jak zapobiegać schorzeniu? Wyjaśniamy.

Wszawica – objawy. Jak wyglądają wszy u dzieci?

Wszy to małe stawonogi (ok. 2-3 mm długości) z trzema parami odnóży wyposażonych w:

Chwytne pazurki,
Czułki
Aparat gębowy gryząco-ssący.

Żywią się krwią i mają barwę brązową lub beżową. Samice składają białe jaja nazywane gnidami (ok. 0,5 mm), które zostają przytwierdzone do włosów u nasady za pomocą bardzo mocnej substancji cementowej (przemieszają się wraz ze wzrostem kosmyków). Po ok. tygodniu wykluwają się z nich larwy (nimfy), gotowe do rozmnażania po kolejnych 16-17 dniach.

Jakie są objawy wszy u dzieci? Na owłosionej skórze głowy, zwłaszcza w okolicy skroniowej, ciemieniowej i potylicznej, można zaobserwować dorosłe osobniki, larwy lub jaja. Poza tym występuje:

Silny świąd wywołany przez ugryzienia wesz (czasami dochodzi do reakcji alergicznej i powiększenia węzłów chłonnych),
Zaczerwienienie na linii włosów i za uszami,
Zmiany skórne, m.in. rumieniowe, grudkowe i pokrzywkowe, czasami z sączącą się z nich ropno-surowiczą wydzieliną (w przypadku wszy odzieżowej obserwuje się je na całym ciele),
Przeczosy (zadrapania),
W przypadku wszy łonowej – plamy błękitne (szaroniebieskie wybroczyny powstałe po ugryzieniu),
Wesz odzieżowa żyje w szwach odzieży, dlatego to właśnie tam należy szukać jaj.

Skąd się biorą wszy u dzieci? Przyczyny i rodzaje wszawicy

Ludzie zarażają się wszawicą przez bezpośredni kontakt głowa-głowa albo skóra-skóra. Czasami pasożyty przenoszą się na dzieci po użyciu nakryć głowy, spinek, grzebieni, szczotek czy poduszek należących do zakażonych osób. Wszy nie latają ani nie skaczą, ale potrafią bardzo szybko pełzać (nawet 23 cm przez minutę). Nie przenoszą się też na zwierzęta domowe ani za ich pośrednictwem.

Wszawicę u dzieci najczęściej wywołuje wesz głowowa (łac. Pediculus capitis).
Innym rodzajem choroby jest wszawica odzieżowa (łac. Pediculus vestimenti), za którą odpowiada największa ze wszystkich wesz (do 4,5 mm). Może przenosić groźne choroby takie jak dur plamisty czy riketsjozy, ale na szczęścia od dawna nie występują one w Polsce.
Wszawica łonowa (łac. Pediculus pubis) w przeciwieństwie do pozostałych dwóch rodzajów wszawic jest chorobą przenoszoną drogą płciową. Wesz łonowa u dzieci gnieździ się m.in. w brwiach i rzęsach. Pasożyt osiąga do 2 mm. Jeśli u dziecka zaobserwowano wszy łonowe, mogło dojść do nadużyć seksualnych, dlatego sprawa wymaga szybkiej reakcji opiekunów!

Wszawica u dzieci – leczenie

Jak się pozbyć wszy u dzieci? Po pojawieniu się objawów należy jak najszybciej przejść do walki z pasożytami, a także poinformować o tym fakcie placówkę szkolno-opiekuńczą, do której uczęszcza dziecko. Dzięki temu wystąpi mniejsze prawdopodobieństwo zainfekowania innych dzieci i ich bliskich. Jak wspomniano na wstępie, wszawica u dzieci nie jest skutkiem zaniedbań higienicznych i szybko się rozprzestrzenia, dlatego nie należy zwlekać z udzieleniem tej informacji. Do walki z pasożytem można wykorzystać leki i domowe sposoby na wszy.

Wszy u dzieci – jak zwalczać wszawicę preparatami z apteki?

Apteczne preparaty na wszy zawierają jako substancję czynną:

Permetrynę (w formie szamponu) o właściwościach neurotoksycznych, która zwalcza pasożyta we wszystkich stadiach. Należy umyć włosy preparatem, utrzymać pianę przez minimum 10 minut, a następnie spłukać. Terapię powtórzyć po 7-10 dniach ze względu na oporność młodych gnid. Permetryny można używać od 2. miesiąca życia,
Dimetikon z grupy syntetycznych olejów polimetylosilikonowych, najczęściej w formie sprayu, który uniemożliwia owadom oddychanie. Środek trzeba nanieść na całej długości włosów i zostawić na ok. 1 godzinę, a także powtórzyć procedurę po 7 dniach. Takie preparaty są przeznaczone dla dzieci od 2. roku życia,
Cyklometikon, który stosuje się podobnie jak dimetikon (od 4. roku życia). Substancja rozpuszcza woskowy szkielet pasożyta.
Wyżej wymienione preparaty są dostępne w aptekach bez recepty. Jeśli jednak doszło na nadkażenia bakteryjnego ran powstałych po ukąszeniach wesz, stosuje się miejscowe środki z antybiotykami przepisane przez lekarza.

Domowe sposoby na wszy u dzieci

Naturalne metody zwalczania wszawicy u dzieci warto potraktować jako wspomaganie farmakoterapii.

Często stosowany domowy sposób na wszy u dzieci polega na użyciu oliwy z oliwek. Podgrzany olej trzeba wmasować w skórę głowy, nałożyć czepek i zostawić na noc, a rano spłukać ciepłą wodą. Zabieg powtarza się 3 dni.
Ewentualnie włosy dziecka, pasmo po paśmie, można „potraktować” prostownicą. Wszy i gnidy giną w temperaturze 60°C, dlatego wydaje się to całkiem niezłym pomysłem.
Oprócz aplikowania środków o działaniu miejscowym należy wyczesać włosy gęstymi metalowymi grzebieniami na wszy.
Odklejenie się jaj od kosmyków ułatwia płukanie włosów w roztworze octu i wody (proporcja 1:2) albo specjalnym preparacie z apteki. Środki lecznicze na wszy zazwyczaj mają w składzie substancje rozpuszczające wydzielinę.
Należy też wyparzyć wszystkie szczotki, grzebienie, spinki i rzeczy do włosów, a także wyprać czapki i nakrycia głowy, poduszki, poszewki itp. w 60°C. Jeśli rzeczy nie da się wyprać w tak wysokiej temperaturze, można je umieścić w szczelnie zamkniętych plastikowych torbach na ok. 2 tygodnie.

Czy nieleczona wszawica u dzieci jest groźna?

Nieleczona wszawica u dzieci przede wszystkim powoduje pogorszenie samopoczucia czy problemy z zasypianiem (z powodu uporczywego świądu). Ciągłe drapanie skóry może prowadzić do wtórnych zakażeń bakteryjnych, zapalenia skóry w okolicy karku, a także zmian liszajowatych czy łysienia plackowatego. Poza tym nieleczone wszy u dzieci sprawiają, że choroba się rozprzestrzenia.

Wszy u dzieci – profilaktyka

Profilaktyka wszawicy u dzieci obejmuje regularny przegląd skóry i włosów, zwłaszcza w tych okolicach, w których najczęściej pojawiają się pasożyty (choroba może przebiegać bezobjawowo nawet do 4 tygodni). Oprócz tego warto dbać o:

Odpowiednio częste mycie i czesanie włosów,
Uczenie maluchów dobrych nawyków (m.in. nieużywania cudzych czapek, szczotek, poduszek itp.),
Stosowanie preparatów odstraszających wszy (np. gumek do włosów czy olejków eterycznych).

Wszawica u dzieci – często zadawane pytania

Poniżej prezentujemy często zadawane pytania na temat wszawicy u dzieci.

Jak pozbyć się wszy w 1 dzień? Większość preparatów z apteki zabija wszy w ciągu doby, choć terapię zawsze należy powtórzyć po 7-10 dniach, żeby zabić świeżo wyklute larwy. Jeśli jednak po 8-12 godzinach od zastosowania środka dalej widać na włosach żywe owady, leczenie należy powtórzyć za pomocą preparatu o innym składzie (wszy mogły się uodpornić na użytą substancję czynną).
Czego nie lubią wszy? Te pasożyty odstrasza aromat drzewa herbacianego, lawendy, anyżu, kokosa i jaśminu.
Co przyciąga wszy? Zapach ludzkiego potu.
Czy dziecko z wszami może chodzić do przedszkola? Decyzję o puszczeniu (lub nie) dziecka z wszawicą do przedszkola lub szkoły podejmują rodzice/opiekunowie. Jak podaje Ministerstwo Zdrowia, działania zwalczające wszy należy podjąć jak najszybciej, a czas nieobecności dziecka w placówce powinien być jak najkrótszy.
Jak długo trwa walka z wszami? Leczenie wszawicy zajmuje zazwyczaj 7-10 dni. Warto jednak pamiętać o możliwych nawrotach choroby i koniecznej profilaktyce.

Wszawica u dzieci – jak leczyć i zapobiegać? Podsumowanie

Wszawica u dzieci to często problem żłobków, przedszkoli i szkół. W razie zauważenia pasożytów na włosach i głowie dziecka, a także wystąpienia objawów, należy bezzwłocznie zastosować specjalistyczne szampony lub spraye. Oprócz tego trzeba jak najszybciej poinformować placówkę, żeby uniknąć rozprzestrzeniania się infekcji.

Źródła: