Padaczka u dzieci – objawy, rodzaje, przyczyny

Padaczka u dzieci nie musi objawiać się atakiem drgawek, utratą przytomności oraz ślinotokiem. Dość często manifestuje się np. chwilową „nieobecnością”, przemijającym brakiem kontaktu ze światem zewnętrznym. Za taki stan mogą odpowiadać m.in. choroby zakaźne, metaboliczne, urazy głowy, a także niedotlenie podczas porodu.

Padaczka u dzieci w wieku wczesnoszkolnym

Padaczka stanowi jedną z częściej występujących w populacji chorób mózgu. Dotyka ona około 1 procenta społeczeństwa, w Polsce szacuje się, że chorych na padaczkę jest w okolicy 400 tysięcy osób. Na to schorzenie cierpią najczęściej dzieci do 5. roku życia, a także dorośli, którzy ukończyli 65. rok życia.

Padaczka wieku dziecięcego charakteryzuje się tzw. napadami padaczkowymi, czyli pojawiającymi się niespodziewanie zaburzeniami czynności mózgu, które przemijają po kilku sekundach lub minutach (do 3-5 minut). Napady padaczkowe polegają na tym, że nagle w komórkach nerwowych (neuronach) dochodzi do wyładowań elektrycznych. Mówiąc obrazowo, wygląda to tak jakby w środku mózgu działa się burza.

W wyniku niewłaściwego funkcjonowania neuronów, połączone z nimi włókna nerwowe odbierają błędne sygnały, co powoduje reakcję ciała w postaci m.in.:

- napadu drgawek,

- problemów z mową i połykaniem,

- utratą przytomności,

- chwilową „nieobecnością”/ napadami nieświadomości

Napady te mają charakter przemijający i powtarzalny, co oznacza, że mogą powrócić za kilka dni, tygodni lub miesięcy. Wiek wczesnoszkolny jest okresem, w którym dzieci doświadczają napadów padaczkowych najczęściej. Występowanie padaczki w tej grupie wiekowej jest szczególnie istotne, ponieważ napady mogą wpływać na rozwój dziecka.

Co robić, gdy napad padaczkowy wystąpi w szkole?

Gdy dziecko ma napad padaczkowy w szkole, ważne jest, aby nauczyciele i opiekunowie wiedzieli, jak odpowiednio zareagować. Wystąpienia napadów padaczkowych mogą być nieprzewidywalne, dlatego przygotowanie i świadomość są kluczowe.

1. Zachowaj spokój – Panika może tylko pogorszyć sytuację. Zachowaj spokój i staraj się uspokoić innych uczniów.

2. Ułóż dziecko w bezpiecznej pozycji – Połóż dziecko na boku, aby zapobiec zakrztuszeniu się śliną. Pod głowę podłóż coś miękkiego.

3. Odizoluj dziecko od niebezpiecznych przedmiotów – Usuń wszelkie ostre lub twarde przedmioty w pobliżu dziecka, aby zapobiec urazom.

4. Nie próbuj powstrzymywać drgawek – Nie próbuj trzymać dziecka na siłę ani wkładać niczego do jego ust.

5. Monitoruj czas trwania napadu – Jeśli napad trwa dłużej niż 5 minut, natychmiast wezwij pogotowie.

6. Pozostań z dzieckiem – Pozostań z dzieckiem do czasu, aż napad się zakończy i dziecko odzyska pełną świadomość.

7. Poinformuj rodziców – Po zakończeniu napadu, poinformuj rodziców dziecka o incydencie.

Ważne jest, aby nauczyciele i opiekunowie byli przeszkoleni w zakresie pierwszej pomocy w przypadku napadów padaczkowych i zaburzeń. Wiedza na temat tego, jak postępować w sytuacji kryzysowej, może znacząco wpłynąć na bezpieczeństwo i komfort dziecka z padaczką w szkole.

Rodzaje napadów u dzieci

Padaczka dziecięca u każdego może przebiegać inaczej, ponieważ różne są jej przyczyny, objawy, czy długość jej trwania.

Wyróżnia się zatem:

- Napady wyłączeń – często występujące u dzieci. Takie ataki wyglądają, jakby dziecko na moment „się wyłączyło”. Jest ono wówczas zamyślone, nieobecne, sygnały i bodźce zewnętrzne zupełnie do niego nie docierają (dziecko nie słyszy wówczas mówiącego do niego rodzica). Taki napad może przebiegać bez drgawek. Występują napady padaczkowe, które mogą być mylone z chwilową nieobecnością.

- Napady zgięciowe – dominujące wśród maleńkich dzieci (między 6. miesiącem a 2. rokiem życia). Mogą się one manifestować gwałtownym przyciąganiem główki do mostka, drżeniem rączki, itp. Dzieci doświadczają napadów, które mogą być trudne do rozpoznania.

- Napady ogniskowe – charakteryzują się tym, że zaczynają się od delikatnych drgań np. palca, a kończą na drżeniu całego ciała z utratą świadomości włącznie. Napady częściowe mogą przechodzić w napady uogólnione które wprowadzają dziecko w napady drgawek.

- Napady toniczno-kloniczne – częściej pojawiające się u dorosłych i starszych dzieci. Podczas tych napadów dochodzi do utraty przytomności i drgawek. Napady toniczno-kloniczne są jednymi z najbardziej rozpoznawalnych objawów padaczki w wieku przedszkolnym.

Objawy padaczki u dzieci

Jak już zostało nadmienione, padaczka może różnie objawiać się u małych pacjentów. U niektórych dzieci symptomy padaczkowe będą przypominały zamyślenie się. Jednak tym, co odróżnia „chwilę zapomnienia się” od ataku padaczki, jest brak kontaktu dziecka ze światem zewnętrznym w tym czasie. Dziecko wówczas nie słyszy, co się do niego mówi, nie zmienia pozycji ciała, wpatruje się w jeden punkt jak zahipnotyzowane. Niekiedy jego oczy mogą „wirować” jak po orbicie. Występują napady padaczkowe, które mogą być mylone z chwilową nieobecnością.

Innymi oznakami padaczki u dzieci są m.in.:

- drgawki poszczególnych części ciała lub całego ciała,

- ślinotok,

- zaburzenia mowy,

- utrata przytomności,

- popuszczenie moczu,

- nagły upadek,

- krótkotrwały bezdech.

Już pojedynczy epizod padaczkowy jest wskazaniem do wizyty u lekarza. Lepiej w tym wypadku być przewrażliwionym niż przeoczyć poważną chorobę, która nieleczona może spowodować problemy rozwojowe u dziecka. Rozpoznanie padaczki i odpowiednie leczenie padaczki dziecięcej są kluczowe dla zdrowia dziecka.

Czy padaczka u dzieci jest wyleczalna?

Leczenie padaczki u dzieci w wieku przedszkolnym polega na wprowadzeniu właściwej farmakoterapii stosownie do przyczyn występowania tego schorzenia. Niekiedy wystarczy jeden lek, innym razem konieczne okaże się przyjmowanie większej liczby preparatów, czy zmiana medykamentów oraz zastosowanie innych metod leczniczych, jak zaproponowanie odpowiedniej diety (bogato tłuszczowej, o niewielkiej zawartości węglowodanów i białek), wszczepienie stymulatora nerwu błędnego, a nawet wykonanie operacji. Leczenie padaczki dziecięcej może być skomplikowane, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z padaczką lekooporną.

Ważne jest także właściwe postępowanie z takim dzieckiem, które w czasie trwania napadu padaczkowego należy ułożyć w pozycji bezpiecznej, ratowniczej, na prawym boku (aby nie dopuścić do zakrztuszenia się śliną). Pod głowę należy podłożyć mu coś miękkiego i odizolować dziecko od niebezpiecznych przedmiotów, mebli, schodów, itp. Wystąpienia napadów padaczkowych mogą być nieprzewidywalne, dlatego ważne jest, aby rodzice byli przygotowani na każdą ewentualność.

Rodzice i opiekunowie dziecka cierpiącego na potencjalne napady padaczki muszą także wdrożyć odpowiednie zachowanie do codziennego życia, zabezpieczając dziecko przed ewentualnymi urazami, które może wywołać nagły atak. M.in. powinni być obecni podczas kąpieli dziecka, nie pozwalać mu na chodzenie po drzewach, bawienie się przy otwartym ogniu. Muszą instruować dziecko, jak ma postępować, informować osoby sprawujące pieczę nad takim maluchem o jego chorobie (tak by wiedziały, jak powinny się zachowywać), itp. Rozpoznanie padaczki i odpowiednie leczenie padaczki dziecięcej są kluczowe dla zdrowia dziecka.

Przyczyny padaczki u dzieci

Przyczyny padaczki u dzieci mogą być różnorodne, obejmując zarówno czynniki genetyczne, jak i nabyte w ciągu życia. W wielu przypadkach dokładna etiologia pozostaje nieznana.

Często padaczka jest wynikiem innych chorób, takich jak choroby zapalne, metaboliczne, naczyniowe oraz infekcje zakaźne, takie jak zapalenie mózgu czy zapalenie opon mózgowych. Inne możliwe przyczyny to guzy mózgu, nieprawidłowości w budowie mózgu, urazy głowy oraz niedotlenienie podczas porodu lub ciąży.

Dokładna diagnoza zaburzeń neurologicznych u dziecka zazwyczaj obejmuje szczegółowy wywiad medyczny, badanie elektroencefalografia (EEG) oraz tomografię komputerową mózgu lub rezonans magnetyczny.

Czytaj też jak wygląda padaczka u niemowląt: Padaczka u niemowląt: Objawy i Leczenie

Zródła :

1. Medycyna Praktyczna. "Padaczka u dziecka." Dostępne online: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/choroby-neurologiczne/138834,padaczka-u-dziecka.

2. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Pułtusku. "Padaczka a dysleksja rozwojowa." Dostępne online: https://ppppultusk.pl/2020/10/05/padaczka-a-dysleksja-rozwojowa/.

3. Badamydzieci.pl. "Padaczka dziecięca." Dostępne online: https://badamydzieci.pl/porady/padaczka-porady/padaczka-dziecieca/.

4. HelloZdrowie. "Padaczka u dzieci: mechanizm i objawy." Dostępne online: https://www.hellozdrowie.pl/padaczka-u-dzieci-mechanizm-i-objawy/.