Nawilżanie gardła i krtani – co stosować? Jakie są domowe sposoby?

Przyczyną suchości w gardle jest głównie niska wilgotność powietrza, zwłaszcza w ogrzewanych i klimatyzowanych pomieszczeniach, oraz niewystarczające nawodnienie organizmu. Niektóre leki, palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, alergie oraz oddychanie przez usta podczas snu również przyczyniają się do wysuszenia sluzówek. Objawy to m.in. pieczenie, chrypka, kaszel, trudności w przełykaniu i zmiana barwy głosu. Aby złagodzić objawy, zaleca się picie wody, ciepłych napojów ziołowych, inhalacje, płukanie gardła solą emską oraz stosowanie nawilżających preparatów z apteki. Mogą pomóc także naturalne metody jak syropy z miodu i prawoślazu. 

Jakie są przyczyny suchości w gardle? 

Suche powietrze, zwłaszcza w ogrzewanych pomieszczeniach, jest istotnym czynnikiem powodującym suchość w gardle i jamie ustnej. Problem ten nasila się nie tylko w sezonie grzewczym, jak także w okresie lata w silnie klimatyzowanych pomieszczeniach. Niewystarczające nawodnienie organizmu to kolejna częsta przyczyna suchości w gardle. Dyskomfort ten nasila się w gorące, suche dni. Picie zbyt małej ilości płynów skutkuje wysuszeniem śluzówek. 

Niektóre leki, takie jak środki przeciwhistaminowe, moczopędne czy antydepresanty, mogą powodować uczucie suchości w jamie ustnej i gardle. To częsty efekt uboczny. Pacjenci przyjmujący te leki doświadczają dolegliwości nie tylko w dzień, ale także w nocy. 

Palenie tytoniu i spożywanie alkoholu to czynniki, które znacząco przyczyniają się do wysuszenia gardła. Dym papierosowy bezpośrednio podrażnia i wysusza błonę śluzową, a alkohol ma działanie odwadniające na cały organizm i miejscowo drażniące (mocne alkohole). Nadużywanie używek prowadzi do suchości w przełyku i gardle. 

Alergie sezonowe i całoroczne często objawiają się suchością gardła i nosa. Uwalnianie histaminy w reakcji alergicznej może prowadzić do uczucia wysuszenia i drapania. Suchość oczu i gardła często występują jednocześnie jako objawy alergii. 

Warto wspomnieć, że do przesuszenia śluzówek dochodzi podczas oddychania przez usta podczas snu. Poranne dolegliwości można określić wówczas jako nieprzyjemne drapanie w gardle i uczucie trudności w przełykaniu śliny. 

Suche gardło i inne objawy – jakie mogą się pojawić? 

Suchości w gardle często towarzyszą inne, równie uciążliwe objawy. Jednym z najczęstszych jest uczucie pieczenia lub drapania w gardle, które nasila się podczas mówienia lub przełykania. Suche gardło często prowadzi do pojawienia się suchego, drażniącego kaszlu, szczególnie w nocy. Może zaburzać sen, prowadząc do zmęczenia i rozdrażnienia w ciągu dnia. Nocna suchość w gardle może być szczególnie problematyczna, powodując częste przebudzenia w celu nawilżenia gardła. 

Chrypka lub zmiana barwy głosu to objawy, które mogą znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie, szczególnie u osób, których praca wymaga częstego mówienia. Głos może stać się szorstki, ochrypły, co jest bezpośrednim skutkiem wysuszenia strun głosowych. 

Suchość w gardle i przełyku może prowadzić do uczucia dyskomfortu podczas jedzenia i picia. Pacjenci mogą odczuwać trudności w przełykaniu suchych pokarmów lub mieć wrażenie, że jedzenie „zatrzymuje się” w gardle. 

W przypadku przeziębienia wysuszona śluzówka gardła często towarzyszy innym objawom, takim jak katar czy ból gardła. Niedrożność przewodów nosowych prowadzi do oddychania przez usta, co jeszcze bardziej wysusza gardło. 

Suchość w gardle u dziecka może objawiać się rozdrażnieniem, trudnościami w jedzeniu lub piciem większej ilości płynów niż zwykle. Dzieci mogą również skarżyć się na ból gardła lub odmówić jedzenia ze względu na pojawiający się dyskomfort. 

Niektórzy pacjenci mogą doświadczać wysypki, która może być związana z reakcją alergiczną lub infekcją. Ból w klatce piersiowej, szczególnie w połączeniu z trudnościami w oddychaniu, jest poważnym objawem wymagającym natychmiastowej uwagi medycznej. 

Czym nawilżać suche gardło? Co stosować? 

Nawilżanie gardła jest kluczowe w łagodzeniu objawów suchości. Podstawową i najskuteczniejszą metodą jest picie dużej ilości wody. Eksperci zalecają wypijanie co najmniej 8 szklanek wody dziennie, a nawet więcej w przypadku aktywności fizycznej lub przebywania w suchym środowisku. 

Dla osób szukających sposobów na suchość w gardle, ciepłe napoje ziołowe mogą przynieść szybką ulgę. Herbaty z rumianku, szałwii czy lipy mają właściwości łagodzące i mogą skutecznie nawilżać błonę śluzową gardła. Należy jednak unikać kawy i mocnej czarnej herbaty, które mogą nasilać problem ze względu na ich właściwości moczopędne. Taniny i kofeina to substancje zawarte w czarnej herbacie, które mogą powodować suchość w jamie ustnej 

Inhalacje to skuteczna metoda na nawilżenie gardła i krtani. Można je wykonywać z użyciem ciepłej wody z dodatkiem olejków eterycznych lub ziół. Na przykład, inhalacje z rumianku czy szałwii nie tylko nawilżają gardło, ale także oczyszczają drogi oddechowe i mogą przynieść ulgę w przypadku towarzyszącego kataru czy kaszlu. 

Płukanie gardła roztworem soli emskiej to kolejny sposób na złagodzenie suchości. Sól emska, dzięki zawartości różnych minerałów, posiada właściwości nawilżające, zmniejsza lepkość wydzieliny w gardle i ma działanie wykrztuśne. Można ją stosować kilka razy dziennie, rozpuszczając 1/2 łyżeczki w ciepłej wodzie. 

W aptekach dostępne są liczne preparaty do nawilżania gardła. Spraye zawierające substancje takie jak kwas hialuronowy, aloes czy pantenol skutecznie nawilżają śluzówkę i przynoszą szybką ulgę. Tabletki do ssania stymulują produkcję śliny i często zawierają składniki łagodzące, takie jak np. wyciąg z porostu islandzkiego. 

Można wykorzystać inhalacje z ektoiną, która łagodzi, nawilża i wykazuje lekkie działanie przeciwzapalne. Chroni śluzówkę przed czynnikami drażniącymi i alergenami. Preparaty z ektoiną są szczególnie polecane osobom z przewlekłą suchością w gardle i krtani i towarzyszącymi jej stanami zapalnymi. 

Dla zwolenników naturalnych metod, syropy na bazie miodu, prawoślazu czy babki lancetowatej mogą być dobrym wyborem. Te roślinne preparaty nie tylko nawilżają, ale także tworzą ochronną warstwę na śluzówce gardła, łagodząc podrażnienia i wspierając proces gojenia. 

Część pacjentów poddawanych chemioterapii może wymagać stosowania preparatów sztucznej śliny. Chemioterapia często prowadzi do suchości w jamie ustnej, znanej jako kserostomia, która może powodować dyskomfort i problemy z jedzeniem oraz mówieniem. Preparaty sztucznej śliny pomagają nawilżać śluzówki i łagodzić te objawy. 

Domowe sposoby na suchość w gardle 

Istnieje wiele domowych metod, które mogą pomóc w łagodzeniu suchości gardła. 

• Płukanie gardła ciepłą wodą z solą morską. Ta metoda pomaga w nawilżeniu gardła i usunięciu zalegającej wydzieliny. Można to robić kilka razy dziennie, szczególnie rano i wieczorem. 

• Stosowanie miodu. Miód ma właściwości nawilżające i przeciwzapalne. Można go dodawać do herbaty lub spożywać bezpośrednio, pozwalając mu powoli spływać po gardle. 

• Picie herbaty rumiankowej. Rumianek działa kojąco i przeciwzapalnie na błony śluzowe gardła. Można pić go kilka razy dziennie, szczególnie przed snem. 

• Stosowanie naparu z kozieradki. Kozieradka ma właściwości łagodzące i może pomóc w nawilżeniu gardła. Napar można przygotować zalewając łyżeczkę nasion kozieradki gorącą wodą. 

• Używanie octu jabłkowego. Ocet jabłkowy ma właściwości przeciwbakteryjne i może pomóc w rozkładaniu śluzu. Można go rozcieńczyć w wodzie i użyć do płukania gardła. 

• Stosowanie preparatów na bazie olejów jadalnych. Olej lniany, kokosowy czy oliwa z oliwek mogą tworzyć ochronną warstwę na śluzówce gardła. Łyżeczkę oleju można powoli przełykać lub użyć do płukania gardła. 

• Zwiększenie wilgotności powietrza. Używanie nawilżacza powietrza, szczególnie w sypialni, może znacząco złagodzić objawy suchości gardła w nocy. 

• Żucie gumy bez cukru. Stymuluje produkcję śliny, naturalnie nawilżając gardło. Warto wybierać gumy z ksylitolem, który ma dodatkowo właściwości przeciwbakteryjne. 

• Unikanie oddychania przez usta. Szczególnie ważne w nocy, może pomóc zapobiec wysuszaniu gardła podczas snu. Jeśli problem wynika z zatkanego nosa, warto stosować kropla do nosa przed snem. 

Wysuszone gardło – czego unikać? 

Aby zapobiegać suchości gardła i nie pogarszać istniejącego stanu, warto unikać pewnych czynników. Przede wszystkim należy ograniczyć spożycie alkoholu i kofeiny, które mają silne działanie odwadniające. Napoje alkoholowe mogą miejscowo wysuszać błonę śluzową gardła oraz osłabiać układ odpornościowy, co może prowadzić do zwiększonej podatności na infekcje. 

Palenie tytoniu jest jednym z głównych czynników przyczyniających się do suchości gardła. Dym papierosowy bezpośrednio podrażnia i wysusza błonę śluzową, a substancje smoliste negatywnie wpływają na cały układ oddechowy. Rzucenie palenia może znacząco poprawić stan gardła i ogólne zdrowie. 

Napoje gazowane, szczególnie te zawierające kofeinę, mogą nasilać suchość w gardle. Dwutlenek węgla zawarty w tych napojach może działać drażniąco, powodując dyskomfort, kaszel, a nawet ból. Warto zastąpić je wodą lub niesłodzonymi herbatami ziołowymi. 

Ograniczenie spożycia soli i ostrych przypraw jest również istotne. Nadmiar soli może prowadzić do odwodnienia organizmu, a ostre przyprawy mogą dodatkowo podrażniać już wysuszone gardło. Warto zwrócić uwagę na ukryte źródła soli w przetworzonej żywności. 

Unikanie przebywania w pomieszczeniach z suchym powietrzem jest kluczowe. Jeśli to niemożliwe, warto zadbać o odpowiednie nawilżenie powietrza, używając nawilżaczy lub stawiając miski z wodą na kaloryferach. Szczególnie ważne jest to w sezonie grzewczym i w klimatyzowanych pomieszczeniach. 

Oddychanie przez usta, szczególnie w nocy, może znacząco przyczyniać się do suchości gardła. Jeśli problem wynika z zatkania nosa, warto skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia przyczyny i odpowiedniego leczenia. Stosowanie plastrów na nos lub kropli do nosa przed snem może pomóc w oddychaniu przez nos. 

Niektóre leki mogą powodować suchość w gardle jako efekt uboczny. Dotyczy to szczególnie leków przeciwhistaminowych, niektórych antydepresantów i leków na nadciśnienie. Jeśli pacjent podejrzewa, że przyjmowane leki mogą być przyczyną problemu, powinien skonsultować się z lekarzem. Nie należy jednak samodzielnie odstawiać przepisanych leków. 

W przypadku utrzymujących się objawów suchości w gardle i przełyku, zwłaszcza jeśli towarzyszą im inne niepokojące objawy, konieczna jest konsultacja lekarska. 

Bibliografia

Późniak, G. Milenik-Niedzielska, Standardy leczenia ostrego zapalenia gardła i migdałków u dzieci, „Pediatria po Dyplomie”, nr 2 2019.

Pietruszewska W, Kott K. Zapalenie gardła w codziennej praktyce lekarza rodzinnego i laryngologa. Terapia 2013; 11-12: 6-15. 

Mielcarek-Kuchta D. Ostre zapalenia gardła i krtani. W: Laryngologia – wybrane zagadnienia z patologii jamy ustnej, gardła, krtani i okolic. Szyfter W (red.). Termedia, Poznań 2016; 111-133.