Zalegająca flegma w gardle – jak się jej pozbyć?

Obecność flegmy w gardle związana jest nie tylko z dyskomfortem, ale nierzadko też prowadzi do pojawienia się wielu innych objawów – w tym trudności z oddychaniem, podrażnieniem gardła czy odkasływaniem. Wskazówką w ustaleniu przyczyny występowania plwociny może być jej kolor oraz konsystencja. Zobacz, jak sobie z nią radzić domowymi sposobami.

Co to jest plwocina (flegma) i skąd się bierze w gardle?

Plwocina jest materiałem biologicznym, który pochodzi z dróg oddechowych i może zalegać w oskrzelach. W jej składzie znajduje się woda, śluz, komórki nabłonka, białka. Dodatkowo może zawierać ropę albo krew, zanieczyszczenia i drobnoustroje chorobotwórcze.

Plwocina to inaczej flegma, będąca nadprodukcją śluzu w drogach oddechowych. Jej zaleganie podrażnia receptory odpowiedzialne za kaszel i wywołuje nasilone odkrztuszanie, przez co śluz pojawia się w gardle. Flegma może też występować samoistnie i nie być konsekwencją odkasływania – wówczas opisuje się ją jako spływającą po tylnej ścianie gardła.

Flegma, jej kolor i konsystencja mogą być wskazówką diagnostyczną. Obecność krwi, zmiana koloru na żółty, zielony czy brunatny może wskazać na obecność infekcji typu bakteryjnego.

Flegma w gardle nierzadko wywołuje dodatkowe objawy. Jeśli zalegająca plwocina pochodzi np. z zatok, może towarzyszyć jej uczucie zatkanego nosa. Często też prowadzi do problemów z oddychaniem. Dusząca flegma jest szczególnie niebezpieczna dla małych dzieci i osób, które większość czasu spędzają w pozycji leżącej. Nieprzypadkowo to właśnie w takim ułożeniu lub zaraz po przebudzeniu rano odkaszliwanie jest najbardziej intensywne.

Zaflegmione gardło wskazuje na infekcje, ale też może być naturalną odpowiedzią organizmu na czynniki środowiskowe, np. związane ze zbyt suchym powietrzem lub jego zanieczyszczeniem.

Czy kolor plwociny może wskazywać na konkretną chorobę?

Aby rozpoznać źródło plwociny, w pierwszej kolejności warto przyjrzeć się jej dwóm cechom – jej kolorowi oraz konsystencji. Żółta, podobnie zresztą jak zielona, flegma sugeruje nadkażenia bakteryjne. Ponadto, zielona flegma przy kaszlu nazywana jest też ropną i może towarzyszyć także infekcjom wirusowym, np. oskrzeli, płuc czy zatok przynosowych. Nierzadko charakteryzuje się nieprzyjemnym, wręcz śmierdzącym zapachem.

Z kolei biała, o lepkiej fakturze, często ma związek z uczuleniem. Obecność brązowej flegmy w gardle częstokroć wynika z palenia papierosów albo oddychania zanieczyszczonym powietrzem, np. podczas prac w kopalni. Układ oddechowy próbuje pozbyć się w ten sposób zanieczyszczeń.

Odkrztuszanie flegmy w formie grudek, np. w kolorze białym, to sygnał, że w płucach może rozwijać się grzybica. To również objaw charakterystyczny dla mukowiscydozy.

Jeżeli w plwocinie widać resztki krwi i przybiera ona różowawy lub czerwonawy kolor, może to sugerować:

zapalenie oskrzeli,

zapalenie płuc,

gruźlicę,

niewydolność serca,

rozstrzeń oskrzela,

raka płuca.

Z kolei rdzawy kolor plwociny jest związany z gruźlicą albo zakażeniem pneukomokami.

Choć przeźroczysta, bezbarwna flegma wygląda bardziej naturalnie niż zielona czy żółta, również nierzadko stanowi powód do niepokoju - jej prawdopodobną przyczyną jest: alergia wywołana nadmiarem histaminy, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), zatorowość płucna.

Pieniąca się flegma ma związek z obrzękiem płuc – we wczesnej fazie przybiera kolor biały, a w późniejszej – różowy.

Flegma w gardle – jakie są przyczyny?

Pojawienie się gęstego śluzu sygnalizuje, że organizm walczy z czynnikami wywołującymi choroby. Flegmy nie należy więc postrzegać w sposób jednoznacznie negatywny – z jednej strony to komunikat od organizmu, że układ odpornościowy próbuje zwalczyć problem, np. infekcję, a z drugiej strony to metoda na to, by wydalić z organizmu niepotrzebne substancje, w tym te chorobotwórcze. Wydzielina jest więc potrzebna, by szybciej poradzić sobie z zagrożeniem.

Często za obecnością opisywanej tu dolegliwości stoi zapalenie gardła. Wówczas flegmie towarzyszy jego ból. Inne przyczyny jej gromadzenia to:

choroby oskrzeli,

mukowiscydoza,

zapalenie zatok,

zapalenie wirusowe nagłośni,

zapalenie krtani,

zapalenie tchawicy,

infekcje o różnych podłożu,

refluks z dodatkowo pojawiającym się pieczeniem w przełyku,

covid,

alergia.

Jakie objawy towarzyszą nadmiernemu wydzielaniu flegmy?

W rozpoznaniu przyczyny pomocne okaże się przyjrzenie innym objawom pojawiającym się wraz z flegmą. Jeżeli obserwuje się współwystępowanie:

kataru – plwocina może mieć związek z zapaleniem zatok albo nieżytem nosa,

kaszlu – wskazuje na zanieczyszczenie dróg oddechowych albo trwającą infekcję,

chrypki – jej obecność może wskazywać na problemy hormonalne, w tym te, związane z niedoczynnością tarczycy i Hashimoto,

krwi – ma związek z gruźlicą, zapaleniem płuc, a czasem też rakiem płuc,

duszności – może wynikać to z astmy, alergii czy infekcji płuc.

Uczucie flegmy w gardle może być symptomem problemów psychosomatycznych – jego obecność może manifestować się poprzez wrażenie guli w gardle i wręcz przypominać tzw. globulus histericus, czyli kulę gardłową.

Jakie czynniki powodują, że pojawia się flegma?

Na jej przewlekłe występowanie, np. przez kilka miesięcy, wpływ mogą mieć codzienne nawyki i podejmowane działania. Flegma pojawia się u osób:

z nadwyrężonymi więzadłami głosowymi, np. w wyniku długotrwałej pracy głosem,

palących papierosy – flegma palacza to konsekwencja zanieczyszczenia dróg oddechowych dymem papierosowym,

przebywających w miejscach zanieczyszczonych.

Wpływ na wystąpienie flegmy mają także takie czynniki związane ze środowiskiem i stylem życia jak:

oddychanie zbyt suchym powietrzem,

zażywanie niektórych leków,

za małe wypijanie wody,

picie dużych ilości płynów, które prowadzą do odwodnienia, np. kawy, herbaty, alkoholu.

Znaczenie w ustaleniu przyczyny ma również długość jej występowania. Jeśli ujawnia się przez krótki czas, wówczas ma zazwyczaj związek z zakażeniem dróg oddechowych. Z kolei długotrwająca plwocina to konsekwencja chorób przewlekłych, w tym obturacyjnej choroby płuc, astmy bądź też efekt palenia papierosów.

Zalegająca w gardle flegma to problem dotyczący nie tylko dorosłych, ale też dzieci. Zwykle ma związek z infekcjami, zapaleniem zatok, przeziębieniem albo nieumiejętnym oczyszczaniem nosa. Niekiedy to też sygnał, że dziecko boryka się z alergią, astmą. Ujawnia się też u tych najmłodszych, którzy są biernymi palaczami, ponieważ ich bliscy palą w ich obecności papierosy – może wówczas towarzyszyć im kaszel jak aktywnemu palaczowi.

Na rozrzedzenie flegmy – leki, inhalacje, syrop

Znanych jest wiele sposobów na to, jak pozbyć się plwociny. Można przykładowo sięgnąć po środki farmakologiczne bez recepty, które poleca się zwłaszcza w przypadku występowania doraźnych dolegliwości. W przebiegu poważniejszych chorób preparaty zapisywane są na receptę po konsultacji z lekarzem rodzinnym, pulmonologiem albo alergologiem.

Na uwagę zasługują:

leki na rozrzedzenie flegmy w gardle – umożliwiają one upłynnienie wydzieliny;

syropy na rozrzedzenie wydzieliny – zazwyczaj są dostępne bez recepty i stanowią pomocnicze rozwiązanie w przypadku zapalenia oskrzeli;

leki wykrztuśne – to sposób na to, by ułatwić odkrztuszanie plwociny zalegającej np. w oskrzelach; poleca się je też w przypadku astmy;

tabletki na rozrzedzenie wydzieliny w gardle – mogą dodatkowo łagodzić współwystępujący ból gardła;

inhalacje – wykorzystuje się tu olejki eteryczne, np. eukaliptusowy, rozmarynowy, sosnowy. Takie zabiegi nie tylko rozrzedzają wydzielinę, ale też rozszerzają drogi oddechowe.

Zbierającej się flegmie w gardle towarzyszy nierzadko chrypka. Wówczas warto sięgnąć po środki łagodzące podrażnienia, by pozbyć się lub uniknąć bólu gardła. Jeżeli flegma w gardle jest konsekwencją infekcji bakteryjnej, wówczas lekarz przepisuje antybiotyk, by zwalczyć zakażenie.

Utrudnione odkrztuszanie flegmy – jakie są domowe sposoby?

Farmakoterapię warto wspomagać takimi działaniami jak:

utrzymanie odpowiedniego nawilżenia powietrza, np. stosując nawilżacze powietrza,

nawilżanie gardła poprzez regularne picie wody,

łagodzenie bólu poprzez sięganie po pastylki na podrażnione gardło, np. zawierające w składzie porost islandzki o dodatkowym działaniu przeciwbakteryjnym,

nawilżanie nosa poprzez środki zawierające glicerynę,

płukanie nosa solą morską.

Znaczenie ma też sposób spania – najlepiej spać z uniesioną głową. To zmniejszy uczucie gromadzącego się w gardle śluzu. Można także sięgnąć po domowe syropy na usuwanie flegmy z gardła, np. po syrop z cebuli. Napary z rumianku albo szałwii pomogą pozbyć się stanu zapalnego oraz zalegającej wydzieliny. Gardło można wypłukać także roztworami wody z solą morską albo z sodą oczyszczoną.

Bibliografia:

Khot, A., Polmear, A., Steciwko, A., Stricker, A., Szetela, B., & Wencka, B. (2019). Standardy medyczne w praktyce lekarza rodzinnego. Wrocław: Edra Urban & Partner.