Kwas pantotenowy, czyli główny składnik witaminy B5, spełnia niezwykle istotną rolę w organizmie człowieka. Zapewnia właściwą pigmentację włosów, zapobiegając siwieniu. Ma też właściwości opóźniające procesy starzenia skóry, ponadto usprawnia procesy myślowe oraz chroni serce. Zobacz, na co jeszcze pomaga.
Czym jest kwas pantotenowy?
Kwas pantotenowy jest niezwykle rozpowszechniony w świecie roślinnym i zwierzęcym, czego wyrazem jest sama nazwa – „pantotenowy" można tłumaczyć jako wszechobecny.
Określenie „kwas pantotenowy" zazwyczaj jest używane zamiennie z pojęciem „witamina B5". Należy jednak pamiętać, że to drugie ma znacznie szersze znaczenie. Witamina B5 składa się bowiem z kwasu pantotenowego, ale także z jego pochodnej – panteiny oraz prekursora - pantenolu.
Kwas pantotenowy jest również znany pod nazwami: kwas D-pantotenowy, kwas (R)-pantotenowy lub pantothenate. Jego wzór chemiczny to C9H17NO5, a masa cząsteczkowa wynosi 219,23 g/mol.
Zobacz: Witaminy i suplementy
Prowitamina B5
Mówiąc o witaminie B5 nie sposób nie wspomnieć o prowitaminie B5, zwanej też D-pantenolem. Prowitamina B5 jest tak zwanym prekursorem witaminy B5. Mówiąc inaczej i w dużym uproszczeniu, prowitamina B5 przekształca się w witaminę B5 po wniknięciu w skórę.
Jak działa? Łagodzi podrażnienia, nawilża, działa regenerująco oraz przeciwzapalnie. Jest z tego powodu jednym z głównych składników między innymi kremów na poparzenia słoneczne.
Właściwości prowitaminy B5 obejmują również:
- zwiększanie elastyczności skóry,
- poprawę nawilżenia włosów,
- wspomaganie gojenia ran,
- łagodzenie podrażnień skóry.
Gdzie występuje witamina B5?
Jak większość witamin, kwas pantotenowy obficie występuje w przyrodzie, w produktach pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Najbogatsze w witaminę B5 są:
- chude mięso,
- wątróbka,
- ryby,
- pełnoziarniste produkty zbożowe (pieczywo żytnie, płatki owsiane, kasza gryczana, brązowy ryż, otręby pszenne),
- nasiona roślin strączkowych,
- nasiona słonecznika,
- żółtka jaj,
- sery,
- owoce (banany, pomarańcze).
Witamina B5 jest też wytwarzana przez florę bakteryjną w organizmie człowieka. Choć ilości te nie są wystarczające do zaspokojenia pełnego zapotrzebowania organizmu, trudno doprowadzić do niedoboru tej witaminy. Sytuacje takie mają miejsce jedynie w przypadku osób niedożywionych, czasem także palaczy i alkoholików.
W ciąży zapotrzebowanie na ten składnik wzrasta, dlatego ważne jest, aby dieta przyszłej mamy zawierała odpowiednią ilość produktów bogatych w B5.
Właściwości i działanie witaminy B5
Kwas pantotenowy jest zbudowany z beta alaniny oraz kwasu pantoinowego. Podstawą jego działania jest udział w procesie powstawania koenzymu A. Jako koenzym A, kwas pantotenowy bierze udział w reakcjach utlenienia i syntezy kwasów tłuszczowych, a także w syntezie:
- hormonów steroidowych,
- witaminy A i D.
Ponadto, kwas pantotenowy pomaga w przetwarzaniu niektórych leków w wątrobie i uczestniczy w produkcji substancji ważnych dla prawidłowego funkcjonowania mózgu.
Mówiąc prościej, ta witamina jest jak mały, ale niezwykle ważny pracownik w fabryce naszego ciała, pomagający w produkcji i przetwarzaniu wielu istotnych substancji.
Działanie kwasu pantotenowego obejmuje:
- opóźnianie procesów starzenia skóry,
- zapobieganie powstawaniu zmarszczek,
- przyspieszanie regeneracji tkanek,
- stymulację pamięci i koncentracji,
- lekkie działanie przeciwdepresyjne,
- ochronę serca, zmniejszając ryzyko choroby niedokrwiennej (usprawnia układ sercowo-naczyniowy),
- wspieranie metabolizmu i produkcji energii,
- udział w syntezie neurotransmiterów.
Ten składnik odżywczy jest szczególnie cenny dla skóry. Stosowany na twarz, pomaga w utrzymaniu jej młodego wyglądu, wspiera proces regeneracji i łagodzi podrażnienia. Jego działanie na skórę obejmuje także redukcję zaczerwienień i wspomaganie procesu gojenia drobnych ran.
Witamina B5 w kosmetyce
Składnik ten jest powszechnie stosowany w kosmetyce ze względu na jego właściwości nawilżające i regenerujące. Można go znaleźć w:
- kremach do twarzy i ciała,
- szamponach i odżywkach do włosów,
- balsamach do ust,
- preparatach do pielęgnacji skóry problematycznej.
Działa kojąco i łagodząco na skórę, co czyni go cennym składnikiem w produktach do pielęgnacji skóry wrażliwej i podrażnionej.
Witamina B5 na włosy
Witamina B5 na włosy ma szczególne zastosowanie. Kwas pantotenowy odpowiada za pigmentację, opóźniając procesy siwienia. Oprócz zapewnienia właściwej pigmentacji, witamina B5 przyczynia się do zachowania zdrowego wyglądu włosów, zwiększa ich odporność na czynniki zewnętrzne, takie jak:
- temperatura,
- wiatr,
- wilgoć,
- suszenie,
- farbowanie,
- kręcenie,
- prostowanie.
Witamina B5 ma lekkie działanie hamujące wypadanie włosów oraz stymulujące ich wzrost. Jest często stosowana na siwe włosy w formie suplementów lub szamponów i odżywek.
Witamina B5 na trądzik
Zaleca się również stosowanie witaminy B5 na trądzik. Kwas pantotenowy może pomóc w regulacji produkcji sebum i przyspieszeniu gojenia się zmian trądzikowych.
Przed zastosowaniem suplementacji warto skonsultować się z dermatologiem, który wskaże odpowiedni sposób dawkowania.
Dawkowanie witaminy B5 na trądzik zazwyczaj wynosi od 500 mg do 1000 mg dziennie, ale może się różnić w zależności od indywidualnych potrzeb.
Suplementacja witaminy B5
Mimo, iż ze względu na powszechne występowanie kwasu pantotenowego w żywności, trudno doprowadzić do niedoborów witaminy B5 w organizmie, w specyficznych sytuacjach jej suplementacja może być konieczna, tudzież dostarczanie jej w większych ilościach w związku z konkretnym schorzeniem.
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę B5 zależy od wieku, płci i stanu zdrowia. Dla dorosłych wynosi ono zwykle od 5 do 7 mg dziennie. Jednak zapotrzebowanie może wzrosnąć w okresie ciąży, karmienia piersią, intensywnego wysiłku fizycznego lub w przypadku niektórych chorób. Zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, aby ustalić odpowiednią dla siebie dawkę.
Na rynku dostępne są preparaty zawierające witaminę B5 w tabletkach, czasem z dodatkiem innych substancji, na przykład wapna. Ceny takich preparatów są zróżnicowane w zależności od wielkości opakowania i dokładnego składu. Wahają się od kilku do nawet blisko stu złotych.
Witamina B5 lek może być dostępny w różnych formach, takich jak:
- tabletki,
- kapsułki,
- krople,
- proszek.
Wybierając najlepszy suplement, warto zwrócić uwagę na formę i dawkę składnika. Najlepsza witamina B5 to taka, która jest łatwo przyswajalna i dostosowana do indywidualnych potrzeb. Często polecane są preparaty zawierające kompleks witamin z grupy B, które wzajemnie wspierają swoje działanie.
Witamina B5 a inne witaminy
Witamina B5 często występuje w preparatach multiwitaminowych razem z innymi witaminami z grupy B. Szczególnie ważne są jej interakcje:
- Witamina B5 i B12 - wspólnie wspierają produkcję czerwonych krwinek i funkcjonowanie układu nerwowego;
- Witamina B5 i B6 - współpracują w metabolizmie białek i tłuszczów;
- Witamina B5 i B3 (niacyna) - razem uczestniczą w procesach energetycznych komórek.
Warto pamiętać, że witaminy z grupy B najlepiej działają synergistycznie, dlatego często są suplementowane razem.
Niedobór i nadmiar witaminy B5
Niedobór kwasu pantotenowego jest rzadki, ale może prowadzić do:
- zmęczenia,
- bezsenności,
- podatności na infekcje,
- problemów z trawieniem,
- zaburzeń neurologicznych.
Objawy niedoboru mogą obejmować również:
- zmiany skórne,
- zaburzenia koordynacji ruchowej,
- problemy z koncentracją.
Warto zaznaczyć, że długotrwały niedobór witaminy B5 może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, wpływając za zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego i metabolizm.
Nadmiar witaminy B5 jest również mało prawdopodobny, ale może powodować:
- zaburzenia równowagi elektrolitowej,
- nudności,
- bóle brzucha.
Przedawkowanie jest rzadkie ze względu na rozpuszczalność w wodzie i łatwe wydalanie z organizmu. Jednak przy długotrwałym stosowaniu wysokich dawek mogą wystąpić niepożądane efekty.
Gdzie można kupić witaminę B5? Cena
Suplementy zawierające witaminę B5 są dostępne w aptekach, sklepach zielarskich i internetowych. Cena zależy od formy, dawki i producenta.
Tabletki lub kapsułki można nabyć już od kilkunastu złotych za opakowanie, podczas gdy bardziej zaawansowane formuły lub preparaty w płynie mogą kosztować nawet 100 zł.
Przed zakupem warto porównać ceny w różnych miejscach i skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, aby wybrać najodpowiedniejszy preparat.
Pamiętajmy, że najwyższa cena nie zawsze oznacza najlepszą jakość - kluczowe jest dopasowanie suplementu do indywidualnych potrzeb.
Bibliografia:
- Witaminy i składniki mineralne, pod red. prof. dr hab. Z. Krejpcio, Wydawnictwo PWN, 2016.
- N. Barnasz, A. Dobosz, Witaminy w pigułce, witamina B5, https://www.jagiellonskiecentruminnowacji.pl/wp-content/uploads/2019/01/witamina_b5.pdf [data dostępu: 19.09.2024].
- Arun G. Tahiliani, Cathy J. Beinlich, Pantothenic Acid in Health and Disease https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0083672908606846 [data dostępu: 19.09.2024].
- Kuo Zhao, Heng Tang, Bo Zhang, Shuping Zou, Zhiqiang Liu, Yuguo Zheng, Microbial production of vitamin B5: current status and prospects, https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/07388551.2022.2104690 [data dostępu: 19.09.2024].
- Gawęcki J., Hryniewiecki L. red.: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. PWN, 2010
Podziel się artykułem ze znajomymi
