Kamienie migdałkowe to białe grudki, które gromadzą się w kryptach migdałków, tworząc się z martwych komórek, resztek pokarmu i bakterii, szczególnie po częstych infekcjach gardła. Objawiają się one białymi grudkami w gardle, nieprzyjemnym zapachem z ust, bólem gardła, kaszlem, problemami z połykaniem oraz uczuciem ciała obcego w gardle.
Czym są kamienie migdałkowe i jak powstają?
Kamienie migdałkowe, nazywana także czopem lub detrytem to białe grudki, które gromadzą się w zagłębieniach migdałków. Te charakterystyczne zagłębienia nazywane są kryptami migdałkowymi, czyli szczelinami umożliwiającymi przechwytywanie i zatrzymywanie drobnoustrojów, wirusów i bakterii. Ta pozytywna funkcja nie jest jednak jedyną. Krypty mogą także stać się miejscem gromadzenia martwych komórek, resztek pokarmu czy bakterii. Jak do tego dochodzi? Na skutek częstych infekcji w obrębie gardła krypty poszerzają się i powstają na nich blizny lub uchyłki. Niestety stają się przeszkodą do naturalnego przepływu śluzu, który zmywa z powierzchni migdałów niepotrzebne resztki pokarmowe czy drobnoustroje. Powstają charakterystyczne czopy migdałkowe (debris), czyli krypty zaczopowane przez martwe komórki nabłonka i drobnoustroje. Tak powstały czop jest idealną pożywką dla bakterii.
Kamienie na migdałkach w większości przypadków nie są dużym problemem, ale przy większych rozmiarach mogą doprowadzić do chorób i stanów zapalnych migdałków, dlatego też nie wolno ich lekceważyć. Zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 choroba ta posiada oznaczenie J35.8 (złogi kamienne migdałkowe) w kategorii „Inne przewlekłe choroby migdałków podniebiennych i migdałka gardłowego”.
Objawy kamieni migdałkowych – jak je rozpoznać?
Jak wyglądają kamienie migdałkowe? To kilkunastomilimetrowe grudki o barwie białej, żółtej lub lekko zielonkawej. Mogą być miękkie lub twarde, często też są kaszowate.
Objawami, które towarzyszą temu schorzeniu są:
- białe grudki widoczne na tylnej stronie gardła;
- nieprzyjemny zapach z ust (halitoza);
- ból gardła, podobny do dolegliwości przy zapaleniu migdałów;
- kaszel, często połączony z odpluwaniem grudek, ponieważ kamienie podrażniają gardło;
- metaliczny posmak w ustach;
- problemy z połykaniem, uzależnione od miejsca położenia kamieni i ich wielkości;
- obrzęk i zaczerwienienie migdałków, które pojawiają się w wyniku zalegania i twardnienia resztek pokarmu w otworach, wywołując stan zapalny;
- ból ucha z uwagi na wspólne ścieżki nerwowe ucha i gardła;
- uczucie obcego ciała w gardle.
Przyczyny powstawania kamieni migdałkowych
Głównymi przyczynami pojawiania się kamieni migdałkowych są:
- odkładanie resztek pokarmu w kryptach migdałkowych;
- działanie bakterii beztlenowych jamy ustnej;
- gromadzenie się martwych krwinek.
Czynnikami, które dodatkowo przyczyniają się do tworzenia tych charakterystycznych grudek zaliczamy:
- zapalenia zatok i nawracające w tym miejscu infekcje;
- powracające infekcje i zapalenia gardła lub częste anginy;
- palenie papierosów;
- nieprawidłową higienę jamy ustnej;
- chorobę refluksową przełyku;
- suchość jamy ustnej, wywołaną np. działaniem określonych leków;
- dietę bogatą w cukry proste;
- wrodzone wady w budowie migdałków;
- słabe nawodnienie organizmu.
Kamienie na migdałkach pojawiają się najczęściej u osób, które nie przestrzegają prawidłowej higieny jamy ustnej lub często doświadczają chorób gardła bądź zatok.
Domowe sposoby na pozbycie się kamieni migdałkowych
Jak usunąć kamienie migdałkowe samemu? Oto kilka domowych sposobów:
- płukanie gardła naparami ziołowymi (np. z szałwii) lub roztworem soli fizjologicznej. Takie płukanki ułatwiają odrywanie się czopów i dodatkowo działają antybakteryjnie;
- manualne usuwanie, czyli „wyciskanie”. Można to robić przy użyciu patyczka kosmetycznego lub szpatułek z apteki. Taki domowy zabieg należy wykonywać delikatnie i z zachowaniem zasad higieny;
- irygator z wodą pod ciśnieniem, skierowany bezpośrednio na grudki;
- usuwanie kamieni przy użyciu specjalnej pipety. Taki zabieg należy wykonać w sposób higieniczny i bezpieczny, warto wcześniej zrobić płukanie gardła, aby zmiękczyć kamienie. Pamiętajmy, że zbyt głębokie włożenie pipety niesie ryzyko urazu gardła.
Leczenie domowe kamieni migdałkowych można wesprzeć stosowaniem naturalnych substancji o działaniu przeciwzapalnym i dezynfekującym. Zaliczamy do nich olejek eukaliptusowy, miętę pieprzową, trawę cytrynową, tymianek i oregano.
Narzędzia i preparaty do usuwania kamieni migdałkowych
Leczenie i usuwanie białych grudek na migdałkach zależy od ich wielkości i nasilenia objawów. Wiele takich czynności możemy przeprowadzić samodzielnie w domu, ale potrzebujemy odpowiednich narzędzi i preparatów.
Popularnym narzędziem jest pipeta do usuwania kamieni migdałkowych. Używając pipety „wyjmujemy” z zagłębień nieprzyjemne grudki. Pamiętajmy, aby pipeta zawsze była dezynfekowana i regularnie oczyszczana. To łagodny sposób oczyszczania i usuwania kamieni. W trakcie używania tego przyrządu na jej zagiętym końcu wytwarza się ssanie o działaniu masującym, które stymuluje wydalanie resztek pokarmowych z migdałków.
Kolejnym sposobem są spraye na kamienie migdałkowe, które łagodzą dokuczliwe objawy, utrzymują odpowiednie nawilżenie i redukują bakterie. Warto używać ich przed mechanicznym usuwaniem kamieni.
Stosowanie płynów na kamienie (np. z chlorheksydyną) hamuje aktywność bakterii i ułatwia wypłukiwanie oraz odrywanie nieprzyjemnych grudek od ścianek migdałków. Dodatkowo takie preparaty usuwają martwe komórki układu odpornościowego, co zatrzymuje powstawanie nowych kamieni.
W aptekach można kupić zestawy do usuwania, które zawierają komplet narzędzi, potrzebnych do domowego zabiegu: urządzenie do usuwania z lampą LED, strzykawkę z zakręconą końcówką i zestawy końcówek (do usuwania i gumowe do precyzyjnego wygrzebywania).
Kiedy należy skonsultować się z lekarzem?
Małe kamienie nie wymagają leczenia i najczęściej są usuwane przy odkasływaniu lub odchrząkiwaniu. Problemem są większe i takie, które sprawiają ból oraz wywołują wiele nieprzyjemnych dolegliwości. Utrzymywane przez długi czas grożą zakażeniem i silnym stanem zapalnym. Takie przypadki wymagają już wizyty u laryngologa i podjęcia leczenia kamieni migdałkowych.
Większość kamieni można rozpoznać poprzez oględziny jamy ustnej (badanie fizykalne), ale w niektórych przypadkach są one schowane głęboko w tkance migdałków. Takie kamienie ujawniają się podczas badania obrazowego lub prześwietlenia przy leczeniu zupełnie odmiennego problemu medycznego.
Usuwanie kamieni migdałkowych jest zabiegiem, który usuwa zwapnienia, zamyka lub spłyca krypty. Przykładem jest kryptoliza, czyli zabiegi z użyciem lasera ablacyjnego CO2, ciekłego azotu lub fal radiowych. Polegają one na uszkodzeniu błony śluzowej, które prowadzi do przebudowy tkanki migdałków, spłyceniu dużych krypt i usunięciu kamieni.
W niektórych przypadkach konieczny jest zabieg chirurgiczny usunięcia migdałów, aby zniszczyć kamienie migdałkowe. Ta metoda jest już ostatecznością, kiedy inne nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, a stan zapalny wywołany kamieniami znacznie osłabia układ odpornościowy.
Nieleczone czopy na migdałkach mogą w skrajnych przypadkach wywołać zakażenie i ropień. Warto, zatem skonsultować z lekarzem utrzymujące się przez dłuższy czas nieprzyjemne objawy.
Bibliografia:
- B. Latkowski „Otolaryngologia. Podręcznik dla studentów i specjalizujących się lekarzy”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017;
- A. Skorek, D. Tretiakow „Halitoza jako problem interdyscyplinarny”, Katedra i Klinika Otolaryngologii, Gdański Uniwersytet Medyczny; Gdańsk 2019;
- M. Modrzyński, E. Zawisza, U. Samolińska-Zawisza „Układ chłonny gardła – ogólna charakterystyka”, Nowa Medycyna 1/1999; s. 19-26;
- H. Zielińska-Bliźniewska „Infekcje gardła u dorosłych”, Nauka i praktyka, Czasopismo Aptekarskie, 2006; 13 (11): 35-40;
- A. Szczeklik, P. Gajewski „Interna Szczeklika. Mały podręcznik 2021-2022”, wyd. 13, Medycyna Praktyczna, Warszawa 2021.
Podziel się artykułem ze znajomymi
