Włosy mają znaczenie fizjologiczne i psychologiczne: chronią przed promieniowaniem słonecznym i pełnią funkcje estetyczne. W kulturze zachodniej gęste włosy u mężczyzn symbolizują młodość i witalność. Ich nadmierne wypadanie bywa źródłem niepokoju, dyskomfortu i może obniżać jakość życia. Ustalenie podstawowej przyczyny łysienia ma kluczowe znaczenie w planowaniu terapii. Leczenie może być trudne i długotrwałe, wymagać podejścia multidyscyplinarnego i holistycznego.

Przyczyny wypadania włosów u mężczyzn

Alopecia (czyli łysienie) – termin stosowany w międzynarodowej klasyfikacji chorób – ma swój źródłosłów w języku starogreckim, gdzie „alōpēx” oznacza „lis”. Nazwa odnosi się do charakterystycznego przerzedzenia lisiego futra (objawu choroby pasożytniczej).

Niemieccy naukowcy – autorzy przeglądu europejskich wytycznych leczenia chorób włosów (Deutsches Ärzteblatt International, 2016) – zwracają uwagę, że wypadanie włosów jest objawem, nie rozpoznaniem.

Przyczyny wypadania włosów u mężczyzn obejmują procesy genetyczne, endokrynologiczne, immunologiczne i zapalne, z których każdy wymaga innego modelu terapeutycznego. Wagę problemu doceniał Hipokrates, który w IV w. p.n.e. głowił się nad przyczynami łysienia u mężczyzn.

Wypadanie włosów najczęściej dotyczy owłosionej skóry głowy. Odnosi się nadmiernego zmniejszenia liczby włosów ostatecznych (terminalnych) – utraty większej i szybszej niż w przebiegu procesów fizjologicznych. Objawem może być widoczny brak włosów lub ich przerzedzenie – większa liczba wypadających włosów. W warunkach prawidłowych wypada ok. 150 włosów dziennie.

Przeciętna liczba włosów terminalnych na głowie u zdrowych mężczyzn waha się od 80 000 do 120 000.

Do najczęstszych postaci łysienia u mężczyzn należą:

  • łysienie androgenowe;
  • łysienie telogenowe – przyczyny: zaburzenia hormonalne (niedoczynność lub nadczynność tarczycy, hiperprolaktynemia, niewydolność kory nadnerczy), niedobory żywieniowe (żelaza, cynku, kwasów tłuszczowych), leki, stres;
  • łysienie plackowate (nieustalona etiologia).

Powszechnie uważa się, że za wypadanie włosów u mężczyzn odpowiada głównie wysoki poziom testosteronu i łysienie androgenowe. A jakie są fakty?

U podstaw tej choroby leży nadmierna wrażliwość mieszków włosowych na dihydrotestosteron (aktywną formę testosteronu). Jej skutkiem jest miniaturyzacja mieszków włosowych i włosów oraz zastępowanie długich, grubych włosów terminalnych przez krótkie, ścieńczone i odbarwione włosy meszkowe (nie „wypadanie”).

Androgeny, w szczególności wytwarzany z testosteronu dihydrotestosteron, wywierają istotny wpływ na rozwój łysienia androgenowego u mężczyzn. Jednak ich stężenie we krwi najczęściej jest prawidłowe (u obu płci).

Wypadanie włosów u mężczyzn w młodym wieku

Łysienie plackowate jest częstą postacią łysienia w młodym wieku, obserwowaną zwłaszcza przed 25. rokiem życia. Choroba prawdopodobnie ma podłoże immunologiczne. Podejrzewa się, że u niektórych pacjentów pewną rolę odgrywa predyspozycja genetyczna. Jednak nie udało się w pełni ustalić jej patogenezy ani zidentyfikować dokładnych przyczyn wypadania włosów u mężczyzn w młodym wieku.

Wyniki nowego badania przekrojowego w Arabii Saudyjskiej (Cureus, 2023) wskazują, że może istnieć związek między poziomem stresu a nasileniem wypadania włosów. U mężczyzn w młodym wieku wykazano również zależność między utratą włosów a czynnikami psychospołecznymi (problemami w relacjach partnerskich, trudnościami finansowymi).

Za przedwczesne łysienie u mężczyzn odpowiadać mogą niezbilansowane, restrykcyjne diety i niedobory żywieniowe (np. niedobór żelaza). Niekorzystny jest również nadmiar, zwłaszcza nadmiar cukru. Nowe badanie przekrojowe przeprowadzone w Chinach (Nutrients, 2023) wykazało, że duże spożycie napojów słodzonych może zwiększać ryzyko łysienia androgenowego i wypadania włosów u młodych mężczyzn. Przyczyną nadmiaru cukru w diecie może być zły stan zdrowia psychicznego.

Do jakiego lekarza z wypadaniem włosów?

Do jakiego lekarza zgłosić się z wypadaniem włosów? Do dermatologa czy trychologa?

W Polsce nie ma specjalizacji lekarskiej „trycholog”. Lekarzem „od wypadania włosów” jest dermatolog – lekarz medycyny, który posiada wymagane kwalifikacje (specjalizację) do diagnozowania i leczenia chorób skóry i włosów. Ponadto większość leków stosowanych w leczeniu łysienia jest dostępnych tylko na receptę, którą wystawia lekarz medycyny (dowolnej specjalności).

W procesie diagnostycznym podstawą jest badanie lekarskie – wywiad i badanie fizykalne. Można spodziewać się m.in. pytań o:

  • czas (początek objawów), przebieg i intensywność wypadania włosów;
  • objawy i choroby współistniejące, w tym: przebyte zakażenia, zaburzenia wchłaniania, zaburzenia hormonalne, choroby autoimmunologiczne;
  • silny stres, anoreksję (jadłowstręt psychiczny);
  • leki (przeciwzakrzepowe, przeciwnowotworowe);
  • przypadki łysienia/wypadania włosów w rodzinie;
  • przebyte operacje, urazy głowy.

Badanie fizykalne obejmuje ocenę skóry głowy i wzoru łysienia. W rozpoznaniu łysienia androgenowego trichoskopia należy do badań podstawowych. Na jej podstawie można ocenić odsetek włosów cienkich i meszkowych, stan łodyg i mieszków włosowych.

Jakie badania na wypadanie włosów u mężczyzn?

Jakie badania dodatkowe na wypadanie włosów u mężczyzn może zlecić lekarz?

W celu wykluczenia lub potwierdzenia łysienia telogenowego wykonuje się trichogram (mikroskopową ocenę korzenia włosów).

U mężczyzn z typowym obrazem łysienia androgenowego diagnozę można postawić wyłącznie na podstawie objawów klinicznych. Według aktualnych wytycznych polskich i europejskich, badania krwi w kierunku hiperandrogenemii rozważa się tylko u niektórych pacjentów (u kobiet z podejrzeniem zespołu hiperandrogenizacji). Nie ma związku między łysieniem typu męskiego a poziomem androgenów we krwi.

W przypadkach wątpliwych mogą istnieć wskazania do badania histologicznego. Biopsja owłosionej skóry głowy (z obszaru czołowego lub ciemieniowego) pozwala ocenić odsetek zminiaturyzowanych mieszków włosowych.

Rozpoznanie łysienia telogenowego stawia się na podstawie wywiadu lekarskiego i wyniku trichogramu. W przypadkach niejasnych klinicznie i w celu wykluczenia innych chorób przebiegających z łysieniem można wykonać badania dodatkowe, takie jak: trichoskopia, badanie histologiczne, badania laboratoryjne (zależnie od danych z wywiadu, np. poziom żelaza, ferrytyny, cynku, TSH).

Diagnostyka łysienia plackowatego opiera się na charakterystycznych objawach klinicznych choroby i ocenie trichoskopowej. W przypadkach wątpliwych rozważa się badanie histologiczne.

Sposoby na wypadanie włosów u mężczyzn

Najstarsze opisy metod leczenia łysienia pochodzą z XIV w. p.n.e. (papirus Ebersa).

Choroby przebiegające z utratą włosów często wymagają długotrwałej, wieloletniej terapii.

Leczenie łysienia androgenowego ma na celu zahamowanie postępu choroby. W łysieniu telogenowym kluczowe jest zidentyfikowanie przyczyny i jej wyeliminowanie.

Leczenie łysienia plackowatego zależy od stopnia zaawansowania i wciąż budzi wiele dyskusji w środowisku medycznym. Oczekiwanie na samoistną remisję choroby może być korzystne u pacjentów z łagodnymi, nienasilonymi objawami.

Leki i witaminy na wypadanie włosów u mężczyzn

Leki na wypadanie włosów u mężczyzn – stosowane w leczeniu:

  • łysienia androgenowego: finasteryd (doustnie), miejscowy roztwór minoksydylu – są bezpieczne, dobrze przebadane, o udowodnionej skuteczności;
  • łysienia plackowatego – glikokortykosteroidy: miejscowe, w iniekcjach, doustne (tylko w przypadkach ciężkich lub umiarkowanych) – nie udało się w pełni potwierdzić ich skuteczności;
  • łysienia telogenowego: minoksydyl miejscowy lub doustny (ograniczone dowody na skuteczność).

Według polskich (Medycyna Praktyczna, 2017) i europejskich wytycznych, nie ma wiarygodnych badań potwierdzających skuteczność ziół, witamin lub suplementów na wypadanie włosów u mężczyzn.

Wyniki metaanalizy opublikowanej na łamach JAMA Dermatology (2023) sugerują, że niektóre suplementy diety mogą wywierać potencjalnie korzystny wpływ na przebieg chorób związanych z wypadaniem włosów (m.in. kapsaicyna, izoflawony, kwasy omega 3 i 6 z antyoksydantami). Jednak dowody są niewystarczające do sformułowania zaleceń – konieczne są dalsze, dobrze zaplanowane badania, oceniające np. stosunek korzyści do ryzyka.

Zabiegi na wypadanie włosów u mężczyzn

Jak zatrzymać wypadanie włosów u mężczyzn? W leczeniu łysienia androgenowego stosuje się m.in. ostrzykiwanie skóry głowy osoczem bogatopłytkowym. Jednak skuteczność zabiegu udowodniono tylko częściowo (wymaga dalszych badań). W leczeniu łysienia telogenowego metodę uważa się za kontrowersyjną.

Inny sposób na wypadanie włosów u mężczyzn? W przypadku intensywnego łysienia androgenowego można rozważyć przeszczepienie włosów. Optymalnym kandydatem do zabiegu (zwykle dwuetapowego) jest mężczyzna z gęstym owłosieniem potylicy (skąd pobiera się tkankę do przeszczepu) i łysieniem okolicy czołowej.

Domowe sposoby na wypadanie włosów

Według zaleceń American Academy of Dermatology, skutecznymi sposobami na łysienie i wypadanie włosów u mężczyzn są:

  • rezygnacja z suszarek, lokówek, prostownic i farbowania włosów;
  • zaprzestanie palenia tytoniu;
  • delikatne, krótkotrwałe szczotkowanie lub czesanie;
  • unikanie restrykcyjnych diet;
  • stosowanie zbilansowanej diety, dostarczającej odpowiedniej ilości składników odżywczych (np. żelaza);
  • ostrożny stosunek do suplementów diety – wskazana konsultacja z dermatologiem, który oceni ich skuteczność, bezpieczeństwo i zasadność stosowania; nadmiar niektórych składników (m.in. selenu, witaminy A i witaminy E) może wyzwalać lub nasilać wypadanie włosów.

Czy odpowiednia dobowa ilość snu i odpoczynku może być jedną z metod zapobiegania wypadania włosów u mężczyzn? Istnieje ograniczona liczba nowych badań, potwierdzających związek między stresem, niedoborem lub złą jakością snu a rozwojem lub nasileniem łysienia (Annals of Dermatology 2023; Dermatologic Therapy 2020).

Istotne są również nawyki żywieniowe. Dieta na wypadanie włosów u mężczyzn zakłada m.in. ograniczenie spożycia mięsa i cukru oraz eliminację produktów wysoce przetworzonych typu fast food.

Stres ostry lub przewlekły może hamować odrastanie włosów. Dlatego ograniczenie ekspozycji na stres można rozważyć jako jeden z domowych, naturalnych sposobów na wypadanie włosów u mężczyzn. W 2020 r. na łamach Nature opublikowano wyniki badania harwardzkich naukowców nad szlakami i mechanizmami, które leżą u podstaw stresu i łysienia u myszy. Niezbędne są jednak dalsze badania, zwłaszcza badania kliniczne, które pozwolą zrozumieć dokładny przebieg tych procesów u ludzi.

Nietypowe przypadki wypadania włosów u mężczyzn

Duże, wieloośrodkowe (na 3 kontynentach) badanie częstotliwości występowania poszczególnych typów łysienia (Skin Appendage Disorders, 2019) wykazało, że rzadkim rozpoznaniem u mężczyzn jest trichotillomania. Choroba polega na uporczywym, nawrotowym wyrywaniu własnych włosów, głównie w zasięgu rąk. Może współwystępować z zaburzeniami psychicznymi. Ogniska łysienia i wypadania włosów u mężczyzn często zlokalizowane są:

  • na owłosionej skórze głowy;
  • na twarzy: broda, brwi, rzęsy;
  • na nogach i łydkach;
  • w okolicy łonowej (włosy łonowe).

Do rzadkich postaci łysienia u mężczyzn należy łysienie uogólnione – wypadanie włosów na całym ciele. Występuje m.in. w przebiegu alopecia universalis – jednej z odmian łysienia plackowatego (które typowo zajmuje tylko owłosioną skórę głowy).

Na uwagę zasługuje również łysienie anagenowe indukowane chemioterapią (leczenie nowotworowe). W takich przypadkach obserwuje się nagłe wypadanie włosów u mężczyzn (kilka dni po cyklu chemioterapii).

Bibliografia:

  1. Wolff H, Fischer TW, Blume-Peytavi U. The Diagnosis and Treatment of Hair and Scalp Diseases. Dtsch Arztebl Int. 2016;113(21):377-86.
  1. Kanti V, Messenger A, Dobos G, Reygagne P, Finner A, Blumeyer A, Trakatelli M, Tosti A, Del Marmol V, Piraccini BM, Nast A, Blume-Peytavi U. Evidence-based (S3) guideline for the treatment of androgenetic alopecia in women and in men - short version. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2018;32(1):11-22.
  1. Meah N, Wall D, York K, Bhoyrul B, Bokhari L, Sigall DA, Bergfeld WF, Betz RC, Blume-Peytavi U, Callender V, Chitreddy V, Combalia A, Cotsarelis G, Craiglow B, Donovan J, Eisman S, Farrant P, Green J, Grimalt R, Harries M, Hordinsky M, Irvine AD, Itami S, Jolliffe V, King B, Lee WS, McMichael A, Messenger A, Mirmirani P, Olsen E, Orlow SJ, Piraccini BM, Rakowska A, Reygagne P, Roberts JL, Rudnicka L, Shapiro J, Sharma P, Tosti A, Vogt A, Wade M, Yip L, Zlotogorski A, Sinclair R. The Alopecia Areata Consensus of Experts (ACE) study: Results of an international expert opinion on treatments for alopecia areata. J Am Acad Dermatol. 2020;83(1):123-130.
  1. Al Aboud AM, Syed HA, Zito PM. Alopecia. [Updated 2024 Feb 26]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing.
  1. Broadley D, McElwee KJ. A "hair-raising" history of alopecia areata. Exp Dermatol. 2020;29(3):208-222.
  1. Nanda S, De Bedout V, Miteva M. Alopecia as a systemic disease. Clin Dermatol. 2019;37(6):618-628. doi:
  1. Callander J, Yesudian PD. Nosological Nightmare and Etiological Enigma: A History of Alopecia Areata. Int J Trichology. 2018;10(3):140-141.
  1. Słowińska M, Witek P, Szafranko K, Tomasik T, Bukowska-Posadzy A, Kowalska-Olędzka E, Owczarek W. Diagnostyka i leczenie łysienia androgenowego. Med. Prakt. 2017;11:51–64.
  1. Naldi L, Garcia-Doval I, Williams HC. Nutritional Supplements and Hair Loss-Limitations to the Interpretation of Clinical Studies Before Implementation in Clinical Practice. JAMA Dermatol. 2023;159(8):892-893.
  1. Yi Y, Qiu J, Jia J, Djakaya GDN, Li X, Fu J, Chen Y, Chen Q, Miao Y, Hu Z. Severity of androgenetic alopecia associated with poor sleeping habits and carnivorous eating and junk food consumption-A web-based investigation of male pattern hair loss in China. Dermatol Ther. 2020;33(2):e13273.
  1. Park SH, Ji KH, Kim JU, Jang SH, Ahn SW, Hong SM, Jin WJ, Seol JE, Kim H. Evaluation of Sleep Disturbance in Alopecia Areata through Questionnaire: Pittsburgh Sleep Quality Index as a Reasonable Tool. Ann Dermatol. 2023;35(3):183-189.
  1. Zhang B, Ma S, Rachmin I, He M, Baral P, Choi S, Gonçalves WA, Shwartz Y, Fast EM, Su Y, Zon LI, Regev A, Buenrostro JD, Cunha TM, Chiu IM, Fisher DE, Hsu YC. Hyperactivation of sympathetic nerves drives depletion of melanocyte stem cells. Nature. 2020;577(7792):676-681.
  1. American Academy of Dermatology. Hair loss: Tips for managing. https://www.aad.org/public/diseases/hair-loss/treatment/tips, [dostęp: 25.11.2024 r.].
  1. Shi X, Tuan H, Na X, Yang H, Yang Y, Zhang Y, Xi M, Tan Y, Yang C, Zhang J, Zhao A. The Association between Sugar-Sweetened Beverages and Male Pattern Hair Loss in Young Men. Nutrients. 2023 1;15(1):214.
  1. Alanazi AS, Alsalhi WA, Alghuyaythat WK, Almutairi AN, Almazrou MA, Alabdulminaim JA, Mohamed EY. Stress-Related Hair Loss Among the General Population in Al Majma'ah, Saudi Arabia: A Cross-Sectional Study. Cureus. 2023;15(10):e46517.
  1. Vañó-Galván S, Saceda-Corralo D, Blume-Peytavi U, Cucchía J, Dlova NC, Gavazzoni Dias MFR, Grimalt R, Guzmán-Sánchez D, Harries M, Ho A, Holmes S, Larrondo J, Mosam A, Oliveira-Soares R, Pinto GM, Piraccini BM, Pirmez R, De la Rosa Carrillo D, Rudnicka L, Shapiro J, Sinclair R, Tosti A, Trüeb RM, Vogt A, Miteva M. Frequency of the Types of Alopecia at Twenty-Two Specialist Hair Clinics: A Multicenter Study. Skin Appendage Disord. 2019;5(5):309-315.
share-icon Podziel się artykułem ze znajomymi