Dieta przy dnie moczanowej – co jeść a czego unikać? Jadłospis i przepisy

Dieta moczanowa to choroba związana z zapaleniem stawów wywołanym nadmiernym stężeniem kwasu moczowego we krwi. W jej leczeniu ogromną rolę odgrywa dieta, ponieważ to, co jemy, wpływa na poziom tego kwasu w organizmie. W artykule omawiamy, jaką dietę stosować przy dnie moczanowej.  

Dna moczanowa – co to? 

Dna moczanowa nazywana jest też artretyzmem lub podagrą. Dotyczy głównie mężczyzn po 50 roku życia. Przyczyną dny moczanowej jest nadmierne stężenie kwasu moczowego we krwi, który ulega krystalizacji i odkłada się w stawach. Powoduje to nawracające epizody ostrego zapalenia stawów, które są bardzo bolesne i często uniemożliwiają normalne funkcjonowanie. Kryształki kwasu moczowego najczęściej odkładają się w stawie śródstopno-paliczkowym (u podstawy dużego palucha stopy). Bardzo duży wpływ na rozwój i przebieg tej choroby mają dieta i styl życia. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, przeczytaj nasz artykuł „Dna moczanowa”. 

Dna moczanowa – dieta  

W terapii dny moczanowej stosuje się m.in. leki przeciwzapalne i leki z paracetamolem. Bardzo ważna jest również odpowiednia dieta, ponieważ sposób żywienia wpływa m.in. na stężenie kwasu moczowego we krwi, a także nasilenie stanu zapalnego, czyli dwa kluczowe czynniki w przebiegu tej choroby.  

• Dieta przy dnie moczanowej powinna ograniczać produkty zawierające duże ilości puryn, czyli substancji zwiększających poziom kwasu moczowego we krwi. Są to przede wszystkim artykuły spożywcze pochodzenia zwierzęcego. 

• W swoich posiłkach warto uwzględnić żywność obniżającą poziom kwasu moczowego, czyli m.in. produkty mleczne, świeże warzywa i owoce. 

• Bardzo ważna jest też redukcja masy ciała w przypadku nadwagi lub otyłości.  

• Osoby z dną moczanową powinny też wypijać duże ilości wody, nawet 3 litry dziennie, ponieważ nadmiar kwasu moczowego jest wydalany razem z moczem.  

Dna moczanowa a dieta. Co można jeść? 

Co powinno się jeść przy dnie moczanowej? W Twojej diecie nie może zabraknąć następujących produktów: 

• Świeże warzywa i owoce. Powinny być podstawą codziennej diety. Warto je w ilości co najmniej 500-600 g dziennie.  

• Spośród owoców szczególnie polecane są wiśnie, zarówno jedzone w całości, jak i w formie soków. W jednym z badań wykazano, że przyjmowanie 240 ml soku z wiśni 100% przez 4 tygodnie redukowało poziom kwasu moczowego i prozapalnego białka CRP o ok. 19%.   

• Warzywa są bardzo wartościowym element diety w dnie moczanowej i nie należy się ich obawiać. Mimo że w niektórych z nich, zwłaszcza w nasionach roślin strączkowych, występują puryny. Wpływają one jednak w zdecydowanie mniejszym stopniu na poziom kwasu moczowego niż puryny obecne np. w mięsie, dlatego nie ma konieczności ich eliminowania z diety.  

• Produkty mleczne. Spożywanie produktów mlecznych o obniżonej zawartości tłuszczu zmniejsza ryzyko zachorowania na dnę moczanową oraz wystąpienie ataków ostrego zapalenia stawów. Warto jednak podkreślić, że dotyczy to głównie naturalnego, niesłodzonego i nieprzetworzonego nabiału. Produkty mleczne mają działanie przeciwzapalne i obniżają ryzyko hiperurykemii (nadmiaru kwasu moczowego). Badania pokazują, że osoby, które codziennie jedzą porcję jogurtu naturalnego, mają niższe stężenie kwasu moczowego we krwi, niż osoby, które nie uwzględniają go w swojej diecie.  

• Bardzo duże znaczenie ma również odpowiednia podaż płynów. Osoby z dną moczanową powinny spożywać minimum 3 litry dziennie. Większość powinna stanowić woda, jednak częściowo można ją zastąpić np. sokiem z owoców jagodowych, mlekiem, kawą lub herbatą.  

• Dietę warto uzupełnić suplementacją po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem. Preparaty takie jak chlorella, witamina D, witamina B12, kolagen należy zawsze dobierać indywidualnie.  

Dieta a dna moczanowa czego nie jeść? 

Dieta dla osób z dną moczanową wymaga pewnych eliminacji. Ograniczyć należy przede wszystkim produkty bogate w puryny, które są metabolizowane do kwasu moczowego. Sprawdź, czego unikać w diecie przy dnie moczanowej. 

• Alkohol. Nawet sporadyczne spożycie alkoholu zwiększa ryzyko wystąpienia ataków dny moczanowej, dlatego zalecana jest całkowita abstynencja. Szczególnie niekorzystnie działa piwo, które podnosi poziom kwasu moczowego we krwi.  

• Duże ilości mięsa. Nie ma konieczności przechodzenia na dietę wegańską ani wegetariańską, jednak warto ograniczyć ilość produktów mięsnych ze względu na wysoką zawartość puryn. Najlepszym wyborem będą chude, nieprzetworzone mięsa, np. pierś z kurczaka lub indyka. Ilość puryn w mięsie można obniżyć też poprzez odpowiednie techniki kulinarne. Związki te przechodzą do wody, dlatego mięso gotowane jest bardziej wskazane niż smażone lub pieczone. 

• Wywary i buliony gotowane na kościach i dużej ilości mięsa. Są bardzo bogatym źródłem puryn. 

• Produkty zawierające duże ilości tłuszczu, np. tłuste sery, produkty panierowane i smażone w głębokim oleju, boczek.  

• Produkty będące źródłem cukrów prostych m.in. słodycze, słodkie napoje gazowane, nektary i napoje owocowe, żywność z dodatkiem syropu fruktozowego lub glukozowo-fruktozowego, słodzone płatki śniadaniowe.  

Produkty dozwolone i niedozwolone w dnie moczanowej – tabela 

W poniższej tabeli znajdziesz podsumowanie na temat tego, czego nie wolno jeść przy dnie moczanowej, a co powinno znaleźć się w Twoich posiłkach. 

Dna moczanowa dieta - tabela (źródło własne) 

Dna moczanowa - dieta i przykładowy jadłospis 

Śniadanie: Kanapki z twarożkiem i pomidorami 

• Bułka grahamka – 1 sztuka 

• Ser twarogowy chudy – 2 plastry 

• Jogurt naturalny – 2 łyżki 

• Pomidor – 1 sztuka 

• Szczypiorek posiekany – 2 łyżki 

• Przyprawy: pieprz, bazylia, oregano 

Ser rozgnieć widelcem i wymieszaj z jogurtem i posiekanym szczypiorkiem. Przekrój bułkę i posmaruj twarożkiem. Ułóż plastry pomidora i dopraw do smaku. 

Obiad: Łosoś pieczony z ziemniakami i cukinią na parze 

• Łosoś – 150 g 

• Ziemniaki – 2 sztuki  

• Cukinia – 1/3 sztuki  

• Cytryna – 2 plastry 

• Oliwa z oliwek – 1 łyżka 

• Natka pietruszki posiekana – 1 łyżka 

• Przyprawy: rozmaryn, pieprz, czosnek granulowany 

Łososia umyj i ułóż w naczyniu żaroodpornym. Dodaj cytrynę, przyprawy i piecz ok. 25 minut w 200 stopniach. Warzywa umyj. Ziemniaki pokrój w ćwiartki, a cukinię w plastry. Ziemniaki ugotuj w wodzie, a cukinię na parze. Wymieszaj z oliwą, przyprawami i natką. Rybę zjedz z warzywami. 

Przekąska: Jogurt z dodatkami 

• Jogurt naturalny – 1 małe opakowanie 

• Wiśnie świeże – 1 garść 

• Migdały – 1 łyżka 

Jogurt zjedz z dodatkami. 

Kolacja: Sałatka grecka z makaronem razowym i jajkiem na miękko 

• Makaron razowy – 50 g 

• Papryka czerwona – ½ sztuki 

• Rukola – 2 garści 

• Cebula czerwona – 2 plastry 

• Oliwki zielone – 1 garść 

• Pomidorki koktajlowe – 1 garść 

• Ser feta – 1 plaster 

• Oliwa z oliwek – 1 łyżka 

• Jajo – 1 sztuka 

Makaron ugotuj al dente. Wymieszaj z rukolą, pokrojoną w kostkę papryką, posiekaną cebulą, oliwkami i połówkami pomidorków. Posyp pokruszoną fetą i polej oliwą. Jajko ugotuj na miękko. Obierz, przekrój na pół i ułóż na sałatce.  

Podsumowanie 

Dna moczanowa to choroba, w której dochodzi do odkładania się kryształów kwasu moczowego w stawach. Jednym ze sposobów na obniżenie jego stężenia we krwi jest dieta niskopurynowa ograniczająca mięso, tłuste produkty i alkohol.  Pomaga w zmniejszeniu stanu zapalnego i ryzyka ataku dny moczanowej.  

Źródła: 

1. Nakagawa T., Lanaspa M., Johnson R. The effects of fruit consumption in patients with hyperuricaemia or gout, https://academic.oup.com/rheumatology/article/58/7/1133/5475481?login=false [dostęp: 11.09.2024] 

1. Martin K., Coles K. Consumption of 100% Tart Cherry Juice Reduces Serum Urate in Overweight and Obese Adults, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6483050/ [dostęp: 11.09.2024] 

1. Gibson T., Rodgers A., Simmonds H. Beer drinking and its effect on uric acid, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6743968/#:~:text=This%20study%20attempted%20to%20simulate,was%20confined%20to%20beer%20drinking [dostęp: 11.09.2024] 

1. Zhang Y., Cui Y., Li X. Is tea consumption associated with the serum uric acid level, hyperuricemia or the risk of gout? A systematic review and meta-analysis, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5331744/#:~:text=For%20the%20risk%20of%20gout,in%20males%20and%20females%2C%20respectively [dostęp: 11.09.2024] 

1. Li R., Yu K., Li C. Dietary factors and risk of gout and hyperuricemia: a meta-analysis and systematic review, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30485934/  [dostęp: 11.09.2024] 

1. Mena-Sanchez G., Babio N., Association between dairy product consumption and hyperuricemia in an elderly population with metabolic syndrome, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31791636/ [dostęp: 11.09.2024] 

1. Dalbeth N., Palmaro K. Effects of dairy intake on hyperuricemia and gout, 

1. Zhang Y., Chen S., Yuan M. Gout and Diet: A Comprehensive Review of Mechanisms and Management, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9459802/ [dostęp: 11.09.2024] 

1. Li R., Yu K., Li C. Dietary factors and risk of gout and hyperuricemia: a meta-analysis and systematic review, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30485934/#:~:text=Conclusion%3A%20The%20risk%20of%20hyperuricemia,but%20negative%20association%20with%20gout [dostęp: 11.09.2024] 

1. Yokose C., McCormic N., Choi H. The Role of Diet in Hyperuricemia and Gout, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7886025/ [dostęp: 11.09.2024]