Lubczyk – jakie ma właściwości i zastosowanie?

Lubczyk to znana roślina, dość powszechnie stosowana w kuchni jako aromatyczna przyprawa. Nie każdy jednak wie, że oprócz cenionych walorów smakowych posiada ona również właściwości lecznicze i wspomaga walkę z różnymi dolegliwościami. Na co dobry jest lubczyk i w jakiej formie go przyjmować? 

Jak wygląda lubczyk ogrodowy? 

Lubczyk jest byliną z rodziny selerowatych. Pochodzi z krajów Bliskiego Wschodu, ale współcześnie uprawiany jest w wielu zakątkach świata, a powszechnie również w Polsce. Jadalne ziele lubczyka wyróżnia się intensywnym zapachem, stąd jego częste zastosowanie w kuchni.  

Oprócz tego, co to jest lubczyk, warto wyjaśnić, jak on wygląda i jak nie pomylić go z innymi roślinami. Jego liście są podwójnie lub pojedynczo pierzaste i ciemnozielone, przypominają więc liście popularnej pietruszki. Korzeń jednak jest zdecydowanie cieńszy niż korzeń pietruszki – ma grubość około 1,5 cm, a długość jego dochodzi do 25 cm. Lubczyk kwitnie na żółto, a jego kwiaty zebrane są w baldaszki. 

Jeśli chodzi o smak i aromat lubczyku, porównywany jest on do popularnej przyprawy maggi. Czy to jednak to samo? Otóż maggi to przyprawa w płynie, używana do zup, sosów i innych potraw. Podstawą jej smaku jest rzeczywiście wyciąg z ziela lubczyka ogrodowego, ale posiada ona również inne składniki. 

Jakie właściwości ma lubczyk i na co pomaga? 

Co ciekawe, lubczyk znajduje zastosowanie nie tylko w kuchni, ale też w lecznictwie, co zawdzięcza swoim, potwierdzonym badaniami, właściwościom zdrowotnym. Na co jest dobre to zioło i jakie dolegliwości pomaga zwalczać? Działa on na pracę różnych układów ludzkiego organizmu i wspiera: 

• układ krwionośny, chroniąc przed chorobami serca, 

• oczyszczanie i detoksykację organizmu, 
• pracę nerek i układu moczowego, 
• przemianę materii (dzięki temu działa także pozytywnie na odchudzanie), 
• walkę z niestrawnością, 
• ochronę przed chorobami prostaty. 

Dzięki wysokiej zawartości witaminy C lubczyk wspiera także odporność i wspomaga niwelowanie objawów przeziębienia, takich jak katar, kaszel, ból gardła. 

Lecznicze właściwości lubczyku – zarówno liści, jak i nasion – wynikają z bogactwa zawartych w nim substancji: 

• olejków eterycznych, 
• fitosteroli, 
• kwasów organicznych, 
• witamin i minerałów. 

Lubczyk na układ pokarmowy 

Ziele lubczyku wykazuje dobroczynne działanie na ludzki układ pokarmowy. W jaki sposób? Otóż zawarte w nim substancje działają rozluźniająco na mięśnie gładkie, dzięki czemu niwelują skurcze jelit i usprawniają pasaż treści jelitowej przez ten długi odcinek przewodu pokarmowego. Lubczyk zmniejsza też wzdęcia i pomaga pozbyć się nagromadzonych w jelitach gazów, wywołujących przykre uczucie pełności, a niekiedy też ból. 

W jakiej formie stosować zioło, by uzyskać dobre efekty i wesprzeć pracę układu pokarmowego? Przyjmuje się go drogą doustną, przeważnie w formie naparu ze świeżych lub suszonych liści. Latem można hodować ziele w ogródku lub w doniczce na balkonie i parzyć świeże liście. Dobrze działają też one w formie dodatku do potraw. Nie tylko poprawiają ich smak, ale też ułatwiają trawienie i niwelują jelitowe dolegliwości. 

Lubczyk na układ moczowy 

Jeśli chodzi o wsparcie pracy układu moczowego, najistotniejsze są moczopędne właściwości lubczyku. Kiedy w nerkach lub pęcherzu rozwija się stan zapalny, częste oddawanie moczu potrzebne jest, by narządy te oczyścić z toksyn, chorobotwórczych drobnoustrojów i wszelkich innych substancji szkodliwych. Umożliwiają to leki moczopędne, czyli tzw. diuretyki. Przy dolegliwościach o łagodnym nasileniu można jednak zastosować metody naturalne, takie jak właśnie lubczyk. Zwiększa on diurezę i przyspiesza wydalanie takich substancji jak sód czy potas. 

W związku z właściwościami moczopędnymi zaleca się, by po lubczyk sięgali pacjenci zmagający się z kamicą nerkową, stanem zapalnym dróg moczowych, obrzękami, łagodną niewydolnością nerek czy dną moczanową. Należy jednak pamiętać, że jeśli sposoby domowe nie przynoszą spodziewanych rezultatów i objawy utrzymują się mimo ich stosowania, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. 

Czy lubczyk to dobry afrodyzjak? 

Od wieków lubczyk słynie jako naturalny afrodyzjak dla mężczyzn. Jak działa on na popęd seksualny? Substancje zawarte w olejku eterycznym lubczyku rozszerzają naczynia krwionośne, również te zlokalizowane w obrębie narządów płciowych. Rozszerzenie naczyń skutkuje pobudzeniem i ułatwia osiągnięcie erekcji. Ponieważ w podobny sposób działa alkohol, by spotęgować działanie, niektórzy stosują zioło w formie nalewki z lubczyku na poprawienie potencji. 

Lubczyk nie jest lekiem na problemy z potencją, jednak dzięki opisanej właściwości może wspomóc ją, gdy kłopoty są przejściowe, wynikają np. z napięcia emocjonalnego czy chwilowego spadku witalności. Obok takich roślin imbir, cynamon czy wanilia, rzeczywiście zaliczany jest on do tzw. przypraw afrodyzjakalnych i jako taki w niektórych sytuacjach może wspomóc energię seksualną. 

Lubczyk jako napar, susz, liście i przyprawa 

Nie tylko liście lubczyka stosowane są w ziołolecznictwie. W aptekach spotkać można także preparaty zrobione z jego nasion lub suszonego korzenia. Suszony i starty lub mielony korzeń wykorzystać można do sporządzenia naparów do picia, np. przy infekcjach dróg moczowych. Napar oczywiście można sporządzać także z liści. Herbata z lubczyka zachowuje wszystkie jego zdrowotne właściwości, zatem jej picie zaleca się przy dolegliwościach układu pokarmowego i moczowego, a także przy nadciśnieniu tętniczym. 

Lubczyk jako przyprawę można stosować w formie suszu lub płynu (jak popularne maggi). W sklepach spożywczych i marketach najczęściej dostępna jest forma suszonych, rozdrobnionych liści, które można wsypać do zupy, sosu i wielu innych potraw. Lubczyk jednak bywa też stosowany w kuchni w formie soku lub syropu. Gdzie kupić taki produkt? Dostać go można w dobrze zaopatrzonych sklepach zielarskich lub online. 

Latem najlepiej postawić na świeży, surowy lubczyk. Spożywany w takiej formie zachowuje najwięcej swoich drogocennych właściwości, a do tego bardzo dobrze smakuje. Można go uprawiać samemu lub kupić w doniczce, w niektórych warzywniakach lub marketach. 

Czy lubczyk daje działania uboczne? 

Sporadyczne spożywanie lubczyku rzadko wywołuje efekty niepożądane. Najczęściej występującym działaniem ubocznym są reakcje alergiczne. Osoby z nadwrażliwością na rośliny selerowate powinny zachować szczególną ostrożność, sięgając po lubczyk. Do objawów uczulenia należą przede wszystkim wysypka skórna i obrzęki (zwłaszcza w obrębie jamy ustnej). 

Lubczyk spożywany w zbyt dużych ilościach może natomiast nieść konsekwencje ze strony układu pokarmowego (nudności, wymioty, biegunka). Ze względu na jego działanie moczopędne, nie zaleca się stosowania lubczyku osobom z niektórymi chorobami nerek oraz cierpiącym na częste oddawanie moczu. Stosowanie lubczyku powinny skonsultować z lekarzem kobiety w ciąży i karmiące piersią. Nie wszystkie rośliny (nawet te o prozdrowotnych właściwościach) w tych sytuacjach są całkowicie bezpieczne. 

Bibliografia: 

• Miran Mansour i wsp., Characterization and antibacterial activity of phthalides from the roots of the medicinal herb Levisticum officinale WDJ Koch, w: Iranian Journal of Pharmaceutical Research: IJPR 19.2 (2020): 182 
• Spréa Rafael Mascoloti i wsp., Chemical and bioactive characterization of the aromatic plant Levisticum officinale WDJ Koch: A comprehensive study, w: Food & function 11.2 (2020): 1292-1303 
• W. Kudełka, A. Kosowska, Składniki przypraw i ziół przyprawowych determinujące ich funkcjonalne właściwości oraz ich rola w żywieniu człowieka i zapobieganiu chorobom, w: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, nr 781 2008 
• A. A. Cavelius, B. Frohn, Zioła w medycynie naturalnej, Wydawnictwo MAK, Bremen 2005 
• I. Matławska, Afrodyzjaki roślinne, w: Herbalism nr 1(5) / 2019