Orzechy to produkty niezwykle zdrowe i pełne wartości odżywczych. Niestety nie każdy może je jeść. Uczulenie na orzechy jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do ich spożywania. Zdarza się, że nawet niewielkie ilości powodują bardzo silne, zagrażające zdrowiu i życiu objawy. Jak żyć z alergią na orzechy? Przeczytaj ten artykuł i poznaj nasze wskazówki!
Jak wygląda uczulenie na orzechy?
Uczulenie na orzechy to jedna z najczęstszych alergii pokarmowych. Występuje u osób, których układ immunologiczny nadmiernie reaguje na obecne w nich alergeny (białka). Dokładne przyczyny alergii na orzechy nie są znane, natomiast wiadomo, że biorą w nich udział zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Dotychczas stwierdzono, że uczulenie może powodować blisko 15 rodzajów orzechów, w tym orzechy ziemne, laskowe, włoskie, nerkowce, makadamia, pekan, migdały i pistacje. Natomiast za ponad połowę wszystkich przypadków odpowiadają orzechy arachidowe (ziemne). Ten gatunek orzechów powoduje też najsilniejsze i najcięższe objawy. Często zdarza się, że uczulenia na różne rodzaje orzechów współwystępują ze sobą.
Uczulenie na orzechy ziemne
Orzechy ziemne powodują najcięższe objawy kliniczne alergii. Jest to bardzo poważny i częsty problem w Stanach Zjednoczonych. Szacuje się, że 1,1% populacji jest uczulona na orzechy, z czego 0,6% na orzechy arachidowe. Objawy uczulenia mogą być bardzo poważne i prowadzić nawet do wstrząsu anafilaktycznego. Orzechy ziemne są obecnie bardzo popularne, dlatego mają szerokie zastosowanie kulinarne. Występują w wielu gotowych produktach i przetworach, przez co osoby z alergią często obawiają się np. jedzenia na mieście czy spożywania produktów nieznanego pochodzenia.
Uczulenie na orzechy laskowe
Uczulenie na orzechy laskowe jest związane z dużym ryzykiem wystąpienia reakcji anafilaktycznych. Problematyczne jest również występowanie alergii krzyżowych. U osób uczulonych na orzechy laskowe objawy mogą pojawiać się również po kontakcie z leszczyną i jej pyłkami. Wynika to z podobnej budowy biologicznej tych roślin.
Uczulenie na orzechy nerkowca
Uczulenie na orzechy nerkowca występuje rzadziej niż alergie na orzechy ziemne czy laskowe, jednak mimo to, stanowi poważny problem zdrowotny. Najczęstszym objawem są objawy skórne oraz żołądkowo-jelitowe, natomiast u niektórych osób kontakt już z niewielką ilością nerkowców może doprowadzić do poważnej anafilaksji. Co więcej, uczulenie na orzechy nerkowca często współwystępuje z innymi alergiami, co może powodować konieczność wielu restrykcji dietetycznych.
Uczulenie na orzechy włoskie
Uczulenie na orzechy włoskie często współwystępuje u osób z alergią na orzechy laskowe oraz nerkowca. Szacuje się, że rozpoznanie alergii na jeden z tych rodzajów orzechów zwiększa ryzyko wystąpienia reakcji krzyżowej o ok. 50%. Objawy uczulenia na orzechy włoskie są bardzo różnorodne i obejmują szerokie spektrum: od dolegliwości skórnych po wstrząs anafilaktyczny.
Uczulenie na orzechy: na co uważać?
Osoby uczulone na orzechy bardzo często muszą wdrożyć wiele zmian w swoim życiu, ponieważ już nawet niewielki kontakt z alergenem może prowadzić do niebezpiecznej reakcji anafilaktycznej. Samo unikanie jedzenia orzechów nie wystarczy, ponieważ są one ukryte w bardzo wielu produktach. Co więcej, podczas produkcji żywności w zakładach przemysłu żywnościowego często dochodzi do zanieczyszczeń jednego produktu przez inny. Źródłem orzechów mogą być m.in.:
● Słodycze,
● Czekolady,
● Sucharki,
● Pieczywo,
● Mąki,
● Płatki zbożowe,
● Sosy warzywne,
● Gotowe potrawy orientalne.
Nie wystarczy więc sama rezygnacja z orzechów. Pacjenci powinni dokładnie czytać etykiety produktów spożywczych i unikać potraw, które mogą zawierać orzechy jako składnik lub być nimi zanieczyszczone. Niestety to nie wszystko. Odczyny alergiczne mogą pojawić się nie tylko w wyniku spożycia orzechów, ale nawet przebywania w ich niewielkiej odległości. Znane są przypadki wystąpienia silnych reakcji alergicznych u osób uczulonych, które podróżowały samolotem z pasażerami jedzącymi orzeszki podczas lotu. Możliwe jest również wystąpienie odczynu alergicznego po podaniu ręki osobie, która wcześniej jadła orzechy. Z tego powodu alergia na orzechy często wiąże się z dużym stresem, napięciem i obawami oraz wymaga zmian w funkcjonowaniu całej rodziny i najbliższego otoczenia osoby uczulonej.
Uczulenie na orzechy: objawy
Objawy uczulenia na orzechy mają szerokie spektrum i mogą różnić się u poszczególnych osób. Najpoważniejszym symptomem jest wstrząs anafilaktyczny, który stanowi bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia. Brak odpowiedniej reakcji i pomocy medycznej może skończyć się nawet śmiercią. Dlatego zarówno pacjenci, jak i ich bliscy muszą być świadomi ryzyka, umieć rozpoznać wstrząs anafilaktyczny i wiedzieć, jak zareagować.
Czym objawia się uczulenie na orzechy? Inne możliwe symptomy to:
● Objawy skórne np. pokrzywka, bąble, świąd, pieczenie, wysypka,
● Bóle brzucha,
● Wzdęcia,
● Wymioty,
● Biegunki,
● Napadowy, świszczący kaszel,
● Wodnisty katar,
● Kichanie.
Po jakim czasie następuje reakcja alergiczna na orzechy? Objawy uczulenia na orzechy mają charakter IgE-zależny, co oznacza, że pojawiają się natychmiast, w ciągu zaledwie kilku minut od spożycia orzechów lub kontaktu z nimi.
Uczulenie na orzechy: co zrobić po zjedzeniu orzechów?
Co się stanie, jak osoba uczulona zje orzechy?
● Pierwsze objawy pojawiają się zazwyczaj w ciągu kilku minut. Po ich zaobserwowaniu należy niezwłocznie przerwać kontakt z alergenem wyzwalającym reakcję alergiczną. Ze względu na bardzo wysokie ryzyko wystąpienia anafilaksji osoby uczulone na orzechy powinny mieć stale przy sobie adrenalinę.
● Jak rozpoznać wstrząs anafilaktyczny? Może pojawić się m.in. obrzęk warg i języka, duszności, bladość, poty, nudności, spadek ciśnienia, zawroty głowy, wymioty, świszczący oddech czy utrata przytomności. Po ich wystąpieniu należy jak najszybciej podać adrenalinę w iniekcji domięśniowej w zewnętrzną część uda oraz wezwać pogotowie ratunkowe.
W przypadku występowania lekkich, niezagrażających zdrowiu i życiu objawów można zastosować preparaty dla alergików takie jak preparaty na katar alergiczny, krople przeciwalergiczne, czy preparaty na alergię skórną.
Uczulenie na orzechy: diagnostyka
Głównym elementem diagnostyki uczulenia na orzechy jest szczegółowy wywiad lekarza z pacjentem. Objawy alergii występują natychmiast po kontakcie z alergenami i bywają bardzo nasilone, co ułatwia znalezienie związku przyczynowo-skutkowego i postawienie odpowiedniego rozpoznania. W niektórych sytuacjach zaleca się wykonanie dodatkowych badań alergologicznych, takich jak testy punktowe, próby skórne czy prowokacje diagnostyczne. O diagnostyce zawsze powinien zadecydować lekarz na podstawie zgłaszanych objawów, wieku pacjenta, stanu zdrowia i innych chorób współwystępujących.
Uczulenie na orzechy: profilaktyka
Niestety aktualnie nie są znane skuteczne metody profilaktyki dotyczące uczulenia na orzechy. Największy nacisk kładzie się na profilaktykę wstrząsu anafilaktycznego, edukację pacjentów, ich rodzin, opiekunów oraz osób z najbliższego otoczenia. Jeśli alergia na orzechy występuje u dzieci, konieczne jest poinformowanie o tym fakcie placówki edukacyjnej. Niezbędna może okazać się rezygnacja ze spożywania posiłków przygotowywanych na stołówce, np. ze względu na niemożność zapewnienia braku zanieczyszczeń podczas gotowania.
Uczulenie na orzechy: podsumowanie
Uczulenie na orzechy to poważny problem zdrowotny. Wymaga rezygnacji nie tylko z jedzenia uczulających orzechów, ale też zachowania bardzo dużej ostrożności podczas zakupów spożywczych czy jedzenia w restauracjach. Najpoważniejszym objawem alergii na orzechy jest wstrząs anafilaktyczny, który stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia. Ważna jest edukacja nie tylko samych pacjentów, ale też ich najbliższego otoczenia na temat tego, jak rozpoznać anafilaksję, jak zareagować oraz co robić na co dzień, aby zmniejszyć ryzyko jej wystąpienia.
Źródła:
1. Ertugrul A. A remarkable food allergy in children: cashew nut allergy, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8269934/ [dostęp: 02.02.2025]
2. Nowak-Węgrzyn A. Czy dziecko uczulone na orzeszki ziemne lub orzechy twarde (leśne) musi unikać innych gatunków orzechów? https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.3.5.78. [dostęp: 02.02.2025]
3. Rudzki E. Alergia pokarmowa. Część III – Orzechy. Katedra i Klinika Dermatologiczna Akademii Medycznej w Warszawie, Postępy Dermatologii i Alergologii, 2006
4. Gawryjołek J. Alergia na orzeszki ziemne – epidemiologia, patomechanizm, czynniki ryzyka, drogi ekspozycji, objawy i rokowanie, Alergologia Polska, 2022
5. Fleisher D. Naturalny przebieg alergii na orzechy i orzeszki ziemne, https://podyplomie.pl/medycyna/27125,naturalny-przebieg-alergii-na-orzeszki-ziemne-i-orzechy?srsltid=AfmBOorJW5XcdxKZOlQ-uF4VNH240ozVnuCivyG2M1a18269gWXtX_Vs [dostęp: 02.02.2025]
Podziel się artykułem ze znajomymi
