Prawidłowo zbilansowana dieta stanowi ważny element leczenia wielu chorób przewlekłych w tym zakrzepicy. Wpływa na zmniejszenie ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych oraz wspiera proces leczenia. W tym artykule znajdziesz praktyczne wskazówki, jak żywić się w zakrzepicy, jakich produktów unikać, a jakie umieszczać w codziennej diecie.
Spis treści
Zakrzepica a dieta - dlaczego odpowiednie żywienie jest ważne?
Zakrzepica żył głębokich lub tętnic to stan chorobowy, w którym dochodzi do tworzenia się zakrzepów w naczyniach krwionośnych. Skrzeplina to czop powstający na skutek wykrzepiania się krwi lub zlepiania i osadzania płytek krwi. Należy wiedzieć, że właściwie działające procesy krzepnięcia stanowią niezbędny element zachowania zdrowia. W przypadku nieprawidłowości w ich funkcjonowaniu może dochodzić do powstawania skrzeplin, które w określonych okolicznościach mogą powodować np. zamknięcie światła naczyń krwionośnych. Nieleczona zakrzepica stanowi poważne zagrożenia dla zdrowia i życia.
Dieta przy zakrzepicy stanowi ważny element profilaktyki tej choroby. Odgrywa także istotną rolę w jej leczeniu czy to przez zmniejszenie ryzyka jej powikłań czy też poprzez wpływ na skuteczność leczenia farmakologicznego.
Ważnym elementem żywienia w profilaktyce tego schorzenia jest odpowiednia podaż kalorii. Nadmierna ilości energii prowadzi do gromadzenia się tkanki tłuszczowej także tej wisceralnej, która produkuje wiele związków o charakterze regulacyjnym, które zwiększają ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego.
Szczególną uwagę w przypadku diety w zakrzepicy warto zwrócić również, na jakość produktów dostarczających protein. Źródła pokarmowe bogate w niektóre aminokwasy, czyli cegiełki budujące białka takie jak np. metionina mogą zwiększać ryzyko rozwoju skrzeplin. Dlatego też zaleca się w profilaktyce tego schorzenia ograniczenie spożycia źródeł białek pochodzenia zwierzęcego, takich jak mięso i jego przetwory.
Wskazane jest natomiast sięganie po produktu dostarczające białka roślinnego, a szczególnie sojowego. Bezpieczne wydają się również proteiny dostarczane z produktami nabiałowymi. Ważne w tym kontekście jest także odpowiednie spożycie tłuszczów. Zarówno w profilaktyce jak i już rozpoznanej zakrzepicy, dieta powinna być bogata w źródła kwasów tłuszczowych nienasyconych takie jak orzechy, pestki, oliwa, olej rzepakowy, tłuste ryby morskie. Pokarmy te są również bogate w witaminę E ważną dla obniżania ryzyka zdarzeń sercowo-naczyniowych.
Zaleca się natomiast unikać źródeł kwasów tłuszczowych nasyconych takich jak tłuste mięsa, smalec czy boczek. Szczególnie groźne również w tym kontekście są izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych obecne głównie w żywności przetworzonej, takiej jak przekąski typu chipsy, kremy czekoladowo-orzechowe czy fast foody. Temat zakrzepica a dieta obejmuje również zalecenia dotyczące spożycia odpowiedniej, jakości węglowodanów. Chorując powinno się unikać spożycia nadmiaru cukrów prostych tj. samej sacharozy oraz zawierających ją słodyczy.
Energię organizmowi dostarcza się natomiast poprzez spożycie produktów bogatych w węglowodany złożone. Pokarmy te są także zasobne w błonnik pokarmowy, który przyczynia się do regulacji gospodarki lipidowej organizmu, czyli stężeń cholesterolu oraz trójglicerydów. Dostarczają także ważnych w tym kontekście witamin z grupy B. Zazwyczaj pokarmy te charakteryzują się również niższym indeksem glikemicznym, co jest szczególnie ważne w kontekście wspomagania leczenia zakrzepicy dietą.
Należy również podkreślić, że przy już rozpoznanej chorobie i stosowaniu leczenia przeciwzakrzepowego należy ograniczyć spożycie pokarmów bogatych w witaminę K. Kluczowe wydaje się tutaj zachowanie stałego poziomu konsumpcji związków chemicznych z tej grupy, gdyż te w większych ilościach będą obniżać skuteczność stosowanych leków.
Dlatego na pytanie pacjenta, jaką dietę przy zakrzepicy powinno się stosować warto odpowiedzieć, że zdrową, pełnowartościową, ale też ograniczającą podaż witaminy K.
Co jeść, a czego unikać przy zakrzepicy?
Dieta przeciw zakrzepicy to model żywienia oparty w dużej mierze na zasadach zdrowego odżywiania. Bazuje na produktach nieprzetworzonych dostarczających wszystkich niezbędnych makroskładników, składników mineralnych i witamin z kontrolowaną ilością produktów bogatych w witaminę K.
W diecie przy zakrzepicy żył głębokich, ale też tętnic zaleca się unikać:
- nadmiaru mięsa czerwonego i jego przetworów;
- boczku, smalcu, słoniny;
- soli i słonych przekąsek;
- cukru, słodyczy i słodkich napojów gazowanych;
- pokarmów typu fast food;
- alkoholu;
- kawy;
- nadmiaru pokarmów bogatych w witaminę k tj.: szpinaku, jarmużu, szparagów, sałat, brukselki, zielonej herbaty, wątróbki, kapusty, kalafiora, zielonego groszku.
Zagadnienie zakrzepica a dieta to temat bardzo szeroki. Profilaktyka i leczenie tej choroby wymaga stosowania zasad żywienia obniżających ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego oraz cukrzycy. Dieta przy zakrzepicy kończyn dolnych, płuc, ale też naczyń tętniczych opiera się o te same założenia.
Codzienny jadłospis pacjenta powinien obfitować w pokarmy takie jak:
- pełnoziarniste produkty zbożowe, takie jak grube kasze, pełnoziarnisty makaron, płatki owsiane, żytnie, orkiszowe, ryż brązowy;
- produkty sojowe oraz chudy i półtłusty nabiał;
- jajka;
- chude, białe mięso;
- ryby, w tym także tłuste ryby morskie;
- warzywa i owoce z wyłączeniem lub ograniczeniem wymienionych wcześniej produktów bogatych w witaminę K;
- orzechy, pestki, oliwę i oleje roślinne.
Dieta przy zakrzepicy żylnej powinna również uwzględniać odpowiednie nawodnienie. Zaleca się spożycie od 1,5 do 2,5 litra płynów na dobę z największym udziałem wody mineralnej niegazowanej, najlepiej z niską zawartością sodu.
Przykładowy jadłospis przy zakrzepicy
Przykładowy jadłospis przy zakrzepicy powinien uwzględniać indywidualne zapotrzebowanie na energię, składniki odżywcze, witaminy i składniki mineralne. Należy oprzeć go na powszechnie znanych zasadach żywienia z uwzględnieniem unikania wahań spożycia pokarmów bogatych w witaminę K.
Przykładowa dieta przy zakrzepicy może wyglądać następująco:
Dzień 1:
- Śniadanie: Płatki owsiane na mleku 1,5% z mango, herbata owocowa
- Przekąska: Pieczywo żytnie z masłem, szynką z indyka i czerwoną papryką, woda
- Obiad: Zupa krem z dyni, Gulasz z indyka z kaszą gryczaną i ogórkiem kiszonym, woda
- Kolacja: Serek wiejski z rzodkiewką, pomidorem i ogórkiem zielonym, herbata czarna
Dzień 2:
- Śniadanie: Jajecznica na maśle, chleb żytni, ogórek zielony, pomidor, herbata czarna
- Przekąska: jogurt naturalny, jabłko, woda
- Obiad: Rosół z makaronem, Łosoś grillowany, ryż brązowy, buraki, woda
- Kolacja: Sałatka z kaszy jaglanej z malinami, serem twarogowym i miodem, herbata owocowa
Dzień 3:
- Śniadanie: Grzanki z chleba żytniego skropione oliwą, mozzarella, pomidor, bazylia świeża (listek do dekoracji), herbata owocowa
- Przekąska: Banan, orzechy włoskie, woda
- Obiad: Zupa pomidorowa z ryżem brązowym, sałatka z makaronu z indykiem, kukurydzą, pomidorami, ogórkiem i oliwą, woda
- Kolacja: Śledź z cebulką, chleb żytni, papryka czerwona, ogórek kiszony, herbata czarna
Dzień 4:
- Śniadanie: Jajko na miękko, bułka grahamka z masłem i papryką czerwoną, herbata czarna
- Przekąska: jogurt typy skyr, gruszka, woda
- Obiad: Zupa jarzynowa bez śmietany, klopsiki z kurczaka, ziemniaki, surówka z marchewki z jabłkiem, woda
- Kolacja: Twarożek z suszonymi pomidorami i oliwkami, pomidor świeży, chleb żytni, woda
Dzień 5:
- Śniadanie: Jaglanka na mleku 1, 5% z jabłkiem i cynamonem, herbata owocowa
- Przekąska: Chleb żytni z hummusem, ogórek kiszony, woda
- Obiad: Zupa krem z pietruszki z pestkami dyni, Dorsz zapiekany z mozzarella i pomidorami, ryż brązowy, woda z cytryną
- Kolacja: Tortilla pełnoziarnista z serem feta, pomidorem, ogórkiem, papryką i przecierem pomidorowym, herbata czarna
Dzień 6:
- Śniadanie: Szakszuka z pomidorami, cukinią i papryką, grzanki z chleba żytniego, herbata czarna
- Przekąska: Sałatka owocowa z jabłka, gruszki, kiwi i banana z dodatkiem jogurtu naturalnego i płatkami migdałów, woda
- Obiad: Krupnik na mięsie drobiowym, Naleśniki z mąki pełnoziarnistej z serem twarogowym i malinami, woda z cytryną
- Kolacja: Bułka grahamka z masłem, szynką z indyka, ogórek, pomidor, herbata owocowa
Dzień 7:
- Śniadanie: Owsianka na mleku z gorzką czekoladą i malinami, herbata owocowa
- Przekąska: Chleb żytni z masłem, tuńczykiem z wody i ogórkiem kiszonym, woda
- Obiad: Zupa ogórkowa z makaronem pełnoziarnistym, Udko pieczone, ziemniaki, surówka z pomidorów z cebulą i rzodkiewką, woda z cytryną
- Kolacja: Koktajl z mleka z serem twarogowym, mango i gorzką czekoladą
Przepisy opierają się o produkty świeże oraz możliwie jak najmniej przetworzone. Warto pamiętać również w niej o dodatkowym spożyciu wody mineralnej o niskiej zawartości sodu.
Suplementacja i aktywność fizyczna w diecie przy zakrzepicy
Leki i dieta przy zakrzepicy żył głębokich i tętnic to podstawa obniżania ryzyka różnego rodzaju konsekwencji zdrowotnych tego schorzenia. Suplementację pacjentów z tą choroba prowadzi się tylko w przypadku uzasadnionych niedoborów oraz z uwzględnieniem ryzyka interakcji przyjmowanych preparatów oraz stosowanych leków. Dlatego też nie należy przyjmować żadnych suplementów bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem.
Aktywność fizyczna powinna w większości przypadków stanowić uzupełnienie zdrowego stylu życia i jest czynnikiem obniżającym ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych czy cukrzycy.
Jej forma i częstotliwość musi zostać ustalona z lekarzem prowadzącym w zależności od stanu i możliwości pacjenta. Stosując dietę warto natomiast monitorować jej efekty w kontakcie ze specjalistą dietetykiem, aby uniknąć ewentualnych błędów żywieniowych, niedoborów lub interakcji leków z żywnością.
Bibliografia:
- Balcerkiewicz M, Czynniki ryzyka i rozpoznanie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, Farmacja Współczesna 2015;8:1-8
- Phang M., Lazarus S., Wood L.G., Garg M., Dieta a ryzyko zakrzepicy. Składniki odżywcze w zapobieganiu choroby, Semin Thromb Hemos, 2011.
- Ciborowska H., Ciborowski A., Dietetyka żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL, wyd. 5, Warszawa, 2022
Podziel się artykułem ze znajomymi
