Dlaczego tak często oddajesz mocz? Sprawdź, co to oznacza u dorosłych i dzieci

Każdy dorosły człowiek oddaje mocz średnio 4-7 razy na dobę. Gdy te liczby znacząco wzrastają, może to być pokłosie dużej ilości spożywanych płynów lub sygnał ostrzegawczy wysyłany przez organizm. Częstomocz może świadczyć o prostych do wyleczenia infekcjach, ale bywa też objawem poważniejszych schorzeń, takich jak przewlekła choroba nerek. Dowiedz się, jakie są jego przyczyny i kiedy należy skonsultować się z lekarzem. 

Co to jest częstomocz? 

Częstomocz to stan, w którym pacjent oddaje mocz częściej niż 7-8 razy w ciągu dnia oraz więcej niż 2 razy w nocy. Prawidłowa objętość moczu u zdrowej osoby dorosłej wynosi od 1,5 do 2 litrów na dobę. Pęcherz moczowy zaczyna wysyłać sygnały o potrzebie oddania moczu, gdy zgromadzi się w nim około 200-350 ml płynu. Pojemności pęcherza moczowego różnią się u poszczególnych osób, co może wpływać na częstotliwość wizyt w toalecie. Częste oddawanie moczu w małych ilościach może wskazywać na nadreaktywność pęcherza, podczas gdy częste oddawanie moczu w dużych ilościach, czyli wydalanie dużych objętości moczu, bywa związane z chorobami ogólnoustrojowymi. 

O nieprawidłowości mówimy, gdy występują następujące objawy: 

• mikcje częstsze niż co 2-3 godziny, 

• nagłe, trudne do opanowania parcie na pęcherz 

• ból lub pieczenie podczas oddawania moczu, co może świadczyć o zapaleniu pęcherza moczowego, 

• zaburzenie normalnego rytmu dnia i snu z powodu częstych wizyt w toalecie, 

• dolegliwości utrzymujące się dłużej niż kilka dni. 

Przyczyny częstego oddawania moczu 

Częstomocz może być wywołany wieloma czynnikami - od prostych nawyków po poważne schorzenia. Właściwe rozpoznanie przyczyny jest kluczowe dla skutecznego leczenia. 

Przyczyny urologiczne: 

• nadreaktywność pęcherza moczowego, 

• kamica układu moczowego, 

• zapalenie pęcherza moczowego, 

• nowotwory układu moczowego. 

Przyczyny ogólnoustrojowe: 

• cukrzyca (często towarzyszy jej charakterystyczny słodkawy zapach moczu), 

• niewydolność serca, 

• nadciśnienie tętnicze, 

• zaburzenia hormonalne, 

• choroby neurologiczne. 

Częste oddawanie moczu w nocy 

Częste oddawanie moczu w nocy, zwane nykturią, to objaw wymagający szczególnej uwagi lekarza. W prawidłowych warunkach nerki w nocy produkują mniejsze ilości moczu, dlatego już dwie mikcje nocne powinny skłonić do diagnostyki. 

Nokturia znacząco wpływa na jakość życia - zaburza sen, powoduje przewlekłe zmęczenie i może prowadzić do problemów z koncentracją w ciągu dnia. Pacjenci często bagatelizują ten problem, tłumacząc go wiekiem lub złymi nawykami. Tymczasem częste oddawanie moczu wieczorem i w nocy może być pierwszym sygnałem poważnych schorzeń. 

U osób starszych nokturia często wiąże się z niewydolnością krążenia - w pozycji leżącej organizm łatwiej radzi sobie z przepompowywaniem krwi, przez co nerki intensywniej filtrują płyny. Z kolei u osób z bezdechem sennym częste nocne mikcje mogą wynikać z zaburzeń oddychania podczas snu. 

Częste oddawanie moczu u kobiet 

U kobiet problem częstego oddawania moczu wymaga szczególnie wnikliwej diagnostyki ze względu na złożoność możliwych przyczyn. Anatomia żeńskiego układu moczowego - przede wszystkim krótsza cewka moczowa - sprawia, że kobiety są bardziej narażone na infekcje, które są najczęstszą przyczyną częstomoczu. 

W okresie przed menstruacją częste oddawanie moczu może być związane ze zmianami hormonalnymi. W ciąży jest to zjawisko fizjologiczne, szczególnie w pierwszym i trzecim trymestrze, jednak zawsze wymaga kontroli lekarskiej, by wykluczyć infekcję układu moczowego. 

Okres menopauzy przynosi nowe wyzwania - spadek poziomu estrogenów prowadzi do osłabienia mięśni dna miednicy i ścian pęcherza. W tym okresie szczególnie często pojawia się problem nadreaktywnego pęcherza, kiedy silne parcie występuje nawet przy niewielkim jego wypełnieniu. 

Częste oddawanie moczu u mężczyzn 

U mężczyzn po 40. roku życia częstomocz najczęściej wiąże się ze stanem gruczołu krokowego. Z wiekiem prostata naturalnie się powiększa, co może prowadzić do zwężenia cewki moczowej i problemów z oddawaniem moczu. Łagodny przerost gruczołu krokowego (BPH) dotyka niemal połowy mężczyzn po 60. roku życia. 

Charakterystyczny dla tego schorzenia jest nie tylko częstomocz, ale także uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza i osłabiony strumień moczu. Często pierwsze objawy pojawiają się w nocy, a z czasem dolegliwości nasilają się również w ciągu dnia. U mężczyzn po 50. roku życia każde nietypowe objawy ze strony układu moczowego powinny skłonić do wykonania badań w kierunku raka prostaty. 

Częste oddawanie moczu może być też spowodowane zapaleniem gruczołu krokowego, któremu często towarzyszy ból w okolicy krocza i zaburzenia seksualne. U młodszych mężczyzn częstomocz bywa związany z infekcjami lub stanami zapalnymi cewki moczowej. 

Częste oddawanie moczu u dzieci 

U dzieci w wieku przedszkolnym za normę uznaje się 6-8 mikcji w ciągu dnia. U chłopców do 7. roku życia fizjologiczne może być nawet 9 wizyt w toalecie. Częstsze oddawanie moczu wymaga jednak diagnostyki, szczególnie jeśli towarzyszą mu dodatkowe objawy. 

Częste oddawanie moczu u dzieci może mieć różne podłoże, np. przyczyny fizjologiczne, natury psychologicznej, a także chorobowe: 

• niedojrzałość układu nerwowego kontrolującego mikcję, 

• stres (np. związany z początkiem nauki w szkole), 

• częste oddawanie moczu na tle nerwowym, 

• nieprawidłowe nawyki związane z przyjmowaniem płynów. 

• infekcje układu moczowego (częstsze u dziewczynek), 

• wady rozwojowe układu moczowego, 

• zaparcia i inne zaburzenia jelitowe, 

• cukrzyca typu 1, 

• stany zapalne sromu u dziewczynek. 

Szczególnej uwagi wymagają sytuacje, gdy częstemu oddawaniu moczu u dziecka towarzyszą: 

• ból brzucha lub okolicy lędźwiowej, 

• pieczenie podczas mikcji, 

• moczenie nocne, 

• gorączka, 

• zmiany w wyglądzie lub zapachu moczu, 

• problemy z oddawaniem stolca. 

Należy pamiętać, że fizjologiczne częste oddawanie moczu u dzieci zwykle ustępuje samoistnie wraz z wiekiem. Jednak każdy niepokojący objaw powinien zostać skonsultowany z pediatrą lub nefrologiem dziecięcym. 

Diagnostyka częstego oddawania moczu 

Właściwa diagnostyka częstomoczu jest kluczowa dla skutecznego leczenia. Proces diagnostyczny rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu lekarskiego dotyczącego charakteru dolegliwości, ich nasilenia oraz chorób współistniejących. 

Pierwszym krokiem jest zawsze badanie ogólne moczu, które może wykazać: 

• obecność bakterii wskazującą na infekcję, 

• poziom glukozy (istotny w diagnostyce cukrzycy), 

• obecność krwi lub białka w moczu, 

• inne nieprawidłowości wymagające dalszej diagnostyki. 

Lekarz często zaleca prowadzenie dzienniczka mikcji, w którym pacjent zapisuje częstotliwość oddawania moczu, jego objętość oraz ilość przyjmowanych płynów. Te informacje są nieocenione w ocenie charakteru zaburzeń i planowaniu leczenia. 

Leczenie częstego oddawania moczu 

Sposób leczenia częstomoczu zależy przede wszystkim od jego przyczyny. Podstawą jest zawsze wyeliminowanie lub kontrolowanie choroby podstawowej. W przypadku infekcji układu moczowego stosuje się leki bez recepty lub  antybiotykoterapię, przy nadreaktywnym pęcherzu - leki zmniejszające nadmierną aktywność mięśnia wypieracza pęcherza. 

Współczesna medycyna oferuje szereg możliwości terapeutycznych: 

• fizjoterapia urologiczna z treningiem pęcherza moczowego, 

• elektrostymulacja mięśni dna miednicy, 

• biofeedback - metoda ucząca świadomej kontroli nad pęcherzem, 

• leki alfa-adrenolityczne (szczególnie u mężczyzn z łagodnym przerostem gruczołu krokowego), 

• w zaawansowanych przypadkach - leczenie operacyjne. 

Domowe sposoby na zbyt częste oddawanie moczu 

Niezależnie od głównej przyczyny, pewne modyfikacje stylu życia mogą przynieść znaczącą ulgę: 

• ograniczenie picia przed snem, 

• zmniejszenie spożycia kawy i alkoholu, 

• równomierne rozłożenie przyjmowania płynów w ciągu dnia, 

• regularne ćwiczenia mięśni dna miednicy (ćwiczenia kegla), 

• utrzymanie prawidłowej masy ciała, 

• odpowiednia higiena intymna, 

• unikanie zaparć poprzez dietę bogatą w błonnik. 

Kiedy należy zgłosić się do lekarza? 

Natychmiastowej konsultacji lekarskiej wymagają następujące objawy: 

• krwiomocz lub obecność osadu w moczu, 

• silny ból podczas oddawania moczu, 

• gorączka i dreszcze towarzyszące częstemu oddawaniu moczu, 

• nagłe zatrzymanie moczu, 

• wyciek z cewki moczowej, 

• ból w okolicy lędźwiowej. 

Szczególnej uwagi wymagają sytuacje, gdy częste oddawanie moczu pojawia się nagle lub towarzyszy mu znaczne osłabienie, złe samopoczucie i utrata masy ciała. Częstomocz na tle nerwowym również wymaga konsultacji specjalistycznej, gdyż może być objawem zaburzeń lękowych lub innych problemów psychologicznych. 

Bibliografia:  

Borkowski, A., Urologia: podręcznik dla studentów medycyny (Wyd. 2). Warszawa: PZWL. ISBN: 9788320049244, 2006.  

Drewa, T., & Juszczak, K. Urologia: ilustrowany podręcznik dla studentów i stażystów. Warszawa: PZWL. ISBN: 9788301230623. 

Wytyczne postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w zaburzeniach mikcji u dzieci - Polskie Towarzystwo Urologii Dziecięcej oraz Polskie Towarzystwo Nefrologii Dziecięcej, Warszawa 2016 

Maternik M., Krzeminska K., Zurowska A. The management of childhood urinary incontinence. Pediatr Nephrol. 2015 Jan;30(1):41-50. 

Austin PF, Bauer SB, Bower W, et al. The standardization of terminology of lower urinary tract function in children and adolescents: Update report from the standardization committee of the International Children's Continence Society. J Urol. 2014;191(6):1863-1865.