Co oznacza ulewanie u noworodka? Jak temu zapobiegać?

Ulewanie u noworodka to naturalne i powszechne zjawisko. Choć może wywoływać niepokój, nie jest to powód do paniki. Wyjaśniamy, co oznacza ulewanie u noworodka i podpowiadamy, jak sobie z nim poradzić.

Ulewanie u niemowlaka: co to znaczy?

Dlaczego noworodek ulewa? Przyczyny ulewania u noworodka

Dlaczego niemowlęta ulewają? Nadrzędną przyczyną ulewania u noworodka jest niewykształcony w pełni zwieracz przełyku. Problem ten występuje u prawie wszystkich niemowląt i trwa do około czwartego miesiąca życia. W takiej sytuacji ulany pokarm jest zwracany w takiej samej formie jak ten, który dziecko przyjęło. Zdarza się też, że niemowlę ulewa przezroczystym płynem. Oznacza to, że pokarm został całkowicie strawiony, ale maluch zjadł za dużo lub – jeśli był dopajany wodą – za dużo wypił. Jeśli jednak to, co się mu ulało, pachnie inaczej i jest to zapach nieprzyjemny, to znak, że przyczyny trzeba szukać gdzieś indziej.

Mocne ulewanie u noworodka może być także efektem przejedzenia dziecka. W sytuacji, w której pokarm nie mieści się już w żołądku, zostaje z niego automatycznie usunięty. Jednym z rodzajów jest tzw. chlustające ulewanie u noworodka, które pojawia się również, gdy w trakcie jedzenia dziecko połyka zbyt dużo powietrza, dlatego zawsze należy po posiłku je „odbić”.

Ulewanie po karmieniu piersią najczęściej wynika z niewłaściwej techniki karmienia, zbyt łapczywego jedzenia albo szybkiego wypływu pokarmu z sutka. A co wtedy, gdy dziecko ulewa po mleku modyfikowanym? Być może butelka dla noworodka została przystawiona za bardzo w pionie albo maluch trzyma smoczek za płytko (tylko za wąską końcówkę). Zarówno przy karmieniu piersią, jak i mieszanką mlekozastępczą przyczyną ulewania bywa brak przerw w czasie podawania pokarmu.

Kiedy ulewanie powinno niepokoić?

Choć najczęściej ulewanie ma charakter fizjologiczny, rodziców powinny zaalarmować następujące symptomy:

• Zawartość żółci lub krwi w cofającej się treści,
• Krwiste stolce,
• Biegunka,
• Zaparcia,
• Ulewanie u niemowlęcia przed 3. tygodniem lub powyżej 6. miesiąca życia,
• Gorączka,
• Apatia,
• Silny niepokój u dziecka,
• Powiększenie wątroby lub śledziony,
• Uwypuklenie ciemiączka,
• Drgawki,
• Tkliwość lub wzdęcie brzucha.

Jak odróżnić ulewanie od refluksu?

Refluks żołądkowo-przełykowy (GER), czyli cofanie się treści pokarmowej z żołądka do przełyku, jest u niemowląt zjawiskiem fizjologicznym. Mało tego, epizody GER występują u każdego zdrowego człowieka (nie tylko u niemowląt) nawet kilkanaście razy na dobę i najczęściej nie stanowią powodów do niepokoju. Dopiero gdy pojawiają się dokuczliwe objawy lub powikłania, mówimy o chorobie refluksowej (GERD).

Do charakterystycznych symptomów GERD należy tzw. zespół Sandifera. Kilka lub kilkanaście minut po karmieniu u malucha pojawiają się napady skurczu i skrętu szyi, usztywnienie oraz silny przeprost kręgosłupa z wygięciem ciała w łuk. Najprawdopodobniej to wynik reakcji bólowej na podrażnienie przełyku kwaśną treścią żołądka.

Poza tym przy chorobie refluksowej niemowlę jest bardzo drażliwe i niespokojne w czasie karmienia, płacze, kaszle i krztusi się. Wśród możliwych powikłań GERD lekarze wymieniają:

• Niedokrwistość,
• Niedożywienie i opóźnienie rozwoju fizycznego,
• Zapalenie przełyku,
• Nawracające infekcje dróg oddechowych,
• Napady bezdechów.

Ulewanie u noworodka a wymioty

Jak odróżnić ulewanie od wymiotów? Przy ulewaniu pokarm wypływa najczęściej spokojnie, cienką strużką, bez wysiłku ze strony niemowlęcia. Natomiast wymioty to gwałtowne wydalanie treści żołądkowej pod ciśnieniem wywołanym przez skurcze mięśni brzucha i przepony.

Jak lekarz rozpoznaje ulewanie u niemowlaka?

Do postawienia diagnozy zazwyczaj wystarcza szczegółowy wywiad. Rodzice zostaną poproszeni o dokładne opisanie przebiegu ulewania, diety niemowlęcia, częstotliwości karmień i ilości wypijanego mleka (zarówno jednorazowo, jak i w ciągu doby). Poza tym lekarz dokładnie zmierzy i zważy dziecko oraz porówna wyniki z siatkami centylowymi. Pomocniczo wykonuje się:

• 24-godzinną pH-metrię (diagnostyka choroby refluksowej),
• USG jamy brzusznej.

Rozpoznanie ulewania najczęściej nie wymaga żadnego leczenia.

Co robić, gdy noworodek ulewa? 

Istnieje kilka sposobów na ulewanie noworodka, które pomogą zminimalizować ryzyko obfitego ulewania u noworodka po każdym karmieniu.

• Przede wszystkim, należy zwrócić uwagę czy dziecko dobrze trzyma pierś lub butelkę podczas ssania. Zły chwyt może sprawić, że niemowlak będzie łykał zbyt dużo powietrza. Aby zapobiec ulewaniu, podczas karmienia butelkę trzymajmy tak, by smoczek był cały wypełniony mlekiem.
• Druga kwestia to trzymanie dziecka podczas karmienia – maluszek powinien być ustawiony bardziej pionowo. Ułożenie noworodka w odpowiedniej pozycji w czasie karmienia jest bardzo ważne. Pamiętajmy, że główka dziecka zawsze powinna znajdować się nieco wyżej niż reszta ciała. Zdecydowanie utrudni to cofanie się treści pokarmowej i zapobiegnie ulewaniu.
• Po trzecie, noworodka nie należy przystawiać do piersi ani podawać mu butelki, jeśli płacze. Zawsze najpierw należy go uspokoić.
• Kolejna sprawa to częstotliwość karmienia. Jeżeli nasz maluszek cierpi z powodu obfitego ulewania, spróbujmy podawać mu jedzenie częściej, ale w mniejszej ilości. Mniejszy posiłek zostanie znacznie szybciej strawiony, co zmniejszy ryzyko ulewania. Sprawdzoną metodą jest również robienie krótkich przerw w czasie jedzenia, np. co 5-6 minut. W tym czasie delikatnie unosimy dziecko i opieramy je na swoim ramieniu.
• Rodzaj butelki też ma znaczenie. Jeśli otwory w smoczku będą za duże lub za małe, dziecko może mieć problem z prawidłowym pobieraniem pokarmu.

Sprawdź również, jaki smoczek dla noworodka wybrać.

Jeśli żaden ze sposobów nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, należy udać się z dzieckiem do lekarza, który podpowie, jak sobie radzić z ulewaniem u noworodka. Być może konieczne będzie zagęszczanie mleka matki albo zmiana pokarmu na specjalne mleko dla dzieci z refluksem (symbol AR).

Nadmiar powietrza, który dostał się do żołądka dziecka podczas karmienia, należy „odbić”. W tym celu można skorzystać z metody noszenia noworodka na ramieniu. Wystarczy oprzeć malucha na swoim przedramieniu, jedną ręką podtrzymać pupkę, a drugą bok ramienia i główkę. Rączki dziecka mogą być przewieszone przez ramię rodzica. Nie klepiemy niemowlaka po pleckach, bo może spowodować to ulewanie.

Kiedy dziecko przestaje ulewać?

Do kiedy dziecko ulewa? Problemy z ulewaniem zwykle mijają same, gdy maluszek zaczyna siadać oraz spożywać pokarmy stałe. U większości dzieci ulewania mijają do 1. roku życia. Jeśli mimo to częstotliwość ulewania się nie zmienia, należy zgłosić się do lekarza.

Ulewanie u niemowląt: podsumowanie

Dlaczego dziecku się ulewa? Najczęściej jest to zjawisko fizjologiczne i nie stanowi powodu do niepokoju. Jednak częste, regularne i obfite ulewanie u noworodków, któremu towarzyszą inne dolegliwości, powinno skłonić rodziców do konsultacji z lekarzem.