Alergia u niemowlaka: skąd się bierze? Przyczyny, objawy i leczenie

Alergia u niemowlaka może ujawnić się w pierwszych tygodniach życia. Niemowlęta najczęściej mają alergie pokarmowe, które objawiają się zmianami skórnymi i dolegliwościami ze strony układu pokarmowego. Coraz więcej maluchów choruje na atopowe zapalenie skóry. Sprawdź, skąd się bierze alergia u niemowlaka oraz jak może się manifestować.

Alergia u niemowlaka

Alergia jest niewłaściwą reakcją układu immunologicznego na różnego rodzaju czynniki zewnętrze, nazywane alergenami. Kontakt z alergenami sprawia, że komórki organizmu zaczynają uwalniać różnego rodzaju substancje, które są mediatorami reakcji alergicznej. U zdrowej osoby kontakt z alergenami nie wywołuje objawów chorobowych. U alergika natomiast pojawiają się dolegliwości ze strony wielu narządów.

Alergie pokarmowe są najczęstszymi alergiami wśród dzieci w wieku niemowlęcym. Szacuje się, że cierpi na nie 8 proc. dzieci na świecie. Niemowlęta wykazują nadwrażliwość na wiele składników pokarmowych. Zarówno na te przyjmowane z mlekiem matki, jak i na pokarmy stałe, które zaczynają jeść po 6. miesiącu życia. Prawdopodobnie ma to związek z niedojrzałością układu immunologicznego oraz układu pokarmowego. U starszych dzieci częstość występowania alergii na pokarm jest mniejsza, co medycy nazywają „wyrastaniem” z alergii pokarmowych.

Poza składnikami pokarmowymi alergizująco na niemowlęta działają też alergeny wziewne. Głównie roztocza kurzu domowego oraz alergeny zwierząt domowych – sierść, mocz, ślina, naskórek. Alergię u niemowlaka mogą także wywołać pyłki traw i drzew w czasie wiosenno-letnich spacerów. Najsilniej uczula brzoza, olcha i topola.

Objawy alergii u niemowlaka

Jak wygląda alergia u niemowlaka? Czerwone plamki i zmiany na skórze oraz dolegliwości ze strony układu pokarmowego to typowe symptomy, jednak uczulenie może manifestować się na różne inne sposoby. Wszystko zależy od tego, jaką alergen wywołuje reakcję uczuleniową.

Do typowych objawów alergii wieku niemowlęcego zaliczają się:

• Pokrzywka,
• Wyprysk,
• Świąd,
• Atopowe zapalenie skóry,
• Nieżyt nosa,
• Nudności,
• Biegunka,
• Wymioty,
• Kolka,
• Wstrząs anafilaktyczny.

Alergia u niemowlaka karmionego piersią

Alergie na pokarm występują głównie u dzieci karmionych sztucznie. Z badań wynika, że objawy alergii pokarmowej ma niespełna 1 proc. niemowląt karmionych piersią. Zwykle przyczyna alergii u malucha karmionego naturalnie tkwi w pokarmach spożywanych przez matkę. W takiej sytuacji kobieta nie powinna rezygnować z karmienia piersią, a jedynie zastosować dietę eliminacyjną, najlepiej pod okiem lekarza. Najczęstszymi alergenami dla niemowląt są białka mleka krowiego. Szacuje się, że uczulają prawie 5 procent niemowlaków.

Dzieci wykazują także nadwrażliwość na:

• Białka jaj kurzych,
• Orzechy,
• Pszenicę,
• Owoce morza.

Zwykle w pierwszej kolejności zaleca się karmiącej matce odstawić krowie mleko, jaja oraz orzechy.

ysypka: alergia u niemowlaka

Alergia na twarzy u niemowlaka często przybiera postać atopowego zapalenia skóry (AZS). Choroba może dotyczyć nawet 10-20 proc. niemowląt. Jej przyczyn szuka się w czynnikach genetycznych (wadliwa budowa naskórka, zaburzenia w funkcjonowaniu układu immunologicznego) oraz środowiskowych (kontakt z alergenami, głównie pokarmowymi oraz wziewnymi).

Atopowe zapalenie skóry u dzieci objawia się przede wszystkim:

• Uporczywym świądem,
• Zaczerwienieniem,
• Wysuszeniem,
• Liszajowaceniem skóry.

W fazie ostrej choroby można zaobserwować grudki, pęcherzyki oraz nadżerki. U niemowląt zmiany lokalizują się głównie na twarzy i szyi. Co warto podkreślić, nie każda zmiana skórna u dziecka musi oznaczać alergię. Niemowlęta często mają potówki lub trądzik niemowlęcy. Ponadto niektóre pokarmy mogą wywoływać u dzieci odczyny rumieniowe i świąd, co nie zawsze jest związane z reakcją alergiczną.

Alergia u niemowlaka: katar

Alergiczny nieżyt nosa bardzo rzadko występuje u niemowląt. Alergolodzy podkreślają, że niemowlęta cierpią przede wszystkim na alergie na pokarm. Między 3. a 5. rokiem życia stopniowo wyrastają z alergii pokarmowych, a w okresie wczesnoszkolnym zaczynają chorować na alergie wziewne. Katar alergiczny u niemowlaka w większości przypadków jest objawem alergii pokarmowej – zwłaszcza uczulenia na białko mleka krowiego.

U niektórych niemowląt nadwrażliwość na pokarm manifestuje się jedynie objawami ze strony układu oddechowego, niemniej zdarza się to niezwykle rzadko. Najczęściej katar alergiczny występuje w powiązaniu ze zmianami skórnymi lub dolegliwościami ze strony układu pokarmowego.

Jak rozpoznać alergię u niemowlaka? Diagnostyka

Rozpoznawanie alergii u niemowlaka to proces złożony, ponieważ do każdego przypadku należy podejść indywidualnie. Jak sprawdzić alergie u niemowlaka? Przede wszystkim należy uważnie obserwować reakcje organizmu malucha na czynniki, które według opiekuna są potencjalnymi „winowajcami”. Warto notować, kiedy objawy występują, nasilają się i (ewentualnie) ustępują i podzielić się tymi obserwacjami podczas wizyty lekarskiej.

Jeśli podejrzewasz alergię pokarmową, alergolog albo lekarz rodzinny powinien stworzyć z Tobą plan wykluczania, a następnie ponownego wprowadzania konkretnych pokarmów. Nie ma standardowych testów na alergie u niemowlaka, które umożliwiają w jednoznaczny sposób stwierdzić obecność i ciężkość uczulenia. Pomocne okazują się punktowe testy skórne z alergenami komercyjnymi lub natywnymi albo badania z krwi na obecność swoistych przeciwciał. Jednak warto pamiętać, że dodatni wynik nie zawsze oznacza alergię, a lekarz musi wziąć pod uwagę całość obrazu klinicznego.

Alergia u niemowlaka: leczenie

Leczenie alergii pokarmowej u niemowlaka polega na całkowitym wykluczeniu alergenów z diety (również tych reagujących krzyżowo). Lekarz zaleci też postępowanie przy nasileniu objawów alergii u niemowlaka i doradzi co podać przy reakcji łagodnej oraz ciężkiej, a także jakie leki na alergię dla dzieci zastosować. Jak dostosować leczenie do stopnia zaawansowania reakcji alergicznej?

• Łagodna, ograniczająca się do świądu skóry, pokrzywki lub niewielkiego obrzęku warg – lek przeciwhistaminowy, ewentualnie glikokortyosteroid doustny.
• Ciężka, z objawami ze strony układu oddechowego lub krążenia, wstrząs anafilaktyczny, wymioty – podanie adrenaliny i natychmiastowe wezwanie karetki. Jeśli z powodu ryzyka wstrząsu lekarz przepisał adrenalinę, jedną strzykawkę zawsze noś przy dziecku, a drugą trzymaj w domu w widocznym miejscu!

Czy można zapobiec alergii u niemowlaka?

Najskuteczniejszym sposobem na zapobieganie alergii jest karmienie piersią minimum do 4. miesiąca życia malucha, jednak nie ma w 100% skutecznej profilaktyki. Nie należy też stosować diety eliminującej potencjalne alergeny w ciąży – nie zapobiega to rozwojowi uczulenia u niemowlaka, a do tego może doprowadzić do niedoborów pokarmowych u matki.

Alergia u niemowlaka: odpowiedzi na często zadawane pytania

• Jak wygląda alergia u noworodka i czy w ogóle jest możliwa? Tak, noworodek może mieć alergię – najczęściej pokarmową. Objawy wyglądają tak samo, jak u starszych maluchów. Może pojawić się biegunka u dziecka, kolka, zmiany skórne itp.
• Czy wykonuje się badanie kału u niemowlaka na alergię na białka mleka krowiego? Można to zrobić, ale tak naprawdę nie ma takiej potrzeby. Wyniki, nawet nieprawidłowe, niewiele wnoszą do diagnozy i leczenia, a często wcale nie świadczą o chorobie. Lepszą metodą diagnostyczną jest obserwacja dziecka, konsultacja z lekarzem i zastosowanie się do wydanych przez niego zaleceń.
• Czy dziecko wyrośnie z alergii? To zależy. Alergia na jajko albo mleko krowie często ustępuje do 5. roku życia, ale uczulenie na orzechy ziemne, ryby i owoce morza nie mija nawet w dorosłym wieku.
• Czy łzawienie oczu u niemowlaka to alergia? Możliwe – w ten sposób często manifestuje się np. alergia na sierść albo inne alergeny wziewne. Jednak łzawienie zdarza się również z powodu nieskutecznego odprowadzania łez przez wąskie drogi łzowe (zwykle do 2.-3. roku życia), a także infekcji i innych chorób (np. jaskry).

Alergia u niemowlaka: podsumowanie

Alergia może pojawić się w każdym wieku, również u niemowlaków. Dlatego rodzice powinni uważnie obserwować reakcję dziecka na potencjalne alergeny i zgłaszać wszystkie niepokojące objawy lekarzowi.