Wzdęcia u noworodka to jedna z najczęstszych dolegliwości, która nie zawsze mija wraz z ukończeniem przez niego pierwszego miesiąca życia i może zdarzyć się również okresie niemowlęcym. Często gazy i nieprzyjemności ze strony układu pokarmowego są efektem połykania zbyt dużej ilości powietrza podczas karmienia. Jakie są inne przyczyny ich występowania? Sprawdź, jak radzić sobie ze wzdęciami u najmłodszych.
Przyczyny wzdęć u noworodka i niemowlaka
Skąd biorą się wzdęcia? W dużej mierze odpowiada za nie niedojrzały jeszcze układ pokarmowy maluszka, który dopiero się wykształca. Dlatego problemy z trawieniem w pierwszych miesiącach życia dotyczą znacznej liczby dzieci.
Najczęściej wzdęcia spowodowane nagromadzeniem gazów w brzuszku maluszka. Podobnie jak u dorosłych, gazy powstają w wyniku połykania zbyt dużych ilości powietrza (aerofagia). U dzieci winna jest najczęściej niewłaściwa technika karmienia. Warto jednak wspomnieć, że wzdęcia występują zarówno u niemowląt karmionych piersią i tych karmionych przy pomocy butelki.
Powietrze dostaje się do brzuszka także podczas płaczu, a ponieważ wzdęcia często wywołują płacz, tworzy się błędne koło.
Przyczyną wzdęć na dalszym etapie rozwoju maluszka może być też niewłaściwe rozszerzanie diety. Jeśli nowe produkty pojawiają się w jadłospisie dziecka zbyt szybko, w zbyt dużej ilości i nie są dopasowane do możliwości trawiennych, może pojawić się problem wzdęć.
Przyczyną wzdętego brzucha u niemowląt mogą być też nietolerancje i alergie pokarmowe. Bolesne wzdęcia mogą być, np. wynikiem nietolerancji laktozy lub glutenu.
Wzdęcia brzucha dziecka jako efekt nieprawidłowego karmienia
Za wzdęcia i gazy zazwyczaj odpowiada zbyt duża ilość powietrza, która dostaje się do brzuszka wraz z pokarmem. Wiele zależy od sposobu karmienia. Aby temu zapobiec, należy dbać o to, by usta dziecka były dokładnie przystawione do piersi lub butelki. Jeśli używasz smoczka, w jego końcówce cały czas powinno znajdować się mleko. Karmiąc, staraj się ułożyć dziecko w pozycji maksymalnie pionowej. Po karmieniu podnieś malucha, aby mógł odbić połknięte powietrze.
Łatwiej jest uzyskać właściwy efekt podczas karmienia piersią, dlatego uważa się, że gazy i wzdęcia są rzadsze u dzieci karmionych naturalnie. Chodzi zarówno o technikę karmienia, jak i większą regularność, co wiąże się z przyjmowaniem mniejszych jednorazowych porcji. Wzdęty brzuszek może być też skutkiem zbyt rzadkich i nieregularnych karmień, prowadzących do łapczywego jedzenia.
Czy dieta matki karmiącej ma wpływ na wzdęcia u dziecka?
Dieta mamy podczas karmienia piersią wywołuje sporo dyskusji. Obecnie jednak wiadomo, że ma ona mniejszy wpływ na skład mleka i potencjalne niepokojące objawy u dziecka, niż wcześniej sądzono.
To, co matka je matka, może przenikać do jej pokarmu, ale nie w takiej formie, w jakiej spożywa produkty. Składniki pokarmów są trawione i rozkładane na mniejsze cząsteczki, a niektóre z nich mogą przedostać się do pokarmu. Nie wszystkie substancje, które matka spożywa, trafiają jednak do jej pokarmu w istotnych ilościach. Dlatego też wpływ diety matki na dziecko może być zauważalny w niektórych przypadkach, ale nie jest regułą.
Z tego powodu w trakcie karmienia piersią nie zaleca się rutynowego stosowania diet eliminacyjnych. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy matka cierpi na potwierdzone schorzenia, tj. alergia, nietolerancja pokarmowa czy celiakia. Nie należy wprowadzać diety eliminacyjnej "na wszelki wypadek", aby zmniejszyć rzekome ryzyko wystąpienia alergii, nietolerancji, kolki lub zmian skórnych u dziecka. Zgodnie z aktualnymi zaleceniami, w okresie laktacji nie zaleca się stosowania jakichkolwiek ograniczeń dietetycznych.
Wbrew powszechnym mitom, nie ma też ograniczeń, co do ilości spożywanych warzyw -można jeść wszystkie, włącznie z tymi o intensywnym smaku i zapachu. Uważa się, że ilość substancji smakowych i zapachowych, które przenikają do mleka, np. po zjedzeniu czosnku czy brokułów, jest minimalna i nie zmienia smaku mleka na tyle, aby dziecko nie chciało go pić.
Czy są produkty, których należy unikać? Oczywiście te, które są niezdrowe. Każda matka wie, że wysoko przetworzone, tłuste, barwione i chemicznie konserwowane produkty nie są korzystne dla zdrowia. Dieta kobiety karmiącej piersią powinna być zatem zgodne z zasadami zdrowego żywienia.
Jak rozpoznać wzdęcia u noworodka i niemowlaka? Objawy
Wzdęcia najłatwiej rozpoznać po brzuszku, ponieważ wówczas staje się on twardy i bardziej wypukły. Ból brzucha maluch komunikuje w jedyny znany sobie sposób - płaczem. Inne objawy to ulewanie pokarmu i nieprzyjemne zapachy. Wzdęcia powodują też charakterystyczne podkurczanie nóżek i próby naprężenia całego ciała.
Wzdęty brzuch może być również objawem innych dolegliwości, takich jak kolka jelitowa czy refluks żołądkowo-przełykowy. Dlatego ważne jest, aby dokładnie obserwować inne symptomy i w razie wątpliwości skonsultować się z lekarzem.
Warto wyjaśnić, że kolka i wzdęcia to dwa różne problemy, choć wzdęcia mogą czasem przyczyniać się do kolki. Kolka przejawia się intensywnym, długim płaczem niemowlęcia, któremu towarzyszy widocznie wzdęty brzuch, podkurczanie nóg i napinanie ciała. Wzdęcia to po prostu nagromadzenie się dużych ilości gazów w jelitach maluszka. Kolka jelitowa często jest bardziej związana z problemami o podłożu neurologicznym i psychosomatycznym, a wzdęcia mogą być jedynie jednym z czynników, które nasilają objawy kolki.
Sposób na wzdęcia u noworodka i niemowlaka. Co pomaga?
Co zrobić, gdy maluch ma wzdęcia brzucha? W większości przypadków nie trzeba od razu sięgać po leki. Najpierw warto wypróbować sprawdzone domowe sposoby. Pierwszym z nich jest delikatny masaż brzuszka, wykonywany w pozycji leżącej, spokojnymi, okrężnymi ruchami zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Kierunek ten zgodny z kierunkiem perystaltyki jelit, co może pomóc w uwalnianiu gazów i przynieść dziecku ulgę. Drugi popularny sposób to tak zwany rowerek - należy unieść nóżki dziecka i wykonywać nimi naprzemienne ruchy przypominające pedałowanie.
Co jeszcze pomaga? Inne skuteczne domowe sposoby na wzdęcia i wydalanie gazów to:
- ciepłe okłady na brzuszek, np. z pestek wiśni,
- kąpiel w ciepłej wodzie,
- noszenie dziecka w chuście lub nosidle (pozycja pionowa pomaga w wydalaniu gazów),
- delikatne kołysanie.
Środki na wzdęcia dla najmłodszych
Jeżeli domowe sposoby nie przynoszą ulgi, można rozważyć zastosowanie preparatów dostępnych w aptece - zazwyczaj bez recepty. Pamiętaj jednak, aby każdorazowo skonsultować taką decyzję z lekarzem pediatrą. Dostępne są specjalne herbatki oraz krople na wzdęcia i perystaltykę jelit. Preparaty te oparte są zwykle o naturalne składniki, takie jak:
- symetykon,
- olejek kopru włoskiego,
- olejek kminkowy,
- wyciąg z rumianku.
Warto pamiętać, że stosowanie leków na wzdęcia u noworodka powinno być zawsze konsultowane z lekarzem, szczególnie w przypadku dzieci karmionych piersią.
Wzdęcia u najmłodszych to powszechny problem, który może być stresujący zarówno dla dziecka, jak i dla rodziców. Jednak z odpowiednią wiedzą i cierpliwością można skutecznie łagodzić objawy i zapobiegać ich występowaniu. Kluczowe jest zwracanie uwagi na brzuszek maluszka, obserwowanie reakcji dziecka na różne metody łagodzenia wzdęć i konsultacja z lekarzem w przypadku poważniejszych lub długotrwałych objawów.
Kiedy udać się do lekarza ze wzdęciami u noworodka i niemowlaka?
Choć wzdęcia u noworodków i niemowlaków są często naturalnym zjawiskiem, istnieją sytuacje, gdy warto skonsultować się ze specjalistą. Do lekarza pediatry udaj się:
- Gdy wzdęciom towarzyszy gorączka.
- Jeśli brzuszek jest bardzo twardy i bolesny.
- Gdy występują zaburzenia rytmu wypróżnień (zaparcia lub biegunka).
- Jeśli wzdęcia utrzymują się długo i nie reagują na domowe sposoby leczenia.
- Gdy dziecko odmawia jedzenia lub jest bardzo niespokojne.
Pamiętaj, że wzdęcia to częsta dolegliwość i przejściowy problemem, który mija wraz z dojrzewaniem układu pokarmowego dziecka. Ile zatem mogą trwać wzdęcia i gazy u niemowlaka? Nie ma w tym przypadku żadnej reguły. Wszystko zależy od dziecka oraz wspominanej dojrzałości układu trawiennego dziecka.
Bibliografia:
- „Pediatria”, red. W. Kawalec, R. Grenda, M. Kulus, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- „Gastroenterologia dziecięca”, Piotr Albrecht, PZWL, Warszawa 2019.
- Mayo Clinic - Infant Gas and Colic, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/colic/symptoms-causes/syc-20371074 [data dostępu: 16.09.2024].
- Gulbicka P., Grzymisławski M.: „Wzdęcia brzucha – najczęstsze przyczyny i postępowanie”, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 2016, 6(1), 69-76.
- dr n. med. Katarzyna Smoter, dr hab. n. med. Dorota Bomba-Opoń, prof. dr hab. n. med. Mirosław Wielgoś, Dieta matki karmiącej, co można jeść karmiąc piersią? https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/karmienie-piersia/185589,dieta-matki-karmiacej-co-mozna-jesc-karmiac-piersia [data dostępu: 16.09.2024].
Podziel się artykułem ze znajomymi
