Co to jest wstrząs anafilaktyczny? Jest stanem bezpośrednio zagrażającym życiu. Jedynym lekiem, który może uratować życie pacjentowi we wstrząsie jest adrenalina. Sprawdź, jakie są jego przyczyny, jak się objawia oraz jak należy udzielić pierwszej pomocy.
Anafilaksja i wstrząs anafilaktyczny
Anafilaksja jest natychmiastową i potencjalnie zagrażającą życiu reakcją nadwrażliwości na rożnego rodzaju czynniki wyzwalające. Anafilaksję w większości przypadków wywołują mechanizmy immunologiczne pod wpływem alergenów, ale może być także związana z nadwrażliwością niealergiczną.
Potencjalnie anafilaksję może wywołać każda substancja, ale do najpopularniejszych czynników wyzwalających zaliczają się:
- leki,
- szczepionki,
- pokarmy,
- jad owadów,
- lateks,
- alergeny wziewne – głównie sierść kota, psa lub konia.
Pod wypływem wymienionych czynników, przeciwciała organizmu stymulują komórki do uwalniania różnego rodzaju substancji, będących mediatorami stanu zapalnego. Głównym mediatorem wstrząsu anafilaktycznego jest histamina. Prowadzi ona do poszerzenia naczyń obwodowych i zwiększenia ich przepuszczalności.
Wywołuje skurcz mięśni gładkich dróg oddechowych oraz zwiększa wydzielanie śluzu przez gruczoły śluzowe. Jeśli w przebiegu anafilaksji dojdzie do gwałtownego spadku ciśnienia tętniczego i przepływu tkankowego, pacjent będzie w stanie bezpośredniego zagrożenia życia. Stan ten nazywany jest wstrząsem anafilaktycznym.
Wstrząs anafilaktyczny u dzieci i dorosłych
Anafilaksje u dorosłych najczęściej wywołują leki – głównie antybiotyki i niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz jad owadów błonkoskrzydłych, czyli os, pszczół i szerszeni.
Czynnikiem wyzwalającym anafilaksję i wstrząs anafilaktyczny u dzieci najczęściej są pokarmy, takie jak:
- orzechy,
- owoce morza,
- ryby,
- mleko krowie,
- jajka,
- sezam,
- soja.
Objawy wstrząsu anafilaktycznego
Anafilaksja jest reakcją alergiczną typu natychmiastowego. Oznacza to, że pierwsze objawy pojawiają się niemal od razu, zwykle od kilku do kilkudziesięciu minut, po zetknięciu się z czynnikiem wyzwalającym. Medycy są zgodni co do tego, że anafilaksja jest nieprzewidywalna – nigdy nie wiadomo, jakie będą jej pierwsze symptomy oraz w jakim kierunku będą się rozwijać.
Co bardzo ważne, w przypadku anafilaksji objawy gwałtownie się rozwijają. Zwykle po 30 minutach od pojawienia się pierwszych symptomów osiągają apogeum. Jeśli dojdzie do zaburzeń ze strony układu sercowo-naczyniowego, czyli wstrząsu anafilaktycznego, pacjent będzie w stanie bezpośredniego zagrożenia życia.
Najczęściej pierwsze objawy anafilaksji dotyczą skóry i błon śluzowych. U wielu pacjentów można zaobserwować:
- rumień,
- pokrzywkę,
- obrzęk,
- świąd.
Wśród symptomów anafilaksji wymienia się także mrowienie w kończynach i narządach płciowych, które poprzedza objawy skórne. Następnie mogą wystąpić objawy związane z układem oddechowym, moczowo-płciowym i pokarmowym, takie jak:
- nieżyt nosa,
- duszność,
- chrypa,
- kaszel,
- świszczący oddech,
- przekrwienie spojówek,
- łzawienie oczu,
- nudności,
- wymioty,
- bóle brzucha,
- biegunki,
- parcie na pęcherz,
- skurcze macicy.
W przypadku ciężkiej anafilaksji, nazywanej wstrząsem anafilaktycznym, pojawiają się objawy ze strony układu krążenia:
- spada ciśnienie tętnicze,
- skóra staje się blada, chłodna i wilgotna,
- pojawiają się zaburzenia świadomości i drgawki,
- występuje skąpomocz lub bezmocz.
Jeśli pacjent nie otrzyma szybko pomocy, wstrząs anafilaktyczny może skończyć się śmiercią.
Pierwsza pomoc we wstrząsie anafilaktycznym
Jak pomóc osobie we wstrząsie anafilaktycznym? Po pierwsze należy odciąć kontakt z czynnikiem wyzwalającym. Po drugie zniwelować wstrząs, podając adrenalinę. Tylko adrenalina jest w stanie uratować życie osobie, u której zaczął się wstrząs. Należy ją podać jak najszybciej. Najlepiej domięśniowo - w mięsień obszerny boczny uda. Dawka powinna wynosić 0,3 – 0,5 mg u dorosłych i 0,1 mg na każde 10 kilogramów masy ciała w przypadku dzieci.
Postępowanie po wstrząsie anafilaktycznym
Ze względu na możliwość wystąpienia groźnych dla zdrowia i życia powikłań wstrząsu anafilaktycznego, konieczna jest hospitalizacja przez przynajmniej 48 godzin.
Do najczęstszych powikłań zaliczają się:
- niewydolność oddechowa,
- niewydolność nerek,
- zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego,
- uszkodzenie narządów wewnętrznych.
W czasie stabilizacji stanu pacjenta po wstrząsie podaje się leki przeciwhistaminowe oraz glikokortykosteroidy. W przypadku obturacji dolnych dróg oddechowych stosowane są sympatykomimetyki w nebulizacji.
Autor: Joanna Woźniak
Czytaj:
- Alergia na roztocza - objawy, odczulanie, leki, przyczyny
- Alergia - leki przeciwhistaminowe, tabletki, krople, maści
- Leki na alergię – jakie wybrać? Tabletki, krople
- Krople do oczu - nawilżające, na alergię. Bez recepty
Bibliografia:
- Lachowska-Kotowska P., Grzywa-Celińska A., Prystupa A., Kotowski M., Celiński R., Anafilaksja – rozpoznawanie i leczenie w praktyce lekarskiej, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2013, Tom 19, Nr 2, 99–102.
Podziel się artykułem ze znajomymi