Zastoinowa niewydolność serca to poważna choroba polegająca na nieprawidłowym i niewystarczającym pompowaniu krwi do różnych narządów organizmu. Może powodować niedotlenienie, zastoje krwi oraz cechy przewodnienia organizmu. Każdy pacjent z objawami niewydolności powinien pozostawać pod opieką lekarza, który wdroży odpowiednie postępowanie terapeutyczne. Z tego artykułu dowiesz się, co to jest niewydolność zastoinowa serca, jakie są jej przyczyny, rokowania oraz możliwości leczenia.
Zastoinowa niewydolność serca: co to jest?
Zastoinowa niewydolność serca to stan patologiczny, w którym dochodzi do upośledzenia funkcji tego organu. Niewydolne serce nie jest w stanie pompować odpowiedniej ilości krwi do narządów, co może doprowadzić do ich niedotleniania. Dodatkowo dochodzi do zastoju krwi w różnych narządach i wystąpienia cech przewodnienia organizmu. Powoduje to wiele nieprzyjemnych, bardzo odczuwalnych i często niebezpiecznych objawów u pacjenta, takich jak duszności, zmęczenie, spadek wydolności. Niewydolność zastoinowa serca może mieć charakter ostry lub przewlekły.
Zastoinowa niewydolność serca: rokowania
Niewydolność serca to choroba o charakterze postępującym i z czasem prowadzi do pogarszania się czynności mięśnia sercowego. Odpowiednie leczenie może spowolnić ten proces, dlatego wczesne rozpoznanie ma bardzo duże znaczenie w kontekście rokowania. Roczną śmiertelność z powodu niewydolności serca szacuje się na poziomie ok. 10-15%.
Zastoinowa niewydolność serca: objawy
Objawy zastoinowej niewydolności serca są konsekwencją zmniejszonej wydajności mięśnia sercowego oraz zastojów krwi w narządach. Symptomy obejmują najczęściej:
- Duszności,
- Męczliwość,
- Obrzęki,
- Wzmożone oddawanie moczu,
- Brak apetytu,
- Bóle brzucha.
Dodatkowo objawy różnią się w zależności od tego, która komora serca staje się niewydolna i w którym narządzie dochodzi do zastojów krwi. U pacjentów z zastoinową, lewokomorową niewydolnością serca i zastojem w płucach najczęstszymi objawami są duszności, zwłaszcza w pozycji leżącej oraz tzw. astma sercowa, czyli kaszel nocny i napadowa duszność. W przebiegu choroby dochodzi również do obrzęku płuc.
Natomiast prawokomorowa zastoinowa niewydolność serca najczęściej objawia się widocznym zastojem żylnym, np. w obrębie żył szyjnych. Dodatkowo pojawiają się obrzęki i wzrost masy ciała. Może dojść również do nieżytu żołądka objawiającego się utratą łaknienia i wzdęciami. W badaniach obrazowych widoczna jest natomiast powiększona, zastoinowa wątroba.
Objawy zastoinowej niewydolności serca nigdy nie powinny być bagatelizowane zwłaszcza jeśli pojawiają się nagle lub ulegają pogorszeniu w krótkim czasie. Wczesne wdrożenie leczenia umożliwia lepszą kontrolę choroby i zmniejszenie ryzyka powikłań.
Zastoinowa niewydolność serca: przyczyny
Niewydolność zastoinowa serca ma złożone przyczyny. Mogą do niej doprowadzić różnorodne choroby układu sercowo-naczyniowego takie jak:
- Choroba niedokrwienna,
- Nieleczone nadciśnienie tętnicze,
- Zaburzenia rytmu serca,
- Zawał serca,
- Zapalenie mięśnia sercowego.
Dodatkowo wśród przyczyn zastoinowej niewydolności serca wymienia się też przewlekłą niewydolność nerek i zatorowość płucną. Zdarza się, że do rozwoju choroby doprowadza stosowanie leków powodujących uszkodzenie serca, nadużywanie alkoholu czy narażenie na zanieczyszczenia i toksyny środowiskowe.
Zastoinowa niewydolność serca: jak zdiagnozować?
Wszystkie objawy, które mogą świadczyć o zastoinowej niewydolności serca, należy jak najszybciej konsultować z lekarzem. U pacjentów, którzy doświadczyli tych symptomów po raz pierwszy, ważnym krokiem diagnostycznym jest szczegółowy wywiad medyczny przeprowadzany przez lekarza POZ lub kardiologa. Ma on na celu ocenę prawdopodobieństwa wystąpienia zastoinowej niewydolności serca na podstawie historii choroby, schorzeń współwystępujących, przyjmowanych leków. W ramach wstępnej diagnostyki często wykonywane są też badanie przedmiotowe, badanie EKG oraz pomiar ciśnienia tętniczego.
Jeśli dane zebrane podczas wywiadu i wyniki badań wskazują na prawdopodobieństwo obecności zastoinowej niewydolności serca, wykonywane jest badanie echokardiograficzne, które ocenia objętość poszczególnych struktur serca, grubość ścian, funkcje zastawek oraz czynność skurczową i rozkurczową. Te informacje stanowią podstawę do postawienia diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Zastoinowa niewydolność serca: leczenie
Jak leczyć zastoinową niewydolność serca? Dostępne są metody zarówno leczenia przyczynowego, jak i objawowego. O terapii powinien zadecydować lekarz kardiolog na podstawie wyników badań, wieku pacjenta, dominujących objawów i ewentualnych chorób współwystępujących.
Zastoinowa niewydolność serca: leczenie farmakologiczne
Podstawowymi lekami zalecanymi w niewydolności zastoinowej serca są inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI), β-blokery i antagoniści aldosteronu. Dodatkowo stosuje się środki moczopędne. Leki przyjmuje się najczęściej razem, w skojarzeniu, ponieważ wtedy wykazują najwyższą skuteczność.
Sprawdź leki na nadciśnienie.
Zastoinowa niewydolność serca: leczenie naturalne
W leczeniu niewydolności zastoinowej serca bardzo istotne są styl życia i dieta. Pacjentom zaleca się:
- Ograniczenie podaży sodu, ponieważ sprzyja on zastojom płynów i występowaniu obrzęków,
- Zmniejszeni podaży płynów,
- Regularną, umiarkowaną aktywność fizyczną,
- Ograniczenie spożycia alkoholu, a najlepiej całkowitą abstynencję,
- Zaprzestanie palenia tytoniu,
- Unikanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych,
- Unikanie górskich podróży,
- Regularną kontrolę masy ciała.
Pacjenci z zastoinową niewydolnością serca powinni mieć w swoim domu ciśnieniomierze i pulsoksymetry, które umożliwią sprawne i proste sprawdzenie ciśnienia krwi oraz saturacji w warunkach domowych. Warto omówić ze swoim lekarzem, jakie wyniki są niepokojące i powinny być natychmiast konsultowane ze specjalistą.
Wiele osób z zaburzeniami sercowo naczyniowymi sięga po preparaty na wzmocnienie serca i naczyń lub preparaty na krzepnięcie krwi. Najczęściej zawierają one witaminy, minerały i substancje roślinne takie jak polifenole, koenzym Q10 czy fitosterole. Ich stosowanie należy jednak omówić ze specjalistą, ponieważ mogą wchodzić w interakcje z lekami, powodować skutki uboczne i negatywnie wpływać na wyniki leczenia.
Zastoinowa niewydolność serca: leczenie metodami inwazyjnymi
W niektórych przypadkach konieczne może okazać się wprowadzenie specjalistycznego leczenia. Może ono obejmować terapię resynchronizacyjną, która polega na wszczepieniu elektrod do serca w celu stymulacji jego pracy i poprawy funkcjonowania. Natomiast w skrajnych przypadkach niewydolności serca jedyną metodą leczenia przyczynowego może być przeszczep od dawcy.
Zastoinowa niewydolność serca: powikłania
Niestety zastoinowa niewydolność serca o charakterze przewlekłym wymaga leczenia do końca życia. Brak odpowiedniej diagnozy i terapii prowadzi do postępującego uszkodzenia i przeciążenia mięśnia sercowego, a tym samym do nasilania się objawów. Czym grozi zastoinowa niewydolność serca? Wśród powikłań wymienia się m.in. zaburzenia rytmu serca, pojawienie się zakrzepów i zatorów oraz rozwój niewydolności nerek. Co więcej, objawy niewydolności serca, takie jak duszności, spadek wydolności, męczliwość czy obrzęki znacząco pogarszają jakość życia i utrudniają codzienne funkcjonowanie pacjenta.
Zastoinowa niewydolność serca: podsumowanie
Zastoinowa niewydolność serca polega na upośledzeniu funkcji mięśnia sercowego i jednoczesnym występowaniu cech przewodnienia organizmu związanych z zastojami krwi w różnych narządach. Objawy obejmują najczęściej duszności, męczliwość oraz obrzęki. W celu rozpoznania choroby należy wykonać badanie echokardiograficzne. Leczenie polega na podawaniu 3-4 grup leków oraz wprowadzeniu zmian w stylu życia, w szczególności kontroli podaży sodu. W skrajnych przypadkach konieczny może być przeszczep serca, ale takie sytuacje zdarzają się bardzo rzadko.
Źródła:
1. Kanp K. Niewydolność serca. https://www.mp.pl/pacjent/choroby-ukladu-krazenia/choroby/191351,niewydolnosc-serca [dostęp: 09.03.2025]
2. Szczeklik A., Interna Szczeklika, Kraków 2013.
3. Congestive Heart Failure, https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17069-heart-failure-understanding-heart-failure [dostęp: 09.03.2025]
Podziel się artykułem ze znajomymi
